Redakcje LEX i Prawo.pl wraz z wydawnictwem Wolters Kluwer Polska opublikowały właśnie piątą już edycję raportu na temat zmian prawa podatkowego "Podatkowy Rollercoaster, czyli codzienność księgowych i doradców podatkowych". Ponad 80-stronicowa publikacja tym razem dotyczy pierwszego półrocza 2023 r. Raport pokazuje nie tylko najważniejsze zmiany w prawie, ale także wydane w tym okresie orzeczenia sądów administracyjnych i interpretacje podatkowe, mające największe znaczenie dla podatników. Prezentuje również trendy w kontrolach podatkowych, wynikające z najnowszych dostępnych danych z 2022 r. Pełną wersję raportu można pobrać tutaj >>.
Rośnie liczba kontroli i wartość ustaleń
Jak wynika z raportu, w 2022 r. urzędy skarbowe przeprowadziły 18,1 tys. kontroli podatkowych, podczas gdy w 2021 r. było ich 15,7 tys., co oznacza wzrost o 14 proc. w skali roku. Poprawiła się również nieco skuteczność kontroli podatkowych, która wynosi około 95 proc.
- Zmiana ta, choć niewielka, wskazuje na tendencję wzrostową i trafne typowanie przez organy podmiotów do kontroli, przy czym należy pamiętać, że kontrole podatkowe dotyczą zwykle bieżących rozliczeń podatników i nieprawidłowości o mniejszym charakterze – komentuje Wojciech Majkowski, radca prawny, doradca podatkowy, partner w zespole ds. podatku dochodowego od osób prawnych w KPMG w Polsce.
Znacząco zwiększyła się również liczba kontroli celno-skarbowych, realizowanych przez naczelników urzędów celno-skarbowych (które są rzadsze niż kontrole podatkowe, ponieważ są nakierowana na identyfikację istotnych nieprawidłowości). W 2022 r. przeprowadzono ich 4033, podczas gdy w roku poprzednim było ich 2966, co oznacza wzrost o 36 proc. Ponadto 3689 kontroli celno-skarbowych przeprowadzonych w 2022 r. zostało zakończonych ustaleniem nieprawidłowości, co daje skuteczność na poziomie ponad 90 proc.
Czytaj w LEX: Dokumentowanie czynności kontrolnych w toku kontroli podatkowej >
Raport pokazuje również, że rokrocznie wzrasta wartość ustaleń w zakresie kontroli podatkowych i celnoskarbowych. Ustalenia dotyczące kontroli podatkowych plasowały się w 2022 r. na poziomie 9,1 mld zł, w porównaniu do 3,1 mld zł w 2021 r. Kontrole celno-skarbowe wskazały natomiast na 6,3 mld zł uszczupleń w 2022 r., podczas gdy w 2021 r. było to 5,7 mld zł.
- Wzrost ustaleń kontroli celno-skarbowych nie jest zatem tak spektakularny, jak w przypadku ustaleń kontroli podatkowych, nie można jednak odmówić naczelnikom urzędów celno-skarbowych skutecznego wykrywania coraz większych uszczupleń – komentuje Oskar Wala, radca prawny, doradca podatkowy, starszy menedżer w zespole ds. podatku dochodowego od osób prawnych w KPMG w Polsce.,
Czytaj w LEX: Uprawnienia organów w kontroli podatkowej przedsiębiorców >
Początek 2023 r. nieco spokojniejszy, ale zmian nie brakowało
Raport pokazuje również, że początek 2023 r. był spokojniejszy, niż rok poprzedni, w którym wchodziły w życie liczne przepisy wprowadzone przez Polski Ład. Jednak także w I półroczu 2023 r. nie brakowało zmian podatkowych. Dotyczyły one wszystkich ustaw i pojawiały się w każdym miesiącu. Najwięcej było ich w kwietniu, kiedy trzykrotnie została znowelizowana ustawa o PIT, ustawa o VAT oraz ordynacja podatkowa.
Księgowi i doradcy podatkowi musieli w I półroczu zapoznawać się ze zmianami podatkowymi średnio co 11,3 dnia. W II połowie 2022 r. zmiany wchodziły w życie zdecydowanie częściej - co 8,5 dnia.
I półrocze 2023 r. w liczbach przedstawia się następująco:
- 55 aktów opublikowanych w Dziennikach Ustaw z zakresu głównych ustaw podatkowych oraz aktów wykonawczych do nich,
- 28 opublikowanych aktów zmieniających główne ustawy podatkowe,
- 27 wersji czasowych głównych ustaw podatkowych,
- 748 zmienionych jednostek w analizowanych ustawach podatkowych,
- 12 liczba aktów prawnych mających datę wejścia w życie wcześniejszą niż data publikacji,
- 12 liczba aktów, które miały datę wejścia w życie w dniu publikacji,
- 43 dni - średni czas trwania procesu legislacyjnego,
- 30 proc. projektów aktów prawnych nie jest konsultowanych publicznie.
Raport pokazuje, że dużym problemem księgowych i doradców podatkowych jest nie tylko zmienność prawa, ale także brak czasu na przygotowanie się do wprowadzanych zmian. W trakcie I półrocza 2023 r. aż 12 akty prawne z zakresu podatków miały datę wejścia w życie wcześniejszą niż data ich publikacji, a 12 z nich weszło w życie w dniu publikacji.
- W porównaniu do poprzedniego roku, I półrocze 2023 r. było dużo spokojniejszym okresem dla rozliczeń podatkowych. Tym niemniej zmian nie brakowało. Część z nich to efekt poprawiania reform tzw. Polskiego Ładu. Dotyczy to przepisów o szerszym zastosowaniu kwoty wolnej czy o rozszerzeniu możliwości składania wniosków o niepobieranie zaliczek w PIT – komentuje Łukasz Postrzech, doradca podatkowy, ekspert Centrum Pomocy Profesjonalisty Wolters Kluwer Polska.
Czytaj w LEX: PIT 2023 - przewodnik po zmianach >
Porządkowanie Polskiego Ładu i fundacja rodzinna
Początek 2023 r. był przede wszystkim okresem porządkowania i naprawiania przepisów wprowadzonych w 2022 r. Takie zadanie miał Polski Ład 3.0., który modyfikował wadliwe regulacje wprowadzone pierwszą wersją Polskiego Ładu, ich odroczenia lub nawet likwidacji.
Do najważniejszych zmian w ramach Polskiego Ładu 3.0, które weszły w życie z początkiem stycznia 2023 r., należą:
- zmiana przepisów dotyczących opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek (tzw. estoński CIT),
- zmiana przepisów regulujących opodatkowanie podatkiem od przerzuconych dochodów,
- zmiany w przepisach określających opodatkowanie spółek holdingowych,
- zmiany w przepisach o zagranicznych jednostkach kontrolowanych (CFC),
- uproszczenia w tzw. uldze na złe długi - likwidacja obowiązku załączania do zeznania CIT-8 informacji CIT/WZ,
- uproszczenie procedury zwrotu podatku od przychodów z budynków.
- Tym razem ustawodawca podatkowy zaoszczędził przedsiębiorcom z początkiem roku rewolucyjnych (i niefrasobliwych) zmian, w związku z czym biznes – zamiast przyswajania kolejnych podatkowych nowinek – mógł skupić się na porządkowaniu wcześniejszych (związanych z Polskim Ładem) rozliczeń oraz na dalszym wdrażaniu rozwiązań będących odpowiedzią na zmiany z 2022 r. To chwilowe uspokojenie w nurcie przeobrażania się prawa podatkowego nie oznaczało jednak braku jakichkolwiek wątpliwości i kontrowersji związanych z wywiązywaniem się z obowiązków podatkowych – komentuje Mariusz Gumola, doradca podatkowy, ekspert Centrum Pomocy Profesjonalisty Wolters Kluwer Polska.
Ważną zmianą, obowiązującą od 22 maja 2023 r. była ustawa o fundacji rodzinnej, która wprowadziła do polskiego systemu prawnego zupełnie nową instytucję. Fundacja rodzinna ma być narzędziem pierwszego wyboru przy sukcesji średnich i dużych firm rodzinnych.
- Ustawa o fundacji rodzinnej weszła w życie w najlepszym możliwym momencie – minęło już bowiem niemal 35 lat od transformacji ustrojowej w Polsce. Przedsiębiorcy, którzy zakładali swoje firmy w latach 90., z oczywistych względów myślą o przekazaniu ich kolejnemu pokoleniu. Zależy im na zagwarantowaniu ciągłości i bezpieczeństwa rodzinnej firmy oraz ochronie majątku przed niepotrzebnym rozdrobnieniem własności - komentuje Paweł Tomczykowski, doradca podatkowy, partner zarządzający Kancelarią Ożóg Tomczykowski.
Czytaj w LEX: VAT 2023 - przewodnik po zmianach >
W 2024 r. też nie zabraknie zmian
Jak wynika z raportu, doradcom podatkowym i księgowym nie zabraknie też wyzwań w następnym roku. 1 stycznia 2024 r. zostaną wprowadzone nowe regulacje nadkładające na dostawców usług płatniczych zlokalizowanych w Polsce, obowiązek prowadzenia kwartalnej ewidencji płatności transgranicznych i odbiorców płatności. Ewidencje te będą udostępniane drogą elektroniczną Szefowi KAS. Zgromadzone dane będą następnie przesyłanie drogą elektroniczną do centralnego elektronicznego systemu informacji o płatnościach (CESOP).
Czytaj w LEX: CESOP, czyli nowe obowiązki raportowe dostawców usług płatniczych >
Inna zmiana, która wejdzie w życie z początkiem 2024 r., zakłada skrócenie okresu amortyzacji środków trwałych w postaci budynków i budowli niemieszkalnych z 40 lat do odpowiednio 5 lub 10 lat w zależności od poziomu bezrobocia. Celem jest wsparcie mikro-, małych i średnich przedsiębiorców prowadzących działalność w gminach o wysokim wskaźniku bezrobocia.
Ogromną rewolucją dla firm będzie też obowiązkowy Krajowy System e-Faktur, który wejście w życie 1 lipca 2024 r.
Pełna wersja raportu Podatkowy Rollercoaster jest do pobrania tutaj >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
