Obowiązujący system koncesyjny prawa dewizowego opiera się na założeniu, że generalnie cały obrót dewizowym jest dozwolony, zaś istniejące zakazy, czy obowiązki muszą wynikać wprost z ustawy. Na gruncie obowiązującej ustawy z 27 lipca 2002 roku Prawo dewizowe - dalej jako ustawa, można wyodrębnić tzw. ograniczenia dewizowe oraz obowiązki dewizowe.
Zagadnieniu temu poświęcono w ustawie rozdział 3, zatytułowany „Ograniczenia w dokonywaniu obrotu dewizowego z zagranicą oraz obrotu wartościami dewizowymi w kraju”. Grupuje on dwa rodzaje ograniczeń tzw. ograniczenia zwykłe i szczególne. Te pierwsze występują przez cały okres obowiązywania ustawy i mogą być łagodzone w drodze ogólnych lub indywidualnych zezwoleń dewizowych (np. art. 5 prawa dewizowego). Z kolei, ograniczenia szczególne mają charakter wyjątkowy i mogą być wprowadzone doraźnie w sytuacji zaistnienia przesłanek, wskazanych w art. 10 ust. 1 ustawy. Niedopuszczalne jest ich uchylenie w drodze zezwoleń dewizowych.
Czytaj w LEX: Ograniczenia dewizowe >
Ograniczenia w zakresie transferowania zagranicznych i krajowych środków płatniczych
Ustawa prawo dewizowe od zawsze poświęcała dość dużo miejsca ograniczeniom w transferowaniu wartości dewizowych i krajowych środków płatniczych za granicę. Jednakże aktualnie pozostawiono jedynie reglamentację w stosunkach z krajami trzecimi. Zgodnie bowiem z art. 9 pkt 4 ustawy prawo dewizowe zakazane jest przemieszczanie takich walorów do krajów trzecich, ale tylko na cele inwestycyjne.
Podmiotowo ograniczenie to odnosi się tylko do rezydentów. Nie ma jednak znaczenia, w jakiej formie prawnej działają (mogą to być więc zarówno osoby fizyczne, prawne, jak i inne jednostki organizacyjne). Przedmiotowo ograniczenie obejmuje wszelkie sposoby transferowania tych środków, a zatem wywóz, wysyłanie, jak i przekazywanie. Ustawodawca nie wprowadza w tym zakresie żadnych progów kwotowych. Istotne jest jednak, że zakaz ten obejmuje jedynie takie transfery, których celem jest podjęcie lub rozszerzenie w tych krajach działalności gospodarczej. Należy więc stwierdzić, że:
- aktualnie prawo dewizowe nie zabrania w ogóle transferowania wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych do krajów unijnych lub im zrównanych, bez względu na to, czy środki te będą przeznaczone na cele inwestycyjne, czy inne cele;
- dozwolony jest taki transfer do krajów trzecich (bez względu na wartość środków), pod warunkiem, że nie będą przeznaczone na cele inwestycyjne (np. na cele związane z wypoczynkiem, zakupami w obrocie konsumenckim itp.).
Omawiany zakaz nie będzie miał zastosowania jeśli środki te mają być przeznaczone na pokrycie kosztów:
- działalności polegającej na bezpośrednim świadczeniu usług w wykonaniu zawartej umowy;
- promocji i reklamy działalności gospodarczej prowadzonej przez rezydenta w kraju.
Przy czym, warunkiem skorzystania z tych wyjątków jest przemieszczenie wspomnianych środków w drodze przekazania (niedozwolone jest zatem ich wywożenie, czy wysyłanie).
Kolejne ograniczenia w zakresie zakazu transferu dewiz przewidziane są w rozporządzeniu z 20 kwietnia 2009 roku w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych (Dz. U. Nr 69, poz. 597) - dalej jako rozporządzenie (zezwolenia na odstępowanie od ograniczeń w dokonywaniu obrotu dewizowego z zagranicą). Zgodnie bowiem z par. 2 pkt 1 tego rozporządzenia dopuszcza ono taki transfer, jeśli łącznie zostaną spełnione następujące przesłanki:
- środki te będą przemieszczane do krajów BIT, czyli krajów, z którymi RP podpisała umowy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji;
- transfer nastąpi w drodze przekazania;
- rezydent skorzysta z pośrednictwa uprawnionego banku (w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 20 ustawy).
Cena promocyjna: 71.11 zł
Cena regularna: 79 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 55.3 zł
Kary za przestępstwo i wykroczenie dewizowe
Naruszenie omawianego zakazu spenalizowane jest w art. 100 ustawy z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy - dalej jako KKS. Zgodnie z tym przepisem rezydent, który bez wymaganego zezwolenia dewizowego albo wbrew jego warunkom wywozi, wysyła lub przekazuje do krajów trzecich krajowe lub zagraniczne środki płatnicze, z przeznaczeniem na podjęcie lub rozszerzenie w tych krajach działalności gospodarczej, w tym na nabycie nieruchomości na potrzeby tej działalności, podlega karze grzywny. Czyn ten w zależności od wartości jego przedmiotu może stanowić przestępstwo (par. 1) albo wykroczenie dewizowe (par. 2).
Czytaj w LEX: Reglamentacja dewizowa >
W obu przypadkach są to czyny o charakterze indywidualnym, mogą być bowiem popełnione wyłącznie przez rezydentów. Biorąc pod uwagę ogólną zasadę prawa karnego, sprawcą czynu może być wyłącznie osoba fizyczna. Jeśli zatem dopuszcza się go inny podmiot (np. osoba prawna), znajduje zastosowanie art. 9 par. 3 KKS, który wówczas przewiduje odpowiedzialność osoby, która na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną. Spod omawianej regulacji wyjęci są jednak przedstawiciele podmiotów posiadających immunitet dewizowy (np. osoby działające w imieniu NBP, czy niektórych banków (por. art. 3 ust. 2 i 3 ustawy). W obu postaciach czyny te mają charakter umyślny i mogą być popełnione zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym (wyłączona jest natomiast odpowiedzialność za czyn nieumyślny). Przestępstwo, opisane w art. 100 par. 1 KKS, zagrożone jest karą grzywny do 720 stawek dziennych. Ponadto, sąd może dodatkowo orzec środki karne: zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu (na okres od 1 roku do 5 lat) oraz przepadek przedmiotów, ewentualnie przepadek korzyści.
Z kolei, art. 100 par. 2 KKS przewiduje wykroczenie, które ma miejsce, gdy wartość przedmiotu czynu nie przekracza ustawowego progu, czyli pięciokrotności wartości minimalnego wynagrodzenia za pracę (przyjmując aktualną wartość: 3 600 x 5 = 18 000 zł).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
