„Najnowsze trendy w kontrolach podatkowych” – takim tematem rozpoczął się w środę dwudniony, jedenasty już, Kongres Podatków i Rachunkowości KPMG. Serwis Prawo.pl, miesięcznik Przegląd Podatkowy i Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska są partnerami medialnymi wydarzenia. Hasłem przewodnim jest tym razem „Business Reimagined”.
Po raz pierwszy Kongres odbywa się wyłącznie w formule online. Dzięki temu bierze w nim udział rekordowa liczba uczestników. Pierwszy dzień Kongresu poświęcony był najważniejszym zmianom w przepisach podatkowych. Tematyka drugiego dnia dotyczy z kolei kwestii związanych z istotnymi aspektami finansowymi działalności firm w nowej rzeczywistości.
Zobacz również:
Skarbówka nakłada kary, do których nie ma podstaw prawnych >>
Rząd ukradkiem podnosi kary za wykroczenia skarbowe >>
Istotne znaczenie kontroli podatkowych
- Bardzo ważnym tematem są kontrole podatkowe, zwłaszcza w sytuacji deficytu budżetowego i potrzeb finansowania przez państwo walki ze skutkami epidemii koronawirusa – twierdzi Wojciech Majkowski, doradca podatkowy, dyrektor w zespole ds. CIT w KPMG w Polsce.
Ekspert zwraca uwagę, że pandemia zmusiła organy podatkowe do reorganizacji i zastosowania modelu pracy zdalnej. W 2020 roku na przebieg kontroli miały wpływ braki kadrowe, praca zdalna, kwarantanna pracowników – zarówno organów podatkowych, jak i podmiotów kontrolowanych. Epidemia nie powstrzymała jednak skarbówki przed wszczynaniem nowych postępowań kontrolnych.
Czytaj w LEX: Dowody zgromadzone w trakcie kontroli i postępowania podatkowego w sposób sprzeczny z prawem >
W pierwszych trzech kwartałach 2020 roku przeprowadzono 1,6 tys. kontroli celno-skarbowych. Dotyczyły one łącznej kwoty ustaleń w wysokości 4,7 mld zł. Kontroli podatkowych było natomiast 9,5 tys. Łączna kwota ustaleń wyniosła w tym przypadku 2,6 mld zł.
Oskar Wala, doradca podatkowy, menadżer z zespole ds. CIT w KPMG w Polsce zwraca uwagę, że dużą pomocą dla kontrolujących są automatyczne narzędzia, którymi dysponuje skarbówka. Chodzi tu m.in. o STIR, czyli możliwość blokowania rachunków bankowych podatników na 72 godz. z możliwością przedłużenia do trzech miesięcy, jednolite pliki kontrolne, tzw. biała lista podatników VAT i raporty TPR, które sporządzają podmioty powiązane. W okresie styczeń-listopad 2020 w ramach STIR zablokowano środki na 970 rachunkach bankowych firm na łączną kwotę 92,4 mln zł.
Zobacz procedurę w LEX: Zabezpieczenie w okresie kontroli podatkowej i postępowania podatkowego >
Najpopularniejszy temat kontroli – ceny transferowe
Z zebranych przez ekspertów danych wynika, że kontrole prowadzone przez skarbówkę dotyczyły w zasadzie czterech zagadnień. Były to ceny transferowe, postępowania restrukturyzacyjne w firmach, kontrole pomocy z tarcz antykryzysowych i kwestia stosowania klauzuli ogólnej dotyczącej unikania opodatkowania. Szczególnie ryzykowne okazują się rozliczenia między podmiotami powiązanymi. Kontroli w tym zakresie zakończonych doszacowaniem dochodu i w rezultacie koniecznością dopłaty podatku w 2019 roku było 193, rok wcześniej – 139. Jak typowane są podmioty do kontroli?
Oskar Wala zwraca uwagę, że jeśli chodzi o ceny transferowe, kontroli podlegają przede wszystkim podmioty z wysokim uzależnieniem dochodu od transakcji wewnątrzgrupowych. Kontrolowane są też firmy, które przeprowadzają transakcje z podmiotami mającymi siedzibę w tzw. rajach podatkowych. Dużym zainteresowaniem skarbówki cieszą się ponadto podmioty wykazujące duże straty podatkowe i podatnicy, których rentowność gwałtownie spadła lub jest zauważalnie niższa niż u konkurencji działającej w branży. Na baczności powinny się mieć także firmy, które w ostatnim czasie przeprowadziły restrukturyzację.
Czytaj w LEX: Ceny transferowe a analiza biznesu >
Wojciech Majkowski zaznacza dodatkowo, że organy podatkowe starają się objąć kontrolą możliwie jak najstarsze okresy. Jego zdaniem, ma to związek z możliwością naliczenia wysokich odsetek od zaległości podatkowych i wysokie prawdopodobieństwo, że podatnik nie będzie już posiadał wymaganych dokumentów, by obronić swoje racje. Jak się okazuje praktyką urzędów jest także weryfikacja dokumentacji cen transferowych i zmian warunków transakcji na przestrzeni lat. Warto jednak podkreślić, że podatnik ma tylko siedem dni na przedstawienie wymaganej dokumentacji.
- Organy podatkowe od tego roku posiadają już pełną bazę danych dzięki składanym przez podatników formularzach TPR. Chodzi tu o druk informacji o cenach transferowych. Na tej podstawie mogą dokonywać własnej analizy porównawczej – zauważa Wojciech Majkowski.
Czytaj w LEX: Dokumentowanie czynności kontrolnych w toku kontroli podatkowej >
Kontrole subwencji antykryzysowych
Organy podatkowe interesują się także kwestią subwencji antykryzysowych. Weryfikacji podlega tu przede wszystkim spełnienie kryteriów dofinansowania z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Sprawdzany jest spadek obrotów gospodarczych w wyniku epidemii, dotrzymanie warunków w zakresie ochrony miejsc pracy, prawidłowość zawartych porozumień z pracownikami, prawidłowość rozliczenia dofinansowania i właściwa dokumentacja kryteriów przyznania i rozliczenia subwencji.
Czytaj w LEX: Kalendarz najważniejszych zmian w podatkach w 2021 r. >
Oskar Wala zauważa, że kontrolujący wykorzystują algorytmy opracowane we współpracy z Krajową Administracją Skarbową i Centralnym Biurem Antykorupcyjnym. Ekspert zwraca także uwagę, że obszarem szczególnie narażonym na kontrolę są status małego lub średniego przedsiębiorcy, spadek obrotów gospodarczych, sposób wydatkowania subwencji, zaległości podatkowe i rozliczenia z ZUS.
Transakcje restrukturyzacyjne do kontroli
Na celowniku skarbówki znalazły się także restrukturyzacje podmiotów gospodarczych. Jak się okazuje, weryfikowane jest przede wszystkim ekonomiczne uzasadnienie transakcji. Postępowania kontrolne dotyczą w dużej mierze aportu znaków towarowych do spółek celowych, sprzedaż akcji do podmiotów powiązanych, zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa i aktywów, połączenia odwrotne.
Czytaj w LEX: Czy podatnikowi grozi kara z używanie kasy fiskalnej z błędnie wprowadzonym NIP? >
Rady dla podatników
Co zrobić, jeśli przyjdzie do nas kontrola? Wojciech Majkowski zwraca uwagę, że podatnik nie powinien biernie oczekiwać na jej zakończenie, pozostawiając wyłącznie w rękach kontrolujących sposób prowadzenia postępowania. Podatnik powinien korzystać z uprawnień, które mu przysługują w ramach prowadzonej kontroli.
Czytaj w LEX: Jaka kara grozi podatnikowi za wadliwe prowadzenie ksiąg rachunkowych? >
Chodzi tu m.in. o prawo do ustanowienia pełnomocnika, prawo do składania wniosków dowodowych np. z opinii biegłego, przesłuchania świadka, oględzin. Podatnicy mają też prawo do udziału w czynności przesłuchania świadka. Mogą składać wyjaśnienia z własnej inicjatywy i własne wnioski dowodowe. Mają prawo do przeglądania akt, sporządzania ich odpisów, kopii i notatek. Mogą też żądać wyłączenia pracownika organu kontrolującego z prowadzenia kontroli.
Czytaj w LEX: Odpowiedzialność karna skarbowa doradców podatkowych i księgowych >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
