Fiskus zajął negatywne stanowisko w sprawie podatniczki, która jest osobą fizyczną, prowadzącą działalność gospodarczą, polegającą m.in. na organizacji imprez firmowych, wydarzeń integracyjnych, a także na wynajmie powierzchni biurowej i usługowej w nieruchomościach będących jej własnością. Wątpliwości podatniczki dotyczyły wyceny nieruchomości zabudowanej budynkiem usługowym z wydzieloną częścią mieszkalną. Działka, na której został wzniesiony budynek, została nabyta przez podatniczkę w październiku 2000 r. Budowa budynku została zakończona w 2004 r. Inwestorem była matka podatniczki, która do 2012 r. wykorzystywała nieruchomość do własnej działalności gospodarczej (sklep z dywanami). Problem polega na tym, że matka zmarła w 2013 r. i nie przekazała córce żadnych dokumentów związanych z budową budynku i jego wykorzystywaniem po oddaniu go do użytkowania.
Podatniczka wprowadziła budynek do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dopiero 1 lutego 2022 r. Budynek jest amortyzowany w oparciu o stawkę amortyzacji 4,35 proc. Wobec braku dokumentów związanych ze wniesieniem budynku, podatniczka zdecydowała o ustaleniu jego kosztu wytworzenia w oparciu o wycenę dokonaną przez biegłego rzeczoznawcę majątkowego. We wniosku o interpretacje podatniczka zapytała, czy wobec braku dokumentów, na podstawie których możliwe byłoby ustalenie kosztu wytworzenia budynku, za działanie zgodne z prawem należy uznać ustalenie kosztu wytworzenia na podstawie wysokości określonej z uwzględnieniem cen rynkowych, o których mowa w art. 22g ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przez biegłego powołanego, zgodnie z art. 22g ust. 9 ww. ustawy. Jej zdaniem jest to możliwe.
Wycena przez biegłego tylko w wyjątkowych przypadkach
W interpretacji z 18 sierpnia br. dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że stanowisko podatniczki jest nieprawidłowe (nr 0113-KDIPT2-1.4011.393.2023.3.AP). Stwierdził, że ustalenie wartości początkowej środka trwałego w drodze wyceny dokonywanej przez podatnika, ma charakter wyjątku od ogólnej zasady ustalania tej wartości na podstawie rzeczywistych, udokumentowanych wydatków poniesionych na nabycie, bądź wytworzenie środka trwałego. Jako wyjątki, te sposoby ustalenia wartości początkowej mogą być stosowane wyłącznie w ustawowo określonych sytuacjach, tj. wtedy, gdy ustalenie rzeczywistej wysokości wydatków na podstawie posiadanej dokumentacji nie jest możliwe z przyczyn obiektywnych. Nabywając nieruchomość z zamiarem używania nieruchomości lub jej części do prowadzenia działalności gospodarczej (nawet przez inną osobę), podatniczka powinna wszystkie wydatki właściwie udokumentować.
Fiskus uznał, że wartość początkowa wskazanego we wniosku środka trwałego (budynku usługowego z wydzieloną częścią mieszkalną) powinna zostać określona na podstawie faktycznie poniesionych wydatków, podatniczka powinna posiadać dokumenty potwierdzające ich wysokość.
Czytaj również: Kiedy można amortyzować mieszkania mimo zakazu >>
Eksperci: Fiskus zbyt restrykcyjny
- Ustalenie wartości początkowej środka trwałego w drodze wyceny dokonywanej przez podatnika nie jest alternatywą dla zasad ustalania tej wartości na zasadach ogólnych, ale może mieć miejsce tylko w wyjątkowych przypadkach podyktowanych obiektywnymi przyczynami. Powyższa zasada wynika z ugruntowanego orzecznictwa sądów administracyjnych – podkreśla Paulina Biskup-Nawrot, radca prawny w Kancelarii JKP. Legal.
Ekspertka podkreśla, że jako obiektywną przyczynę uniemożliwiają udokumentowania poniesionych wydatków najczęściej przyjmuje się sytuację, w której do ewidencji wprowadzany jest środek trwały nabyty i wykorzystywany przez podatnika do celów poza działalnością gospodarczą. Stanowi tak m.in. wyrok WSA w Bydgoszczy z 21 grudnia 2011 r., sygn. akt I SA/Bd 751/11.
- Dyrektor KIS przyjął, że w analizowanej sprawie nieruchomość została nabyta w celu prowadzenia działalności gospodarczej, wprawdzie nie przez samą wnioskodawczynię, ale jej mamę, dlatego wszystkie wydatki powinny być należycie udokumentowane. Wydaje się, że wysunięte przez dyrektora KIS wnioski są zbyt daleko idące, a decydujące znaczenie powinien mieć fakt, że wnioskodawczyni jako podatnik nie nabyła i wykorzystywała środka trwałego do prowadzonej działalności gospodarczej, a miało miejsce dopiero w późniejszym okresie – ocenia Paulina Biskup-Nawrot.
Dodaje ona, że okoliczność prowadzenia w tym miejscu działalności gospodarczej przez matkę podatnika, która nie była właścicielem nieruchomości, na której wybudowany został budynek nie powinna mieć znaczenia, a istotnym jest to czy sam podatnik nabył środek trwały w celach związanych z działalnością gospodarczą.
Kolejny ekspert również negatywnie ocenia interpretację.
- W mojej ocenie organ w interpretacji indywidualnej posunął się zbyt daleko – po pierwsze odnosi się do psychicznych stanów wnioskodawczyni i jej „świadomości” że budynek będzie wykorzystywany w działalności gospodarczej, co wykracza zdecydowanie poza stan faktyczny – podkreśla Wojciech Kliś, doradca podatkowy w kancelarii LTCA.
Ekspert wyjaśnia, że przepis art. 22 ust. 9 ustawy o PIT wyraźnie wskazuje, iż jeżeli podatnik nie może ustalić kosztu wytworzenia środka trwałego (a tym samym ustalenia kosztu zastosowanej części) wartość początkową środka trwałego ustala się w wysokości określonej z uwzględnieniem cen rynkowych przez biegłego, powołanego przez podatnika.
- Organ wskazuje, że przepis ten może mieć zastosowanie w sytuacjach wyjątkowych, gdy obiektywnie podatnik pozbawiony jest możliwości ustalenia kosztu wytworzenia środka trwałego. Istnieją przesłanki, że ta niemożność wystąpiła z przyczyn obiektywnych, a dokumentów nie da się już odzyskać. Podkreślić, jednakże należy, że wątpliwości przy wycenie mogą powstać, jeżeli wydatki na wybudowanie domu ponosiła tylko matka wnioskodawczyni – co jednak nie było przedmiotem interpretacji – podkreśla Wojciech Kliś.
Dodaje on, że sprawa miałaby szanse na poziomie sądów administracyjnych. W takich wątpliwych i spornych sytuacjach warto to rozważyć.
Sprawdź w LEX: Czy podatnik może uwzględnić w wycenie wartości początkowej środka trwałego koszt prac wykończeniowych, które wykonał samodzielnie? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
