Według danych Ministerstwa Finansów, z estońskiego CIT korzysta około 12,7 tys. firm. Informacje te przedstawił pod koniec września Artur Soboń, wiceminister finansów, powołując się na dane z końca czerwca 2023 r. Pod koniec 2021 r. z estońskiego CIT korzystało 517 podatników, zaś pod koniec 2022 roku – 9 tys.
- Jest to bez wątpienia jeden z największych sukcesów podatkowych naszej ostatniej kadencji. Estoński CIT cieszy się coraz większym powodzeniem – powiedział wiceminister Soboń. Zapowiedział też dalszy rozwój tej formy opodatkowania m.in. poprzez liberalizację przepisów i preferencje dla przedsiębiorców.
Z danych resortu wynika też, że ponad połowa firm korzystających z estońskiego CIT już w pierwszym roku obowiązywania tej formy opodatkowania inwestowała w środki trwałe (m.in. poprzez zakup maszyn niezbędnych w produkcji) oraz wynagrodzenia, tworząc nowe miejsca pracy. W 2021 r. 137 podatników estońskiego CIT zwiększyło wydatki na wynagrodzenia o ponad 35 proc. – do łącznej kwoty 143 mln zł, a wartość środków trwałych zwiększyło o ok. 128 mln zł, co oznacza wzrost ich wartości o 46 proc.
Czytaj w LEX: Estoński CIT jako sposób na optymalizację opodatkowania >
Wzrost istotny, ale mógłby być wyższy
Eksperci uważają jednak, że liczba korzystających z estońskiego CIT mogłaby być jeszcze wyższa, gdyby nie wynikające z przepisów wątpliwości.
- Odnosząc liczbę 12,7 tys. firm do danych za poprzednie okresy, wzrost zainteresowania tym alternatywnym sposobem rozliczania podatku dochodowego od osób prawnych jest faktycznie istotny. Z drugiej strony, łączna liczba firm korzystających z estońskiego CIT to nadal zaledwie kilka proc. spółek prowadzonych w formach prawnych uprawniających do CIT estońskiego. W moim odczuciu nie jest to zatem aż tak spektakularny sukces, jak obwieszcza Ministerstwo Finansów - mówi Katarzyna Schmidt, doradca podatkowy, prowadząca Kancelarię Schmidt.
Zobacz procedurę: Okres opodatkowania estońskim CIT >
Również Bartosz Mazur, doradca podatkowy, partner w Gekko Taxens, uważa, że ta liczba mogłaby być wyższa, gdyby przedsiębiorców nie zniechęcały skomplikowane przepisy i niejednolite interpretacje.
- Ministerstwo Finansów zakładało początkowo, że z estońskiego CIT może skorzystać 200 tys. spółek, a 12,7 tys. to zaledwie kilka procent tej wartości. Co prawda nie wiemy, na jakiej podstawie MF wyliczyło 200 tys. uprawnionych spółek, ale wydaje się, że korzystających z preferencji mogłoby być o wiele więcej. Przedsiębiorców zniechęcają przede wszystkim skomplikowane warunki przejścia na rozliczenie ryczałtem. Zainteresowani muszą poświęcić wiele czasu na wyliczenia, czy spełniają te warunki. Drugim czynnikiem są niejednoznaczne przepisy i brak działań ze strony Ministerstwa Finansów w celu wyjaśnienia wątpliwości. Wciąż nie ma pewności np. jak interpretować pojęcie ukrytych zysków – mówi Bartosz Mazur.
Czytaj w LEX: Estoński CIT w praktyce >
Problem z ukrytymi zyskami
Jak wyjaśnia Bartosz Mazur, w objaśnieniach z 2021 r. Ministerstwo Finansów twierdziło, że wartość czynszu z tytułu najmu nieruchomości od wspólnika nie powinna zostać zakwalifikowana jako ukryty zysk spółki, zatem nie powinna być opodatkowana ryczałtem. Co innego twierdzi jednak obecnie dyrektor KIS w interpretacjach. Przykładowo w interpretacji z 15 czerwca 2023 r. (nr 0114-KDIP2-1.4010.165.2023.3.MW) stwierdzono, że usługi najmu nieruchomości świadczone przez wspólnika spółki to ukryty zysk. Zgodnie z interpretacją ocena, czy transakcja mogłaby zostać zawarta między podmiotami niepowiązanymi nie powinna się ograniczać jedynie do kwestii ustalonej ceny transakcji (według wartości rynkowej), ale powinna również uwzględnić fakt, czy doszłoby w ogóle do zawarcia danej transakcji, gdyby nie uczestniczyły w niej podmioty powiązane (tj. czy doszłoby do takiej transakcji między podmiotami niepowiązanymi). Dokonując takiej oceny, należy uwzględnić potrzeby spółki z punktu widzenia przedmiotu jej działalności, zasadności zakupu lub świadczenia takiej transakcji w aspekcie sytuacji majątkowej spółki czy faktycznych jej potrzeb biznesowych.
Również w interpretacji z 4 listopada 2022 r. (nr 0111-KDIB1-1.4010.497.2022.2.AND) dyrektor KIS stwierdził, że czynsz najmu, nawet gdyby był ustalony według ceny rynkowej, jest ukrytym zyskiem. Nie doszłoby bowiem do zawarcia umowy, gdyby jej stroną nie był udziałowiec.
Wątpliwości dotyczą też tego, czy ustalając wartość ukrytych zysków z tytułu wykorzystywania firmowych aut osobowych przez wspólników na cele mieszane, należy brać pod uwagę kwotę netto czy brutto. Fiskus twierdzi w interpretacjach, że brutto. Przykładowo w interpretacji z 14 kwietnia 2023 r. (nr 0111-KDIB1-2.4010.78. 2023.2.EJ) dyrektor KIS stwierdził, że ustalając wartość ukrytych zysków i wydatków niezwiązanych z działalnością z tytułu wykorzystywania na cele mieszane samochodów osobowych, należy brać pod uwagę kwotę brutto - z naliczonym VAT. Uzasadniał, że wydatki te są ujmowane w księgach rachunkowych w kwocie brutto. Takie stanowisko zajął też w interpretacji z 22 grudnia 2022 (nr 0111-KDWB.4010.77.2022.3.BB).
- Wszystkie te czynniki sprawiają, że przedsiębiorcy obawiają się przechodzić na ryczałt. Jeśli Ministerstwo Finansów chce, by więcej firm wybierało tę formę, powinno rozważyć uproszczenie przepisów oraz wydanie drugiej wersji objaśnień – mówi Bartosz Mazur.
Zobacz procedurę: Dochód stanowiący przedmiot opodatkowania w formie ryczałtu od dochodów spółek >
Podatnicy wciąż podchodzą sceptycznie do ryczałtu
Również Katarzyna Schmidt zwraca uwagę na sceptyczne podejście podatników.
- Z mojego doświadczenia wynika, że wielu przedsiębiorców jest cały czas sceptycznych wobec systemu estońskiego CIT. Przyczyn tej niechęci upatruję m.in. w negatywnych skojarzeniach zbudowanych w oparciu o początkowy kształt regulacji, zawierających wysoce rygorystyczne warunki korzystania z ryczałtu. Oprócz tego, nie sposób pominąć braku zaufania podatników do organów państwa, co z kolei wiążę z nieukształtowaną jeszcze praktyką interpretacyjną w wielu obszarach – w porównaniu do stosunkowo dobrze znanego, standardowego sposobu rozliczania CIT - oraz cały czas występujące wątpliwości interpretacyjne, m.in. w zakresie rozumienia ukrytych zysków czy wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą - mówi ekspertka.
Zobacz procedurę: Ukryte zyski >
Przypomnijmy, że przepisy o estońskim CIT obowiązują od początku 2021 r. Istotą tej formy rozliczenia jest przesunięcie czasu poboru podatku na moment wypłaty zysków z przedsiębiorstwa. 1 stycznia 2023 r. weszła w życie duża nowelizacja przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych, dotycząca m.in. estońskiego CIT. Celem było ułatwienie korzystania z tych regulacji. Prawnicy komentowali wówczas, że to zmiany w dobrym kierunku, jednak mogłyby sięgnąć jeszcze dalej.
Czytaj więcej: Zmiany w estońskim CIT od stycznia 2023 roku >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
