Przedsiębiorcy mają w tym roku więcej czasu na rozliczenie CIT. Termin złożenia zeznania za 2022 r. upływa z końcem czerwca br. Jednym z praktycznych wyzwań jest prawidłowe rozliczenie wsparcia przekazanego przez firmy po wybuchu wojny w Ukrainie.

- Przepisy dotyczące rozliczenia darowizn w podatkach dochodowych nie są spójne przepisami VAT. Przedsiębiorcom trudno przyjąć neutralne rozwiązanie w zakresie formy przekazania darowizny, gdyż efektem może być spór albo w CIT albo w VAT. Warto też zauważyć, że forma pomocy powinna być determinowana potrzebami uchodźców, a nie regulacjami podatkowymi – mówi Agnieszka Wnuk, doradca podatkowy, partner w Quidea.

Czytaj też: Pomoc dla Ukrainy – preferencje podatkowe dla pomagających i uchodźców >>

Skarbówka kwestionuje rozliczenie w trakcie kontroli

- Co więcej, już obecnie zdarza się, że organy podatkowe w trakcie kontroli kwestionują rozliczenie niektórych darowizn na cele związane z pomocą ofiarom wojny w Ukrainie w zaliczkach zapłaconych w trakcie 2022 r. Podobnie może w zeznaniach za 2022 r. – dodaje Agnieszka Wnuk.

Problem dotyczy darowizn pieniężnych zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów na etapie obliczania zaliczek miesięcznych. Organy podatkowe nakazują wyłączyć je z kosztów. Przedsiębiorcy uniknęliby tego problemu, gdyby za te same pieniądze kupili np. żywność lub leki, zamiast darowizn pieniężnych przekazali rzeczowe.

Przemysław Pruszyński, doradca podatkowy, dyrektor Departamentu Podatkowego Konfederacji Lewiatan wskazuje, że przedsiębiorcy niosący pomoc ofiarom wojny w Ukrainie i zastępujący niejednokrotnie w tym obszarze działania państwowe, powinni mieć możliwość uwzględnienia tej pomocy w swoim rachunku podatkowym.

- Brak możliwości odliczenia darowizn pieniężnych, w sytuacji gdy taką możliwość wprowadzono na mocy specustawy w przypadku określonych darowizn rzeczowych, wydaje się niezrozumiały. Ogromne zaangażowanie przedsiębiorców w pomoc uchodźcom, czy walczącym Ukraińcom należy postrzegać w kategoriach odpowiedzialności społecznej biznesu i jako takie powinno dawać podstawę do ujęcia wydatków w rachunku podatkowym – mówi Przemysław Pruszyński.

Czytaj też: Rozliczanie darowizny w CIT na przykładach >>

Darowizny pieniężne inaczej niż rzeczowe

Takie problemy wynikają z art. 38w ustawy o CIT, zgodnie z którym przedsiębiorcy mogą zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów koszty wytworzenia lub cenę nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn przekazanych w okresie od 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy.

Darowizny muszą jednak trafić do określonych podmiotów:

  • organizacji pożytku publicznego lub równoważnych organizacji z Ukrainy,
  • jednostek samorządu terytorialnego,
  • wojewodów,
  • Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
  • podmiotów wykonującym na terytorium Polski lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.

 

Warunkiem jest, by nie zostały zaliczone do kosztów na podstawie innych przepisów.

- Co istotne, w przepisie nie ma mowy wprost o darowiznach pieniężnych, chociaż racjonalnie trudno znaleźć powody dla różnicowania skutków podatkowych w zależności od formy darowizny – mówi Agnieszka Wnuk.

To oznacza, że przedsiębiorca odliczy wydatki poniesione na np. nabycie lub wyprodukowanie śpiworów, które przekazał następnie na potrzeby osób przebywających w schronach w Ukrainie. Nie może jednak zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów darowizn pieniężnych.

Co prawda darowiznę pieniężną można odliczyć od dochodu na zasadach ogólnych – do limitu 10 proc. dochodu w CIT (lub 6 proc. w PIT). Z tego rozwiązania nie skorzystają jednak firmy, które nie mają odpowiedniego dochodu lub poniosły straty.

Czytaj też: Ulga na CSR w praktyce >>

Fiskus nie zgadza się na odliczenie kosztów CSR

Problemem jest też przekazanie darowizny na cele spoza listy wymienionej w art. 38w ustawy o CIT. Fiskus nie zgadza się na ujęcie ich w kosztach uzyskania przychodów. Nie przekonują go argumenty, iż są to wydatki na cele społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR).

Przykładem może być interpretacja dyrektora KIS z 30 grudnia 2022 r. (nr 0111-KDIB1-3.4010.602.2022.3.PC). Dotyczyła ona przedsiębiorcy, który wspierał przybywających do Polski członków rodziny pracowników i współpracowników z Ukrainy. Opłacał im najem mieszkań przez 3 miesiące oraz koszty wyżywienia, leczenia i ubrania. Fiskus nie zgodził się jednak na odliczenie kosztów argumentując, iż nie spełniają one warunku związku z przychodem, zachowaniem albo zabezpieczeniem jego źródła, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Nie spełniają też warunków zastosowania przepis specjalnego, czyli art. 38 w ustawy o CIT. Preferencja nie obejmuje bowiem świadczeń (wynajmu lokali) przekazanych bezpośrednio na rzecz obywateli Ukrainy.

Zobacz również: Darowizny w ramach CSR nie stanowią kosztu podatkowego >>

 

Darowizna przekazana Ukraińcom może być ... przychodem spółki

Według Agnieszki Wnuk, zdarza się jeszcze bardziej restrykcyjne podejście. Kiedy rozpoczęła się pełnoskalowa wojna, w wielu międzynarodowych grupach kapitałowych polskie spółki stały się centrami i podmiotami koordynującymi działania pomocowe całej grupy. Dlatego otrzymywały one darowizny przeznaczone dla osób dotkniętych skutkami wojny, jako będące najbliżej potrzebujących i mające najlepsze rozeznanie w ramach grupy, jak te środki najtrafniej rozdysponować.

- Niesienie pomocy było konieczne natychmiast, stąd też w niektórych przypadkach zabrakło szczegółowej dokumentacji oczekiwanej przez władze skarbowe. W takiej sytuacji może się okazać, że polska spółka otrzymująca na swój rachunek środki od zagranicznych spółek z grupy z wyraźnym przeznaczeniem na darowizny na rzecz uchodźców, będzie musiała wykazać przychód podlegający opodatkowaniu, a jednocześnie nie będzie miała prawa do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów w związku z przekazaniem darowizn bezpośrednio osobom fizycznym – uchodźcom – mówi partner w Quidea.

Takiej sytuacji dotyczy m.in. interpretacja z 10 stycznia 2023 r. (0111-KDIB1-1.4010.663.2022.2.BS). Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że polska spółka – nawet przy założeniu, że wydatków na mieszkanie czy wyżywienie uchodźców nie zaliczy do kosztów uzyskania przychodów – będzie musiała wykazać przychód z tytułu środków otrzymanych od innych spółek z grupy na pokrycie kosztów tej pomocy. Według dyrektora KIS, art. 12 ust. 1 pkt 6a ustawy o CIT pozwalający na wyłączenie z przychodów zwrotu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów nie znajdzie w tej sytuacji zastosowania.

 

Meritum Podatki 2023 ebook

Aleksander Kaźmierski

Sprawdź  

Korzystny wyrok WSA

Pojawia się jednak nadzieja, że inne stanowisko w sprawie rozliczenia pomocy dla uchodźców z Ukrainy zajmą sądy administracyjne. WSA w Warszawie z 18 maja 2023 r. (sygn. III SA/Wa 2531/22), uzyskanym przez Kancelarię LTCA, orzekł, że przedsiębiorca może odliczyć wydatki na pomoc przekazywaną bezpośrednio obywatelom Ukrainy. Nie musi ich przekazywać za pośrednictwem organizacji czy podmiotów wskazanych w art. 38w ustawy o CIT. Według WSA, działania na rzecz uchodźców z Ukrainy wpisują się w działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR).
Chodziło o spółkę, która finansowała m.in. wynajem mieszkań oraz pomoc psychologiczną, pomoc prawną, opiekę lekarską, korepetycje z języka polskiego dla dzieci, a także inne świadczenia mające na celu zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych, socjalnych i społecznych uchodźców z Ukrainy.

-To bardzo ważny wyrok dla firm, które finansowały i dalej finansują wsparcie Ukrainy, a pomoc kierują bezpośrednio do jej obywateli. – mówi Grzegorz Niebudek, adwokat, doradca podatkowy, partner zarządzający w LTCA.

Czytaj też: Wyłączenie prawa do odliczenia VAT - na przykładach >>

Zerowa stawka VAT nie dla wszystkich

Odmiennie wygląda sytuacja w VAT. Przekazanie pieniędzy jest neutralne. Problematyczne może być natomiast przekazanie darowizny rzeczowej.

- Niespójności pomiędzy regulacjami w CIT i VAT stanowią dla przedsiębiorców dodatkowe źródło wątpliwości i powodują, że zamiast w pełni zaangażować czas w pomaganie, muszą poszukiwać w pełni bezpiecznych podatkowo rozwiązań - mówi Przemysław Pruszyński. I wskazuje przykład firmy, która kupiła materiał, by uszyć z niego śpiwory i  przekazać na cele pomocy Ukrainie. Co do zasady jeśli firma odliczyła VAT od zakupu materiału, to przekazując śpiwory w darowiźnie powinna naliczyć i odprowadzić VAT.

Czytaj też: Darowizny w podatku od towarów i usług >>

Sposobem na rozwiązanie tego problemu miało być rozporządzenie ministra finansów wprowadzające zerową stawkę VAT na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.  Zgodnie z rozporządzeniem, do 30 czerwca 2023 r. stawkę 0 proc. VAT  stosuje się do nieodpłatnej dostawy towarów oraz nieodpłatnego świadczenia usług na te cele. (Ministerstwo Finansów chce przedłużyć stosowanie zerowej stawki do końca 2023, co wynika z opublikowanego niedawno projektu).

Problem w tym, że lista podmiotów, które można wspomóc, jest węższa niż w CIT. Nie ma niej organizacji pożytku publicznego.

Dotyczy to wyłącznie do dostaw towarów lub świadczenia usług dokonywanych na rzecz:

 

Warunkiem jest zawarcie pisemnej umowy między podatnikiem a podmiotem z listy, z której wynika, że dostarczane towary lub świadczone usługi będą wykorzystane na cele pomocowe.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.