Głównym celem oszczędzania w PPK jest gromadzenie środków na okres po zakończeniu aktywności zawodowej. Najkorzystniej jest wypłacić te środki po osiągnięciu 60. roku życia. Oszczędności zgromadzone w PPK są jednak prywatną własnością uczestnika, który może skorzystać z nich w każdym czasie. Wycofanie środków z rachunku PPK przed ukończeniem 60 lat wiąże z pomniejszeniami, w tym z obowiązkiem zapłaty 19 proc. podatku od zysków kapitałowych. Na preferencyjnych zasadach, bez żadnych pomniejszeń – w tym bez podatku, można wypłacić środki w szczególnych sytuacjach życiowych:
- w przypadku poważnego zachorowania uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka (zarówno przed ukończeniem, jak i po ukończeniu przez uczestnika PPK 60. roku życia) lub
- w celu pokrycia wkładu własnego przy kredycie hipotecznym, np. na zakup mieszkania czy gruntu (z tego rozwiązania może skorzystać uczestnik PPK, który nie ukończył 45 lat).
Czytaj również: Małżonkowie mogą otrzymywać jedno wspólne świadczenie z PPK>>
Wycofanie środków przed 60. rokiem życia
Jeżeli uczestnik PPK zdecyduje się na wycofanie środków ze swojego rachunku PPK przez osiągnięciem 60. roku życia, czyli dokona zwrotu, otrzyma całość środków pochodzących ze sfinansowanych przez niego wpłat do PPK oraz 70 proc. środków z wpłat sfinansowanych przez jego pracodawcę, ale po pomniejszeniu o 19 proc. zryczałtowany podatek od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki). Nie jest to podatek od wartości środków zwracanych uczestnikowi PPK, lecz tylko od zysków wypracowanych przez te środki. Dochodem podlegającym opodatkowaniu jest kwota zwrotu z odkupienia jednostek uczestnictwa lub umorzenia jednostek rozrachunkowych, pomniejszona o wydatki na nabycie odkupionych jednostek uczestnictwa lub wpłaty na umorzone jednostki rozrachunkowe, z których dokonano zwrotu. Podatek ten jest pobierany przez instytucję finansową.
W przypadku zwrotu, 30 proc. środków pochodzących z wpłat finansowanych przez pracodawcę zostaje przekazane przez instytucję finansową na rachunek wskazany przez ZUS. Informacja o tej kwocie zostaje zaewidencjonowana na koncie uczestnika PPK w ZUS jako jego składka na ubezpieczenie emerytalne. Środki pochodzące z wpłaty powitalnej i dopłat rocznych od państwa trafiają w całości do Funduszu Pracy. Uczestnik PPK nie płaci oczywiście podatku od zysków kapitałowych wypracowanych przez środki, które nie zostały mu zwrócone.
Warto przy tym zwrócić uwagę, że zwrot z rachunku PPK nie może być częściowy. Uczestnik PPK, który chce skorzystać z tego rozwiązania, musi wycofać całość środków zgromadzonych na jego rachunku PPK. Zwrot nie powoduje zakończenia oszczędzania w PPK – po wycofaniu środków z rachunku PPK uczestnik może nadal gromadzić środki na tym rachunku.
Poważne zachorowanie, środki na wkład własny
W przypadku poważnego zachorowania, uczestnik PPK może wypłacić do 25 proc. środków zgromadzonych na jego rachunku PPK. Jeżeli np. najpierw zachoruje uczestnik PPK, a później jego małżonek czy dziecko, to z tytułu danego poważnego zachorowania każdej z tych osób można wypłacić do 25 proc. środków z rachunku PPK, bez obowiązku ich zwrotu na ten rachunek oraz bez obowiązku zapłaty podatku.
Inne reguły obowiązują przy wypłacie środków z rachunku PPK w celu pokrycia wkładu własnego przy kredycie hipotecznym. W takim przypadku uczestnik PPK może wypłacić nawet 100 proc. środków zgromadzonych na jego rachunku PPK, ale z obowiązkiem ich zwrotu (w wartości nominalnej) na ten rachunek. Termin zwrotu określa umowa zawarta przez uczestnika PPK z instytucją finansową. Termin ten nie może rozpocząć się później niż 5 lat od dnia wypłaty środków oraz trwać dłużej niż 15 lat od tej daty. Jeżeli środki nie zostaną zwrócone w terminie, spowoduje to obowiązek zapłaty 19 proc. podatku od dochodu uczestnika PPK uzyskanego w zakresie, w jakim nie zwrócił wypłaconych środków. Natomiast w razie zwrotu środków w terminie, uczestnik PPK nie płaci podatku.
Sprawdź również książkę: Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 5/2021 >>
Wypłata po 60. roku życia
Uczestnik PPK, który osiągnął 60. rok życia, nie musi wypłacać środków ze swego rachunku PPK – może nadal gromadzić środki w tym programie. Jeżeli jednak rozpocznie wypłatę środków - choćby tylko z jednego rachunku PPK, gdy ma ich kilka - to już na żaden z tych rachunków nie będą dokonywane wpłaty na PPK ani nie będą przekazywane dopłaty roczne od państwa.
Warto także zastanowić się, jak ma wyglądać wypłata z rachunku PPK po ukończeniu 60 lat. Od przyjętego wariantu wypłaty zależy bowiem to, czy uczestnik PPK będzie musiał zapłacić 19 proc. podatek od zysków kapitałowych. Jeżeli uczestnik PPK wypłaci środki ze swojego rachunku PPK jednorazowo, to będzie musiał zapłacić podatek od zysków kapitałowych, wypracowanych przez 75 proc. środków. Jeżeli jednak wypłaci jednorazowo tylko 25 proc. zgromadzonych środków, a pozostałą część środków (75 proc.) w co najmniej 120 miesięcznych ratach, to w ogóle nie zapłaci podatku. Nie zapłaci podatku także wówczas, gdy wypłaci wszystkie oszczędności z rachunku PPK w co najmniej 120 miesięcznych ratach (10 lat). Uczestnik PPK może zmienić zadeklarowaną liczbę rat. Warto jednak pamiętać, że jeżeli - na podstawie zadeklarowanej liczby rat - wypłata środków ma trwać co najmniej 10 lat, to nie można zmienić zadeklarowanej liczby rat w ten sposób, że po tej zmianie ratalna wypłata środków trwałaby krócej niż 10 lat.
Jeśli wysokość pierwszej raty byłaby niższa niż 50 zł, środki zapisane na rachunku PPK uczestnika zostaną wypłacone mu jednorazowo. W takim przypadku będzie on musiał zapłacić podatek od zysków kapitałowych, ale tylko tych wypracowanych przez 75 proc. wypłaconych środków.
Uczestnik PPK, który ukończył 60 lat, nie płaci podatku dochodowego także w przypadku:
- przetransferowania środków z rachunku PPK na rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej lub rachunek terminowej lokaty w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej – należy jednak pamiętać, że w razie wypłaty w wyniku likwidacji rachunku tej lokaty albo zmiany umowy rachunku będzie musiał zapłacić podatek od zysków kapitałowych, wypracowanych przez 75 proc. środków;
- przetransferowania środków z rachunku PPK do zakładu ubezpieczeń, z którym uczestnik PPK zawarł umowę przewidującą nabycie prawa do świadczenia okresowego lub dożywotniego;
- wypłaty środków PPK w formie świadczenia małżeńskiego – w co najmniej 120 miesięcznych ratach (rachunek małżeński, z którego wypłacane jest to świadczenie, może zostać otwarty tylko wówczas, gdy oboje małżonkowie ukończyli 60 lat i mają zawarte umowy o prowadzenie PPK z tą samą instytucją finansową).
Ważne: Uczestnik PPK może przekazywać środki w drodze wypłaty transferowej pomiędzy swoimi rachunkami PPK bez obowiązku zapłaty podatku.
Podstawa prawna:
art. 97-102, art. 105 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1342),
art. 21 ust. 1 pkt 58c, art. 30a ust. 1 pkt 11a, pkt 11b, pkt 11d i pkt 11f ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.).
Więcej na temat PPK na mojeppk.pl i pod nr telefonu 800 775 775. Zachęcamy również do korzystania z bezpłatnych szkoleń prowadzonych przez ekspertów PFR Portal PPK. Na szkolenia można zapisać się tutaj.
Autorka jest ekspertem PFR Portal PPK.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
