Z interpelacją poselską w sprawie rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wystąpił Krzysztof Piątkowski, poseł KO (nr 42600). Jak podkreślił, do jego biura zgłaszają się ponad 70-letnie osoby, które przepracowały co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i przed laty zdecydowały się skorzystać z przysługującego im prawa do wcześniejszej emerytury, a dzisiaj, już po zmianie przepisów, nie mogą otrzymać rekompensaty należnej osobom zatrudnionym w takim samych warunkach, które z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę nie skorzystały. - Obowiązujące rozwiązanie spowodowało, że z prawa do rekompensaty mogą korzystać osoby, które pracowały w warunkach szczególnych tylko przez 15 lat i przeszły na emeryturę w wieku 60–65 lat, a nie mogą skorzystać osoby, które przepracowały w warunkach szczególnych ponad 30 lat, a z prawa do wcześniejszej emerytury skorzystały np. w wieku 59–64 – napisał. Chciał wiedzieć, czy Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej zna problem oraz czy zamierza go rozwiązać.

Czytaj również: Rząd na kolanie i bez strategii chce rozwiązać problem pracowników wykonujących prace uciążliwe>>

Rekompensata a prawo do emerytury pomostowej

- W art. 2 pkt. 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 164) wskazano, że rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej – wyjaśnił na wstępie odpowiedzi Stanisław Szwed, wiceminister rodziny i polityki społecznej. Powołał się przy tym na art. 21 ust. 1 i 2 ww. ustawy, zgodnie z którym rekompensata przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 31 grudnia 1948 r., który przed 1 stycznia 2009 r. przez co najmniej 15 lat wykonywał prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251, dalej: ustawa emerytalna), a nie ma ustalonego prawa do emerytury, przyznanej na podstawie tej ustawy.

Od 1 stycznia 2009 r. ZUS stosował wykładnię przepisów art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych (ustaloną w porozumieniu z ówczesnym Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej), zgodnie z którą przez emeryturę, o której mowa w tym przepisie, należy rozumieć:

  • emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyznaną na podstawie art. 46 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej albo na podstawie art. 184 w związku z art. 32 tej ustawy,
  • emeryturę z tytułu działalności twórczej lub artystycznej przyznaną na podstawie art. 46 w zw. z art. 33 ustawy emerytalnej lub na podstawie art. 184 w zw. z art. 33 tej ustawy,
  • emeryturę kolejową przyznaną na podstawie art. 50 w zw. z art. 40 ustawy emerytalnej oraz emeryturę z tytułu zatrudnienia na kolei przyznaną na podstawie art. 184 w zw. z art. 40 ustawy emerytalnej,
  • emeryturę górniczą przyznaną na podstawie art. 50a lub art. 50e ustawy emerytalnej,
  • emeryturę górniczą przyznaną na podstawie art. 38 i art. 48 w zw. z art. 49 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r.,
  • emeryturę górniczą przyznaną na podstawie art. 3 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy – Karta Nauczyciela (Dz.U. poz. 1397),
  • emeryturę z tytułu wykonywania pracy górniczej przyznaną na podstawie art. 46 w zw. z art. 39 ustawy emerytalnej albo na podstawie art. 184 w zw. z art. 39 tej ustawy,
  • emeryturę nauczycielską przyznaną na podstawie art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2023 r. poz. 984),
  • emeryturę tzw. pracowniczą przyznaną na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy emerytalnej (niezależnie od tego, czy w dniu zgłoszenia wniosku o tę emeryturę wnioskodawca spełniał warunki do przyznania emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze),
  • nauczycielskie świadczenie kompensacyjne (zob. art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, który stanowi, że w przypadku skorzystania z prawa do świadczenia nie przysługuje prawo do rekompensaty, o której mowa w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych,
  • emeryturę pomostową.

Przy dokonywaniu oceny, czy osoba ubiegająca się o emeryturę po ukończeniu wieku 60 lat kobieta i 65 lat mężczyzna, jest uprawniona do rekompensaty, organ rentowy badał (i nadal bada), czy osoba ta miała ustalone prawo do jednego z ww. świadczeń w drodze decyzji.

Jak podkreślił Szwed, zgodnie z przyjętą wykładnią prawo do rekompensaty, o której mowa w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych, nie przysługuje również osobom mającym ustalone prawo do wcześniejszej emerytury z innego tytułu niż wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, które wystąpiły z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy emerytalnej, niezależnie od tego, czy w chwili ustalania prawa do wcześniejszej emerytury spełniały wszystkie określone ustawą warunki do przyznania emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. - Bez znaczenia przy badaniu prawa do rekompensaty jest również okoliczność, czy do wniosku o ustalenie wcześniejszej emerytury dołączono dokumentację, potwierdzającą wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, czy też dokumentacja ta została przedłożona dopiero wraz z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy, czy też przy innej okazji – zaznaczył wiceszef MRiPS.

 

Nowość
Nowość
Ubezpieczenia społeczne. Repetytorium

Grażyna Szyburska-Walczak

Sprawdź  

Zmiana przepisów oznaczałaby podwójne uprzywilejowanie

Odnosząc się zaś do postulatu zmiany przepisów, aby umożliwić ustalanie rekompensaty w stosunku do osób, które przebywały na wcześniejszej emeryturze z innych tytułów aniżeli praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Stanisław Szwed zaznaczył, że jego realizacja byłaby sprzeczna z intencją ustawodawcy, która przyświecała tworzeniu regulacji dotyczących rekompensaty w ustawie o emeryturach pomostowych.

- W przypadku posiadania przez taką osobę (dodatkowo) – w ramach jej stażu pracy – co najmniej 15-letniego szczególnego stażu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej, byłaby ona niejako podwójnie uprzywilejowana. Taka osoba mogłaby bowiem korzystać zarówno z przywileju przejścia na wcześniejszą emeryturę, jak i przywileju powiększenia wysokości emerytury (poprzez możliwość ustalenia rekompensaty w chwili osiągnięcia przez nią powszechnego wieku emerytalnego) – zaznaczył wiceminister. Według niego, przyjęcie odmiennego stanowiska byłoby niezgodne z podstawową (chociaż niezapisaną expressis verbis w art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych) intencją ustawodawcy, którą było podstawowe założenie, że rekompensata będzie przysługiwać tylko tym osobom, które nie mogły skorzystać z przywileju przejścia na jakąkolwiek wcześniejszą emeryturę (stąd też przewidziane takie szerokie wyłączenie możliwości ustalenia rekompensaty ujęte w treści przepisu zawartego w art. 21 ust. 2ustawy o emeryturach pomostowych).

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.