Początek 2023 r. stał pod znakiem wejścia w życie ustawy implementującej do polskiego porządku prawnego przepisy unijnej dyrektywy nr 2019/2161 (tzw. dyrektywa Omnibus). Wśród licznych zmian legislacyjnych, nakierowanych przede wszystkim na ochronę interesów konsumentów, szczególnie istotne znaczenie ma wprowadzenie obowiązku informowania o najniższej cenie towaru lub usługi w okresie poprzedzającym promocję.
Czytaj: Nowe prawo - przy promocji podaj poprzednią cenę towaru>>
Obowiązek informowania o najniższej cenie
Regulacja ma swoje źródło w znowelizowanym art. 4 ustawy z 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług. Przepis ten w ust. 2 zobowiązuje podmiot informujący o obniżeniu ceny do uwidocznienia obok tej informacji również informacji o najniższej cenie przecenionego towaru lub usług w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki.
Zobacz w LEX nagranie szkolenia: Dyrektywa Omnibus, cyfrowa i towarowa czyli zmiany w ochronie konsumenta >
Ustawodawca przewidział także przypadek, w którym dany towar lub dana usługa są oferowane do sprzedaży w okresie krótszym niż 30 dni. Wówczas informacja o najniższej cenie powinna obejmować najniższą cenę towaru lub usługi, która obowiązywała w okresie od dnia rozpoczęcia oferowania tego towaru lub tej usługi do sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki (art. 4 ust. 3 ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług). Natomiast w przypadku towarów, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub mają krótki termin przydatności, obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się informację o cenie sprzed pierwszego zastosowania obniżki. Opisane warunki stosuje się odpowiednio do reklamy towaru lub usługi wraz z ceną.
Równolegle z ustawą z 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw, weszło w życie nowe rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z 19 grudnia 2022 r. w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług, które określa sposób uwidaczniania cen, w tym informacji o obniżonej cenie. W zakresie informacji o obniżonej cenie towaru wprowadza ono wymóg jej uwidocznienia na danym towarze, bezpośrednio przy towarze lub w bliskości towaru, którego dotyczy cena, cena jednostkowa lub informacja o obniżonej cenie, w miejscu ogólnodostępnym i dobrze widocznym dla konsumentów. Natomiast w przypadku obniżenia ceny usługi, informację o obniżonej cenie uwidacznia się obok ceny i ceny jednostkowej usługi.
Czytaj też: Koralewski Michał, Rękojmia i gwarancja konsumencka >
Wątpliwości interpretacyjne
Celem nowych regulacji jest zwiększenie ochrony konsumentów, poprzez zapewnienie im wiedzy co do tego, czy obniżka ceny rzeczywiście ma charakter promocyjny, a nie pozorny. Część rynku podnosi jednak zastrzeżenia do słuszności takiego podejścia, wskazując w szczególności na to, że w przypadku niektórych produktów zmiany cen są częste i uzależnione od czynników zewnętrznych, w związku z czym fakt, iż cena po obniżce nie jest niższa od najniższej ceny w okresie ostatnich 30 dni, nie musi oznaczać, iż promocja ma charakter fikcyjny.
Niezależnie jednak od tego rodzaju zastrzeżeń, nowe regulacje wzbudzają również pewne wątpliwości interpretacyjne. Przede wszystkim Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów stoi na stanowisku, że cena stanowiąca cenę odniesienia (zwykle przekreślona), powinna być najniższą ceną z ostatnich 30 dni. Choć takie podejście jest być może uzasadnione celem przepisów, to jednak nie ma ono oparcia w ich treści.
Wątpliwości budzi również sposób prezentacji najniższej ceny z ostatnich 30 dni. Przepisy wspomnianego rozporządzenia z 19.12.2022 r. nie zawierają szczegółowych wytycznych w tym zakresie. UOKiK zwraca jednak uwagę, że informacja taka nie może być podana dużo mniejszą czcionką niż obniżona cena albo przy użyciu nieczytelnego koloru lub niskiego kontrastu.
Możliwe sankcje
Niezastosowanie się do obowiązków określonych w art. 4 ustawy jest zagrożone karami pieniężnymi nakładanymi przez inspektorów Inspekcji Handlowej. Kara może wynieść do 20 000 zł, zaś w przypadku, gdy naruszenie miało miejsce co najmniej trzykrotnie w okresie 12 miesięcy, licząc od dnia, w którym stwierdzono naruszenie tych obowiązków po raz pierwszy, jest to 40 000 zł.
Wysokość kary zależy od szeregu dyrektyw jej wymiaru, których katalog w ramach nowelizacji został rozszerzony i doprecyzowany. Przy wymiarze kary uwzględnia się:
- stopień naruszenia obowiązków, w tym charakter, wagę, skalę i czas trwania naruszenia tych obowiązków;
- dotychczasową działalność przedsiębiorcy, w tym podjęte przez niego działania w celu złagodzenia lub naprawienia szkody poniesionej przez konsumentów, wcześniejsze naruszenia obowiązków przez tego przedsiębiorcę oraz uzyskane przez niego korzyści majątkowe lub straty w związku z naruszeniem tych obowiązków;
- wielkość obrotów i przychodu przedsiębiorcy;
- obejmuje sankcje nałożone na przedsiębiorcę za to samo naruszenie w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej w sprawach transgranicznych, jeżeli informacje o takich sankcjach są dostępne w ramach mechanizmu ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2394 z dnia 12 grudnia 2017 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 2006/2004.
Jak informuje Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, stosowanie się przez przedsiębiorców do nowych regulacji jest już monitorowane i trwają pierwsze kontrole.
Autor: Grzegorz Keler, doktor nauk prawnych, adwokat, Associate w Kancelarii SPCG
Czytaj też: Dyrektywa Omnibus - pytania i odpowiedzi >
