Wprawdzie handel akcesoriami związanymi z corocznymi odwiedzinami grobów bliskich przejmują w znacznej mierze sieci handlowe, ale tradycyjna sprzedaż przed nekropoliami nie zanika. Stanowi okazje do dorobienia do domowego budżetu. Nawet bez rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) – handel taki można prowadzić w ramach tzw. działalności nierejestrowanej.
W 2025 r. kwota przychodów pozwalająca na prowadzenie działalności nierejestrowanej wynosi 3499,50 zł. W ubiegłym roku było to 3225 zł brutto, a trzy lata temu można było w ten sposób uzyskać tylko 1505 zł. Limit ten się zmienia, gdyż działalność nierejestrowana jest dopuszczalna, jeżeli miesięczne przychody z niej nie przekraczają 75 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia, a to jest regularnie waloryzowane.
Dla kogo działalność nierejestrowana
Działalność nierejestrowaną (inaczej: nierejestrową, nieewidencjonowaną) może prowadzić tylko osoba fizyczna, która nie wykonywała działalności gospodarczej przez ostatnie 60 miesięcy. Chodzi tu o działalność zarejestrowaną w CEIDG – nie jest przeszkodą w wykonywani działalności nierejestrowej wcześniejsze zarejestrowanie firmy w innym kraju. Działalność nierejestrową może podjąć także osoba, która nie zamknęła firmy, ale zawiesiła swoją działalność gospodarczą i jej nie odwiesiła przez ostatnie pięć lat. Prawo mają także zatrudnieni na etat czy na umowę cywilnoprawną, np. zlecenia.
Od 1 czerwca 2025 r. została ograniczona możliwość prowadzenia działalności nierejestrowanej przez cudzoziemców. Przed ta datą cudzoziemiec - jeśli przebywał w Polsce legalnie - mógł prowadzić taką działalność. Od czerwca 2025 roku cudzoziemiec może to robić, o ile spełnia warunki prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, czyli posiada tytuł pobytowy umożliwiający rejestrację takiej działalności. To ograniczenie dotyczy również obywateli Ukrainy, przy czym osoby, które przebyły do Polski po 24 lutego 2022 roku, w związku z wojną w Ukrainie, są objęci ochroną czasową, która na to pozwala.
Bezrobotny dorobi mniej
Handel okazjonalny to również możliwość dorobienia przez osobę bezrobotną. Ale uwaga – aby zachować status bezrobotnego, nie można prowadzić działalności nierejestrowanej na podstawie umowy cywilnoprawnej, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło ani umowy o pomocy przy zbiorach. Jeżeli jednak działalność osoby bezrobotnej opiera się wyłącznie na umowach sprzedaży, to ta osoba może prowadzić działalność nierejestrowaną. Ale musi zwrócić uwagę na limit, który jest dla niej niższy. Aby zachować status bezrobotnego, nie może uzyskać przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2025 roku wynosi on 2333 zł.
Bez ewidencji i PIT działalność prowadzić się nie da
Prowadzenie działalność nierejestrowanej nie oznacza jednak braku jakichkolwiek obowiązków. Osoba taka musi:
- prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży,
- rozliczać PIT-36 od przychodów z tej działalności po zakończeniu roku podatkowego,
- przestrzegać praw konsumentów
- wystawiać faktury lub rachunki, o ile klient tego zażąda.
W porównaniu jednak z prowadzeniem firmy, taka osoba zyskuje sporo luzu. Nie musi zgłaszać działalności w ewidencji przedsiębiorców (CEIDG), urzędzie skarbowym i GUS. Skoro taka osoba nie jest przedsiębiorcą, nie musi też płacić zaliczek na podatek. Przy sprzedaży okazjonalnej nie odprowadza także VAT do kwoty 200 tys. zł (od 1 stycznia 2026 roku limit wzrasta do 240 000 zł rocznie).
- Poza tym, o ile przychody nie przekraczają 20 tys. zł rocznie oraz sprzedawane towary bądź usługi nie podlegają obowiązkowej fiskalizacji, taka osoba nie musi posiadać kasy fiskalnej. Jednak, przy obecnych dopuszczalnych kwotach jest możliwe, że jeśli ktoś w ciągu roku taką kwotę przekroczy, to będzie musiał kasę fiskalna mieć – mówi Przemysław Pruszyński z Konfederacji Lewiatan.
Jeśli ktoś przekroczy miesięczny limit przychodu, to jego działania zostaną uznane za działalność gospodarczą. Od momentu przekroczenia limitu przychodu jest siedem dni na zarejestrowanie firmy w CEIDG.
Osoba prowadząca handel okazjonalny, czyli działalność nierejestrowaną opartą wyłącznie na umowach sprzedaży nie ma obowiązku odprowadzania składek ZUS, choć przy innych rodzajach działalności nieewidencjonowanej są co do tego wątpliwości.
Cena promocyjna: 144.9 zł
|Cena regularna: 161 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 112.7 zł
Szansa na większy limit działalności nierejestrowej
Na większy limit niż 3499,50 zł miesięcznie może liczyć rodzina, jeżeli jest w niej więcej niż jedna dorosła osoba. Takiej działalności może się podjąć każda z nich. Trzeba jednak pamiętać, że każda taka osoba musi być właścicielem towaru, który sprzedaje i odrębnie rozliczać PIT. Wynająć stoisko często trzeba też odrębnie, bo miasta w swoich uchwałach zastrzegają, że odstępowanie nie jest dozwolone.
Innym sposobem na osiągnięcie podczas listopadowego święta więcej niż 3499,50 zł przychodu było prowadzenie sprzedaży w październiku i listopadzie, bo limit dla każdego miesiąca liczy się odrębnie. Warto więc było, o ile gmina dopuszczała taka możliwość, ustawić stoisko dzień czy dwa wcześniej. W takiej sytuacji za październik i za listopad można dorobić po 3499,50 zł. To znaczy, że łącznie w okresie odwiedzania grobów może to być 6999 zł. A co, jeżeli ktoś przekroczy takie kwoty? Musi wówczas założyć działalność gospodarczą. Ma na to tydzień od dnia, kiedy do takiego przekroczenia doszło.
Warto dodać, że 1 stycznia 2026 r. wejdą w życie korzystne przepisy dla osób prowadzących działalność nierejestrową. Zmieni się sposób ustalania limitu przychodów dla takiej działalności - z miesięcznego na kwartalny. Działalnością nierejestrowaną będzie taka, z której przychód należny nie przekroczy w żadnym z kwartałów roku kalendarzowego 225 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Wynika to z art. 5 i art. 11 ustawy z 25 lipca 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych oraz wsparcia przedsiębiorczości. Ponieważ minimalne wynagrodzenie za pracę w 2026 roku ma wynosić 4 806 zł, to kwartalny limit przychodów z działalności nieewidencjonowanej sięgnie 10 813,50 zł. I można będzie go wykorzystać jednego dnia, np. 1 listopada.
Czytaj też: Wolna amerykanka na cmentarzach, wola zmarłego mniej ważna
Jak zarezerwować miejsce do handlu przy cmentarzu
Jednak po to, żeby zarobić na święcie, potrzebne jest dobre miejsce do handlowania. Część wynajmujących wymaga prowadzenia działalności gospodarczej, dlatego osoby decydujące się na działalność nierejestrowaną mogą mieć kłopot z wynajęciem takiej przestrzeni. Na ogół takie powierzchnie rozchodzą się jak ciepłe bułeczki i trzeba zadbać o nie znacznie wcześniej – w połowie października, a nawet we wrześniu. Trzeba się też liczyć z opłatami za najem takiego miejsca.
Przykładowo, by wystąpić o najem terenu przeznaczonego na działalność handlową w okresie Wszystkich Świętych 2025 roku w rejonie bramy głównej cmentarza komunalnego w Częstochowie trzeba było zapłacić 1200 zł plus VAT, a kaucja wynosiła 500 zł. O wyborze decydować miała kolejność złożenia ofert. Okres najmu obejmuje dwa dni – od 1 do 2 listopada.
W Wołominie okolicznościowe stanowiska są udostępniane od 31 października do 2 listopada na podstawie biletów opłaty rezerwacyjnej. Tu również decydowała kolejność zgłoszeń potwierdzona opłatami rezerwacyjnymi. Stawka opłaty rezerwacyjnej za 1m kw. miejsca handlowego wynosi 16,00 zł/m2 stoiska za każdy dzień. Jeśli pozostały wolne miejsca, to dla nich opłata rezerwacyjna od 23 października mogła zostać obniżona.
Jeśli chodzi o zasadę udostępniania miejsc, inaczej było w Krakowie. Tam decydowało losowanie, a nie kolejność zgłoszeń. Nad wszystkim czuwał notariusz.
Rolnik bez PIT
Rolnik (a takim jest np. producent chryzantem), który sprzedaje swoje produkty, również jest zwolniony z PIT.
- Jeżeli sprzedaż swoich produktów (także detaliczną) prowadzi rolnik (producent roślin), to nie podlega PIT, chyba że produkcja roślin stanowi tzw. dział specjalny produkcji rolnej. Do takich należy uprawa w szklarniach ogrzewanych i nieogrzewanych powyżej 25 m kw. (m.in. roślin ozdobnych) oraz ich uprawa w tunelach foliowych ogrzewanych powyżej 50 mkw. Jeżeli rolnicy prowadzą taką działalność, są opodatkowani w ramach działów specjalnych z produkcji rolnej, stawkę uiszcza się w tym przypadku od powierzchni upraw – mówi Przemysław Pruszyński.
Zobacz także w LEX: Opodatkowanie cmentarzy podatkiem od nieruchomości > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
