Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych został skierowany do prac sejmowych. W związku z tym strona samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego nie mogła uzgodnić proponowanych w nich zmian.
Prace nad nowym systemem finansowym samorządu miał zacząć zespół ekspertów - czytaj Zespół ekspertów zajmie się finansami samorządu.
- Zgłosiliśmy wniosek o autopoprawkę rządu w zakresie rekompensaty skutków zmian ustawowych przez zwiększenie udziałów JST we wpływach z podatku PIT lub zmniejszenie zadań – mówi Krzysztof Żuk, prezydent Lublina. Samorządy wskazywały na możliwość przejęcia przez budżet państwa finansowania wynagrodzeń nauczycieli. Do premiera i ministra finansów skierowali też pisma, w którym poinformowały, że będą domagały się rekompensat.
Czytaj w LEX: Nieprawidłowości i nadużycia finansowe w projektach współfinansowanych z funduszy unijnych >
Udział JST w podatkach zwiększa się, ale…
Kilka dni temu Ministerstwo Finansów poinformowało, że udział gmin we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych w 2020 r. będzie wyższy, niż w 2019 r. o 0,08 punktu procentowego. Ustalony zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego udział wyniesie w 2020 roku 38,16 proc. Wzrost ten w latach 2015-18 jest oceniany na 12,8 mld złotych.
Samorządowcy nie kwestionują faktu, że zwiększył się ich udział w podatkach, zwłaszcza w PIT. Jednak, ich zdaniem, zwiększenie wydatków bieżących samorządów w tym samym okresie spowodowało, że wzrost wpływów z tytułu udziału w podatkach nie pokrył podstawowych wydatków. - Koszt realizacji zadań - płace z narzutami - wyniósł 11,26 mld zł, a wzrost wydatków bieżących na zakup towarów i usług – 8 mld zł – wylicza Krzysztof Żuk.
Czytaj w LEX: Split payment a centralizacja rozliczeń VAT w gminach >
Samorządy zwracają uwagę, że problem finansów pogłębia realizacja strategii inwestycyjnej, w ramach której w ponad 60 proc. finansują one inwestycje ze środków zewnętrznych, w tym z UE. Tym bardziej obecna sytuacja destabilizuje wieloletnie prognozy finansowe.
Zagrożona płynność
Płynność budżetów budzi obawy, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę lukę finansową związaną z oświatą. Dopłaty z własnych środków pogrążają budżety samorządów. Według samorządowców konieczna jest więc stabilizacja sektora samorządowego poprzez wspólne uzgodnienia z rządem prawa dotyczącego finansów samorządów.
Jacek Karnowski, prezydent Sopotu przypomniał, że kwestia jest pilna, bo samorządy są przed okresem konstruowania budżetów na przyszły rok.
– Kilkaset samorządów będzie miało problem z jakąkolwiek nadwyżką operacyjną w dochodach bieżących – mówi. Zaapelował o pilne prace zespołu ekspertów. A na razie nie ma harmonogramu tych prac.
Rząd nie zrekompensuje strat samorządom
Andrzej Porawski, dyrektor biura Związku Miast Polskich i sekretarz Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu podkreśla, że potrzebna jest praca nad zmianą systemu finansów JST. – A to kwestia wielu miesięcy plus cały proces legislacyjny, który się z tym wiąże – podkreślił. Dodał, że powodów tych prac jest coraz więcej.
Przypomniał, że rząd zdecydował się nie wprowadzać rekompensat dla samorządów po zmianach ustawowych. Jak dodał, argumentacja strony rządowej jest taka sama jak przy procedowaniu ustaw w latach 2006-2007, kiedy były zmiany w podatku PIT (przejście z 3 do 2 stawek podatkowych i ulgi prorodzinne). Wtedy rząd stał na stanowisku, że wystąpią ubytki, ale ożywienie gospodarcze spowoduje, że nie będzie to odczuwalne.
- Zmiany w PIT spowodują korzystne zmiany dla ogółu gospodarki, ale (…) naszym podstawowym dochodem są wpływy z PIT, jak wpływy spadną i cud się nie wydarzy - skoro będzie mniejszy podatek, będą mniejsze wpływy – zaznacza Andrzej Porawski.
Czytaj więcej tutaj Samorządy alarmują: Stan finansów bliski krytycznego>>
Wiele gmin zrezygnuje z inwestycji
Samorządowcy podkreślają, że nadwyżka operacyjna w samorządach z przyszłym roku znacząco spadnie. Wiele gmin nie będzie w stanie uchwalić budżetów. Ministerstwo Finansów opublikowało dane o wykonaniu budżetów przez jednostki samorządu terytorialnego po II kwartałach 2019 r. Wynika z nich, że samorządy osiągnęły nadwyżkę w wysokości 13,49 mld zł wobec planowanego deficytu 22,92 mld złotych. Po I kwartale JST odnotowały nadwyżkę w wysokości 11,024 mld złotych.
- Nadwyżka budżetowa po dwóch kwartałach występuje zawsze i nie jest niczym szczególnym, bo koszty inwestycji ponosimy zawsze na koniec roku, a nie w pierwszych dwóch kwartałach. Na koniec roku będzie zupełnie inny wynik samorządów – mówi Andrzej Porawski.
Samorządy będą więc domagać się rekompensaty i mają nadzieję na wsparcie ministra inwestycji i rozwoju, który „jest strażnikiem programów rozwojowych, w tym unijnych”. Jak wyjaśniali, on najlepiej rozumie, że jeśli zmniejszy się nadwyżka operacyjna w samorządach, to ambitne plany inwestycyjne gwarantujące dobre wykorzystanie środków unijnych przez Polskę będą musiały być skorygowane w dół.
- My nie mamy innych miejsc na oszczędności w naszych budżetach, niż inwestycje - jeśli będziemy mieć mniej dochodów, mniejszą nadwyżkę operacyjną, to będziemy oszczędzać na inwestycjach – tłumaczy Andrzej Porawski.
Krzysztof Żuk dodał, że jeśli nadwyżka operacyjna będzie maleć lub jej nie będzie, to utrzymanie tempa inwestycyjnego będzie niemożliwe, nawet przy zwiększaniu zobowiązań, bo samorządy są na granicy limitu zadłużenia.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
