W urzędach trwają intensywne przygotowania do realizacji nowego obowiązku ustawowego – sporządzenia raportu o stanie samorządu. Zgodnie z ustawą o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych ze stycznia 2018 roku, do prawa samorządowego wprowadzona została nowa instytucja - raport o stanie gminy, powiatu, województwa. Powinien być przedłożony radzie lub sejmikowi do końca maja.
Zobacz analizę w LEX: Raport o stanie gminy, powiatu, województwa >
Podsumowanie działań wójta, burmistrza, prezydenta, starosty i marszałka
Raport ma obejmować podsumowanie działalności organu wykonawczego tzn. wójta, starostę, marszałka, w roku poprzednim – obecnie sporządzane raporty dotyczyć będą 2018 roku - w szczególności realizację polityk, programów i strategii, uchwał rady i sejmiku województwa oraz budżetu obywatelskiego. Rada lub sejmik województwa będzie mogła dookreślić szczegółowe wymogi dotyczące raportu. Raport będzie rozpatrywany na sesji, na której podejmowana jest uchwała w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium, a więc łącznie z dyskusją nad wykonaniem budżetu.
Zobacz w LEX: Uchwała rady jst w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących raportu o stanie jst >
Według prof. Dawida Sześciły obligatoryjna debata nad raportem, do której oprócz radnych dopuszczono również mieszkańców, oznacza wprowadzenie po raz pierwszy do polskiego ustawodawstwa samorządowego formuły wysłuchania publicznego. Jak podkreśla, raport nie powinien być wyłącznie okazją do prezentacji działań zrealizowanych przez władze samorządowe w poprzednim roku - powinien kompleksowo informować o jakości życia i poziomie rozwoju danego samorządu, wskazywać mocne strony i problemy do rozwiązania.
Prace w urzędach ruszyły
Samorządy rozpoczęły już prace nad tworzeniem raportu. W urzędach przeprowadzane są analizy, pracownicy merytoryczni we wszystkich wydziałach szykują dokumenty z ubiegłego roku.
Waldemar Rachubiński, sekretarz gminy Pacyna uważa, że raport będzie podsumowaniem działalności wójta i całej gminy w poprzednim roku. - Na kanwie tych informacji łatwiej będzie wypracować wnioski na przyszłość – mówi.
Jego zdaniem najbardziej rozbudowana będzie część dotycząca finansów gminy, ale ważne będzie również przedstawienie stanu edukacji, bibliotek czy pomocy społecznej. To na pewno bardzo zainteresuje mieszkańców.
Zobacz wzór w LEX: Uchwała rady gminy w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących raportu o stanie gminy >
Kto sporządzi raport?
Odpowiedzialny za przygotowanie raportu jest organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego - w gminie więc wójt. - Faktycznie przygotowywać go będą poszczególne jednostki organizacyjne urzędu, w zakresie swojego działania, pracownicy samorządowi – mówi prof. Rakowska-Trela. Raport gminny musi być zaakceptowany przez wójta, a powiecie i województwie - przez zarząd danej jednostki.
W gminach przeważnie sprawę opracowania raportu koordynować będzie sekretarz jednostki - scali dane ze wszystkich jednostek i przygotuje całość dokumentu.
Jak podkreśla Łucja Jenkner, sekretarz gminy Jasienica, urząd sporządzi raport sam, bez posiłkowania się firmą zewnętrzną, mimo propozycji takich usług. – Na razie korzystamy ze szkoleń i dostępnych wzorów – mówi.
Raport jest porównywany do sprawozdań, które corocznie przedkładane są radom. – Jest to dokument, który urząd sporządza po raz pierwszy. Musimy odnieść się do 2018 roku, co wymaga dokładnego przejrzenia dużej ilości materiałów, więc pracy na pewno będzie więcej – zaznacza Łucja Jenkner. Jej zdaniem najbardziej rozbudowana będzie część dotycząca infrastruktury, bo zadań z tego zakresu było w gminie w ubiegłym roku najwięcej.
Pomocą służą eksperci
Fundacja im. Stefana Batorego, a wcześniej Związek Miast Polskich przygotowały wzory dla samorządów. Czytaj: Nowy obowiązek - raport o stanie gminy. Miasta proponują wzór
Zgodnie z nimi dokument powinien być podzielony na wyraźnie oddzielone części z wyróżnionym wstępem i rozwinięciem. Fundacja Batorego podkreśla, że warto też zadbać o odpowiednie rozłożenie akcentów w treści. Zdaniem ekspertów należy pogłębić przedstawienie kilku najważniejszych osiągnięć i wyzwań, które zajmowały najwięcej uwagi w opisywanym roku. Warto pochwalić się największymi sukcesami i przedstawić cele na kolejny rok.
Raport o stanie samorządu musi być czytelny
Łucja Jenkner zwraca też uwagę na to, że raport musi zawierać dokładne informacje na temat tego, jak rozwijał się samorząd w 2018 roku, ale jednocześnie musi być przejrzysty. - I czytelny dla mieszkańców – dodaje.
W opracowaniu Fundacji Batorego zaznaczono, że ważna jest forma raportu, która zainteresuje mieszkańców i będzie wolna od urzędowej nowomowy czy specjalistycznego żargonu.
Zobacz w LEX: Raport o stanie jst - rozpatrzenie i głosowanie nad wotum zaufania >
Również ZMP uważa, że raport powinien być przejrzysty i maksymalnie czytelny, ponieważ jest prezentowany na sesji absolutoryjnej rady gminy, ale ma charakter publiczny. W debacie mają prawo brać bowiem udział również mieszkańcy, a z tego wniosek, że dokument adresowany jest nie tylko do radnych, ale także do mieszkańców.
- Pamiętajmy, że samorząd lokalny to nie tylko władze, ale również my, mieszkańcy. Jesteśmy współodpowiedzialni za rozwój naszych miejscowości. Raporty o stanie samorządu mogą stać się okazją do nawiązania stałego dialogu i współpracy władz z mieszkańcami – mówi Joanna Załuska, dyrektor programu Masz Głos, Masz Wybór Fundacji Batorego.
Czytaj też: Raport o stanie samorządu wzmocni kontrolę nad wójtem>>
Na co zwrócić uwagę, pisząc raport o stanie samorządu?
Dawid Sześciło podkreśla, żeby być ostrożnym, porównując własny samorząd z informacjami o innych samorządach, np. o sąsiednich gminach. – (…) podając informację na temat cen wody czy biletów komunikacji miejskiej, można te dane zestawić z cenami w innych samorządach o podobnej wielkości lub w sąsiednich gminach. Z tych danych nie należy jednak wyciągać pochopnych wniosków. Wyższe ceny mogą być bowiem uzasadnione, np. zwiększonymi inwestycjami, a także lepszą jakością i dostępnością danej usługi publicznej – zaznacza.
Zobacz w LEX: Raport o stanie jst - udział mieszkańców jst >
Według Związku Miast Polskich, przepisy dotyczące raportu o stanie gminy utożsamiają stan gminy z działalnością wójta, co jest błędem. Zdaniem korporacji miał on być podstawą rzetelnej dyskusji o stanie gminy.
Raport powinien zostać opublikowany na stronach internetowych urzędu gminy jak najwcześniej przed sesją rady gminy, która ma być poświęcona debacie nad raportem. Warto też rozważyć, by jeszcze przed sesją odbyły się publiczne dyskusje na temat poszczególnych obszarów opisanych w raporcie.
Wzór przygotowany przez ekspertów Fundacji im. Batorego dostępny jest TUTAJ>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
