Od stycznia samorządy są zobowiązane do przedstawiania szerszego zakresu informacji w stosunku do tych, jakie dotychczas przedstawiały w Wieloletniej Prognozie Finansowej. Są to informacje dotyczące prognoz kształtowania się dochodów i wydatków bieżących, ale również bardziej szczegółowe informacje zwłaszcza w zakresie planowanych do zaciągnięcia zobowiązań.
Nowelizacja ustawy o finansach publicznych nakłada na włodarzy i zarządy samorządów obowiązek uzyskania opinii regionalnej izby obrachunkowej o możliwości spłaty zobowiązania, które wywołuje skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki lub kredytu. Samorządy muszą na bieżąco analizować swoją zdolność do zaciągania i spłaty nowych zobowiązań.
Samorządy powinny na bieżąco analizować sytuację finansową
Zdolność samorządu do spłaty zobowiązań już zaciągniętych i dopiero planowanych będzie brana pod uwagę przy wydawaniu opinii przez RIO – przypomina Regionalna Izba Obrachunkowa w Opolu. Izba w piśmie do samorządów podkreśla, że od stycznia zmienił się ustawowy katalog tytułów dłużnych – dodane zostały nowe kategorie - subrogacje, leasing, finansowanie kapitałowe. Konsekwencją jest wprowadzenie obowiązku uzyskania przez samorząd opinii RIO również w odniesieniu do tych „innych zobowiązań” zaliczanych do tytułów dłużnych.
Sprawdź w LEX: Czy jednostka samorządu terytorialnego może zaciągać zobowiązania wykraczające poza rok budżetowy? >
RIO w Opolu przypomina, że w swojej działalności opiniodawczej będzie brała pod uwagę, jak samorząd ocenia i analizuje zdolność do spłaty zobowiązań zaciągniętych i planowanych do zaciągnięcia. Podkreśla też, że w świetle zmian ustawy o finansach publicznych, służby finansowe samorządów powinny na bieżąco analizować sytuację finansową, w aspekcie wykonanych i prognozowanych wielkości wpływających na ustalenie w kolejnych latach relacji określonej w art. 243 ustawy. Chodzi o relację łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym m.in. spłat rat kredytów i pożyczek do planowanych dochodów bieżących budżetu.
Czytaj też: Prof. Stec: Działalność gospodarcza wciąż źródłem napięć w samorządach>>
Badanie możliwości spłaty zobowiązań powinno opierać się na realnych analizach
Krzysztof Grybionko, wiceprezes Zarządu INC Rating SA, uważa, że większość samorządów traktuje Wieloletnią Prognozę Finansową poważnie i rzeczowo oraz rzetelnie analizuje pozycje wydatkowe i przychodowe. Jednak spora część jednostek przedstawia założenia, zwłaszcza w zakresie nadwyżki operacyjnej, „bardziej życzeniowo niż realnie”. - Widać to, porównując plany na dany rok i wykonania – podkreśla.
Ekspert uważa badanie możliwości spłaty zobowiązań za pozytywne rozwiązanie prawne, powinno ono jednak jego zdaniem opierać się na realnych analizach albo analizach niezależnych – wykonywanych przez zewnętrzne instytucje. – Tak naprawdę powinny to badać RIO lub inne instytucje powołane na szczeblu centralnym – mówi.
Samorządy muszą dokładnie planować zadłużenie
Według skarbnika gminy Ustka Jadwigi Dic, wprowadzone od stycznia ustawowe regulacje dotyczące m.in. wskaźników zadłużenia czy związane z Wieloletnią Prognozą Finansową, to bardzo duże zmiany, inaczej będzie się liczyło dług, nie jak obecnie trzy lata wstecz, ale siedem lat. Samorządy muszą teraz bardzo dokładnie planować zadłużenie, bo RIO opiniuje dług. - Dla samorządów będzie to problem, bo wskaźniki przy tworzeniu Wieloletniej Prognozy Finansowej będą liczone inaczej – mówi. Podkreśla, że będzie mniejsza możliwość zadłużania się, w zależności od kondycji finansowej gminy. - W naszej gminie monitorujemy sytuację na bieżąco, nie mamy problemów z zadłużeniem – mówi Jadwiga Dic.
Czytaj też: Nie ma samorządów bliskich bankructwa, ale 43 mogą być w grupie ryzyka>>
Mechanizm sprawdzalności danej prognozy
W opinii Krzysztofa Grybionko w samorządach pracują bardzo dobrzy specjaliści, zwłaszcza na stanowiskach skarbników, ale przy ocenie i prognozowaniu niezbędny jest mechanizm sprawdzalności danej prognozy. Jak wyjaśnia, przy sporządzaniu przepływów Wieloletniej Prognozy Finansowej powinno się brać pod uwagę również, jaka była w zeszłym roku i jak się ją udało wykonać, a także jaka jest różnica między planem a wykonaniem.
Ekspert jest zdania, że w zmianie dotyczącej zaciągania zobowiązań i możliwości ich obsługi, zasadnym powinno być wprowadzenie wskaźnika sprawdzalności planów samorządowych. Chodzi o poziom nadwyżki operacyjnej i poziom wolnych środków pozostających na spłatę i obsługę zobowiązań – samorząd planuje je samodzielnie. – Powinien więc również sam dokonywać ewaluacji, na ile jego plany w skali rocznej są faktycznie wykonywane – mówi. Wtedy można by brać pod uwagę przy ocenie RIO, na ile wiarygodnie samorząd potrafi planować.
Przepisy noweli ustawy o finansach publicznych weszły w życie w styczniu, ale ich stosowanie rozłożono na kilka lat, dopiero w 2026 roku będą stosowane w pełnym zakresie.
Zobacz też w LEX:
Kontrola i nadzór jednostek samorządu terytorialnego ze strony regionalnych izb obrachunkowych
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
