Ustawodawca wprowadził do prawa samorządowego nową instytucję - raport o stanie gminy, powiatu, województwa. Reguluje go ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych ze stycznia 2018 roku.
W gminie raport ma obejmować podsumowanie działalności wójta w roku poprzednim, w szczególności realizację polityk, programów i strategii, uchwał rady gminy i budżetu obywatelskiego. Znowelizowana ustawa o samorządzie gminnym stanowi, że wójt co roku do dnia 31 maja przedstawia radzie gminy raport o stanie gminy.
Raport przed absolutorium
- Wydaje się, że instytucję tę wprowadzono po to, by, po pierwsze, zwiększyć kontrolę rady, radnych oraz mieszkańców nad polityką organu wykonawczego, po drugie - by „odpolitycznić” toczące się w radach i sejmikach dyskusje nad sprawozdaniem z wykonania budżetu i decyzje co do udzielenia organowi wykonawczemu absolutorium – uważa prof. Anna Rakowska-Trela z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego.
Jak dodaje, absolutorium to instytucja, która ma służyć kontroli wykonywania budżetu przez organ wykonawczy jednostek samorządu terytorialnego. - Dotychczas można było natomiast zaobserwować w dyskusjach poprzedzających udzielenie absolutorium podejmowanie przez radnych wątków jedynie luźno związanych z budżetem - mówi. Teraz te kwestie powinny podlegać ocenie podczas debaty nad raportem o stanie gminy.
Według Anny Rakowskiej-Treli raport może pomóc radnym w rozstrzyganiu o absolutorium, ma być bowiem rozpatrywany w pierwszej kolejności na sesji, na której podejmowana jest uchwała rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium.
Zobacz też: Raport o stanie jst - udział mieszkańców jst>>
Kto przygotowuje raport?
Odpowiedzialny za przygotowanie raportu jest organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego - w gminie więc wójt. - Faktycznie przygotowywać go będą poszczególne jednostki organizacyjne urzędu, w zakresie swojego działania, pracownicy samorządowi – mówi prof. Rakowska-Trela. Raport gminny musi być zaakceptowany przez wójta, a powiecie i województwie - przez zarząd danej jednostki.
Jak nas informuje Hanna Piórecka-Nowak, rzecznik prasowy Urzędu Gminy i Miasta Czerwionka-Leszczyny, sprawę opracowania raportu koordynować będzie sekretarz jednostki. Natomiast Małgorzata Mykowska, rzecznik prasowy Urzędu Miejskiego w Tczewie, powiedziała, że najprawdopodobniej przygotowaniem raportu zajmą się poszczególne merytoryczne wydziały magistratu, natomiast sekretarz miasta scali je i przygotuje całość dokumentu.
Gminy mają jeszcze czas
Według Mateusza Karciarza z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, skoro rozpatrzenie raportu zostało przez ustawodawcę jednoznacznie powiązane z instytucją absolutorium, to konsekwencją jest konieczność uwzględnienia terminów przewidzianych do udzielenia absolutorium. Według ustawy o finansach publicznych rada gminy zobowiązana jest do podjęcia uchwały w sprawie absolutorium dla wójta nie później niż 30 czerwca roku następującego po roku budżetowym. Zarówno więc debata nad raportem, jak i udzielenie wotum zaufania wójtowi muszą odbyć się na tej samej sesji co udzielenie/nieudzielenie absolutorium, tj. do 30 czerwca.
Jak się dowiadujemy, gmina Wągrowiec nie podjęła do tej pory działań związanych z opracowaniem raportu o stanie samorządu. W Urzędzie Gminy i Miasta Czerwionka-Leszczyny prace nad tworzeniem raportu rozpoczną się w przyszłym roku. Jak informuje Anna Bogacz, rzecznik prasowy Urzędu Miasta i Gminy Pleszew, urząd obecnie „prowadzi analizy dotyczące wywiązania się z obowiązku”.
Niektóre gminy od lat przygotowują taki dokument
Jak podkreśliła rzeczniczka, Urząd Miejski w Tczewie od wielu lat przygotowuje corocznie sprawozdanie z działalności prezydenta miasta za dany rok. Opisuje w nim m.in. realizację zadań własnych i zleconych, uchwał Rady Miejskiej, interpelacji radnych, zadań kontrolnych oraz audytu wewnętrznego. Dokument zawiera też informację na temat spraw wnoszonych do urzędu i wydanych decyzji administracyjnych. - Nie jest nowością dla naszego urzędu przygotowanie raportu o stanie gminy. Zmienimy jedynie nazwę tego dokumentu i trochę zweryfikujemy treść samego raportu – mówi Małgorzata Mykowska.
Bywają specjalne szkolenia
Luiza Kędracka z Urzędu Gminy Stare Miasto informuje, że dwoje pracowników Urzędu Gminy uczestniczyło w tym roku w szkoleniach związanych z opracowywaniem raportu. Szkolenia takie nie są obowiązkowe, ale gmina miała taką możliwość. - Jako członek Wielkopolskiego Ośrodka Kształcenia i Studiów Samorządowych korzystamy ze szkoleń organizowanych przez ten podmiot. Tematyka szkoleń jest zgłaszana przez gminy lub wynika ze zmian w przepisach prawa - mówi.
Jakie mogą być problemy?
Według prof. Anny Rakowskiej-Treli ewentualne problemy rozwiąże praktyka kadencji samorządu, która się właśnie rozpoczęła. Jak podkreśla, w razie nieprzedstawienia raportu przez organ wykonawczy, będziemy mieli do czynienia z naruszeniem ustawy, ze wszystkimi tego konsekwencjami wynikającymi z ustawy o samorządzie gminnym, tj. możliwe będzie podjęcie środków nadzorczych wobec organu jednostki samorządu terytorialnego naruszającego ustawę. - Wydaje się, że w praktyce taka sytuacja rzutować też będzie na kwestie udzielenia absolutorium, debata nad raportem ma bowiem bezpośrednio poprzedzać rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu - mówi.
Może się zdarzyć, że rada, która po zakończeniu debaty nad raportem o stanie gminy przeprowadza głosowanie nad udzieleniem wójtowi wotum zaufania (uchwałę o udzieleniu wójtowi wotum zaufania rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy), nie podejmie takiej uchwały. - Niepodjęcie uchwały o udzieleniu wójtowi wotum zaufania jest równoznaczne z podjęciem uchwały o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania. W przypadku nieudzielenia wójtowi wotum zaufania w dwóch kolejnych latach rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta – zaznacza Anna Rakowska-Trela.
Według Luizy Kędrackiej z Urzędu Gminy Stare Miasto, raport będzie pracochłonny i czasochłonny. – Jednak korzyścią będzie, że corocznie powstanie analiza realizacji zadań, które obejmuje raport – dodaje.
Rzeczniczka tczewskiego magistratu jest zdania, że ewentualnym zastrzeżeniem może być jedynie forma przyjęcia raportu związana z debatą radnych oraz mieszkańców bez ograniczeń czasowych oraz udzieleniem wotum zaufania dla wójta, burmistrza, prezydenta.
Czytaj też: Administracja nie musi obawiać się technologii bezprzewodowych>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.