Zmiana, na którą czekało wielu prawników, znalazła się w dużej nowelizacji procedury cywilnej, ale też procedury karnej, kodeksu karnego, ustawy antycovidowej - w sumie dodatkowo 30 ustaw. Uchyliła ona art. 15zzr(1) ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Zgodnie z tym przepisem w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w okresie sześciu miesięcy po ich odwołaniu, nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe.

Czytaj: 
Sądy widzą problem z wstrzymanym przedawnieniem karalności - jest wniosek do TK>> Chaos w przedawnieniu karalności - namieszały przepisy w pandemii>> 

Najpierw wstrzymane potem odwieszone i znowu wstrzymane

Sam przepis ma już swoją historię - bieg przedawnienia był już bowiem dwukrotnie wstrzymywany i raz odwieszany. Najpierw tarcza antycovidowa wstrzymała go wiosną 2020 r. przy czym przepisem objęte były również wykroczenia. Miał to być sposób na covidowy lockdown w sądach, stąd w 2020 r., po nieco ponad miesiącu, bieg przedawnienia przywrócono. Po roku jednak ustawodawca uznał, że ogłoszenie stanu epidemii z powodu COVID-19 wprowadziło szereg ograniczeń, które nadal wpływają na postępowania sądowe w sprawach karnych - i ponownie wstrzymał bieg przedawnienia w zakresie przestępstw, w dodatku ze wskazaniem, że obowiązuje to od 14 i 20 marca... 2020 roku. W przepisie przejściowym dodano, że "do czynów popełnionych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy oraz kar orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy o przedawnieniu w brzmieniu nadanym tą ustawą, chyba że termin przedawnienia już upłynął", co powodowało trudności w wyliczeniu, czy coś się przedawniło czy nie.

Pytanie o konstytucyjność tego przepisu trafiło również do Trybunału Konstytucyjnego. Zadał je jesienią ub. roku Sąd Rejonowy w Jarosławcu - Wydział II Karny, a tłem była sprawa dotycząca występku karnoskarbowego, który zgodnie z art. 44 par. 1 pkt 1 kodeksu karnego skarbowego powinien się przedawnić po pięciu latach. A to z kolei oznaczałoby, że prowadzone przeciwko oskarżonemu postępowanie powinno zostać umorzone. Tu na przeszkodzie stanął jednak właśnie art. 15zzr(1).

Ministerstwo Sprawiedliwości uzasadniało zmianę tym, że społeczeństwo jest wyszczepione, co minimalizuje zagrożenie wystąpienia znacznych przeszkód w sprawnym prowadzeniu postępowań. - Jest to o tyle istotne, że obecna sytuacja nie powinna dłużej oddziaływać na funkcje gwarancyjne prawa karnego. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia karalności czynu oraz przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe w stanie zagrożenia epidemicznego i stanie epidemii na czas nieokreślony jawi się zatem obecnie jako rozwiązanie rażąco nieproporcjonalne - wskazywano. 

Zobacz w LEX: I KK 6/22, Zawieszenie biegu przedawnienia karalności w związku z epidemią Covid - Wyrok Sądu Najwyższego >

Resort podkreślał przy tym, że zgodnie z doktryną i orzecznictwem "przedawnienie karalności nie jest prawem człowieka, lecz stanowi instrument polityki kryminalnej". - Nie ulega wątpliwości, że ustawodawca może dostosowywać zakres tej instytucji do aktualnej szczególnej sytuacji społecznej, którą z pewnością jest stan epidemii lub zagrożenia epidemicznego. Obywatel nie może oczekiwać korzyści, które dla niego mogłyby wynikać w związku z naruszeniem prawa ze względu na taką a nie inną politykę karną, bo ta – w zależności od istoty zagrożeń związanych z konkretnymi przestępstwami – może podlegać modyfikacjom i zmianom. Jednocześnie należy mieć na względzie funkcję gwarancyjną prawa karnego, w odniesieniu do której niezasadne jest odwlekania w czasie daty, po upływie której wyrokowanie lub wykonanie kary nie będzie możliwe - podsumowano. 

Czytaj w LEX: Jankowska-Prochot Izabela, Wydłużenie okresów przedawnienia karalności przestępstw i przedawnienia okresów wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe >

Od niedzieli? Czyli jak liczyć terminy

1 października przypadał w niedzielę. Zapytaliśmy więc Ministerstwo Sprawiedliwości, czy ma to jakikolwiek wpływ na biegnące na nowo przedawnienia. - Terminy przedawnienia karalności czynu oraz przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe rozpoczynają bieg albo biegną dalej z dniem wejścia w życie ustawy, czyli od 1 października br. Ministerstwo Sprawiedliwości nie przekazywało sądom zaleceń w zakresie liczenia terminów przedawnienia - poinformowano Prawo.pl.

Dokładnie wyjaśnia to Wojciech Wróbel, adwokat kancelaria WLD. - Przede wszystkim należy wskazać, że w zakresie przedawnienia karalności nie mamy do czynienia z terminem w rozumieniu prawa cywilnego. Z tego też powodu do obliczania dnia, od którego terminy mają kontynuować bieg, nie stosujemy postanowień art. 111 i następnych kodeksu cywilnego. Z kolei zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o aktach normatywnych przy obliczaniu terminu wejścia w życie aktu normatywnego określonego w dniach nie uwzględnia się dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przypadków, gdy akt normatywny wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Natomiast w omawianej sytuacji terminy, o których mowa w uchylonym art. 15zzr (ustawy antycovidowej) rozpoczynają bieg od dnia 1 października 2023 r. - mówi.

Zaznacza, że w konsekwencji terminy w postępowaniach określone w art. 15zzr ustawy biegną od dnia 1 października 2023 r. - Nie ma tu znaczenia okoliczność, że dzień ten przypadał w niedzielę jako dzień ustawowo wolny od pracy. Przepisy regulujące zasady obliczania terminów prawa karnego dopuszczają możliwość, by początek biegu terminu następował w dzień ustawowo wolny od pracy. Brak jest bowiem w prawie karnym regulacji wykluczającej rozpoczęcie biegu terminu w dzień ustawowo wolny od pracy lub nawet w sobotę - podsumowuje. Tym samym - jak dodaje - 1 października włącznie biegną terminy, które nie rozpoczęły swojego biegu przed ich wstrzymaniem. Natomiast terminy, które rozpoczęły swój bieg i uległy zawieszeniu, biegną dalej.

 

Europejski Przegląd Sądowy - Nr 7/2023 [214]

Sprawdź  

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.