Rzecznik Finansowy w maju 2021 r., z uwagi na konieczność zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, wniósł skargę nadzwyczajną, zaskarżając w całości prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Łomży.
Czytaj: SN: Umowa zawarta w celu popełnienia oszustwa jest nieważna>>
W ocenie Rzecznika Finansowego zaskarżone orzeczenie powinno być wyeliminowane z obrotu prawnego jako naruszające zasady oraz prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji RP, takie jak prawidłowość działania władzy publicznej w rozumieniu ochrony obywatela, równość wobec prawa oraz ochronę konsumenta.
Kredyt w SKOK
Skarga nadzwyczajna wniesiona została w związku z następującym stanem faktycznym. Wojciech S. 10 czerwca 2014 r. zawarł umowę kredytu konsumenckiego ze Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową w W. z siedzibą w W. („SKOK”). Kredyt miał przeznaczenie na cele konsumpcyjne i został zwarty na okres od 10 czerwca 2014 r. do 9 czerwca 2017 r. Całkowita kwota kredytu wynosiła 15 tys. zł, zaś całkowity jego koszt szacunkowy wynosił 5032,17 zł, na który składało się oprocentowanie, opłata przygotowawcza, koszty związane z ustanowieniem zabezpieczeń oraz koszty usług dodatkowych.
Spłatę kredytu ustalono w 36 miesięcznych ratach w wysokości 527,28 zł płatnych w terminie do 9-go dnia każdego miesiąca, przez trzy lata do 2017 r.
Wojciech S. spłacił kredyt w wysokości 4151,92 zł. Następnie SKOK, pismem z 22 września 2016 r., wypowiedział umowę kredytu. W następstwie powyższego, Syndyk Masy Upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w upadłości likwidacyjnej wytoczył przeciwko Wojciechowi S. powództwo o zapłatę, wnosząc o zasądzenie na jego rzecz kwoty 17 520,31 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie.
Czytaj w LEX: Udzielanie kredytów i pożyczek przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe - komentarz praktyczny >>
Sąd Okręgowy w Łomży uznał, że roszczenie nie przedawniło się, tym bardziej że bieg terminu przedawnienia został przerwany wraz z wytoczeniem powództwa 5 czerwca 2019 r. Ponadto, w ocenie Sądu Okręgowego w Łomży I Wydział Cywilny, jeśli SKOK zastrzegł w umowie kredytu możliwość jej wypowiedzenia, taka możliwość mu przysługiwała z prawem do postawienia należności w stan natychmiastowej wymagalności (od tego momentu należało też liczyć termin przedawnienia całego roszczenia).
W konsekwencji - Sąd Okręgowego w Łomży I Wydział Cywilny wyrokiem z 5 maja 2020 r. oddalił apelację Wojciecha S., uznając, że łącząca go i SKOK umowa kredytu została skutecznie przez SKOK wypowiedziana.
Odrzucenie skargi rzecznika
Sąd Najwyższy odrzucił skargę Rzecznika Finansowego, gdyż nie skonkretyzował on w prawidłowy sposób przesłanki ogólnej, tj. niezgodności zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Łomży I Wydział Cywilny z 5 maja 2020 r., I Ca 159/20, z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
Ponadto w uzasadnieniu Rzecznik Finansowy zarzucił jeszcze orzeczeniu Sądu Okręgowego w Łomży naruszenie przepisu art. 7 Konstytucji, tj. zasady legalizmu i obowiązku przestrzegania prawa. Treść tej normy nakazuje organom władzy publicznej działanie na podstawie i w granicach prawa, a po stronie obywatela powoduje powstanie uzasadnionego oczekiwania, że organ władzy publicznej, w tym sąd wydający wyrok, prawidłowo zastosuje prawo.
Rzecznik Finansowy podniósł, że „ochrona konsumenta jest jednym z istotnych i nadrzędnych elementów weryfikujących, czy państwo i jego organy kierują się zasadą demokratycznego państwa prawnego".
Ochrona obywatela przed arbitralnością
Jednak Rzecznik Finansowy w petitum skargi w ogóle nie odniósł się do nieodzownej konkretyzacji ogólnej podstawy, gdyż zadeklarował jedynie „konieczność” zapewnienia jej zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
Dodatkowo SN uznał, że podniesione naruszenie „prawidłowości działania władzy publicznej w rozumieniu ochrony obywatela przed arbitralnością władzy publicznej, równość wobec prawa oraz ochronę konsumenta”, może być kwalifikowane zarówno do przesłanki ogólnej z art. art. 89 par. 1, jak i przesłanki funkcjonalnej z art. 89 par. 1 pkt 1 ustawy SN (równość wobec prawa oraz ochronę konsumenta), co nie zostało odpowiednio wyartykułowane.
Czytaj w LEX: Zembrzuski Tadeusz, Skarga nadzwyczajna w polskim postępowaniu cywilnym >>
Zapewnienie gwarancji państwa prawa
Zdaniem SN, Rzecznik Finansowy w żaden sposób nie wykazał, aby wnioskowane uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Łomży było konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
Według SN wnoszący skargę nadzwyczajną nie uzasadnił, w jaki sposób postępowanie sądowe przeprowadzone przez sąd powszechny w niniejszej sprawie i wydany wyrok (od którego przysługiwał środek odwoławczy nie wykorzystany przez W. S.) miały naruszyć podstawowe zasady i gwarancje konstytucyjne, składające się na klauzulę demokratycznego państwa prawa.
- Przytoczone sformułowania są w tym zakresie niewystarczające. Stanowisko Rzecznika Finansowego powinno zostać szczegółowo uzasadnione - zdecydował Sąd Najwyższy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
