Regulacja weszła w życie 5 października i jest związana z ubiegłoroczną nowelizacją Kodeksu postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Zmienione zostały wówczas art. 185a i 185c ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego. Najważniejsza zmiana to ta, że małoletni w wieku poniżej 15 lat pokrzywdzeni w wyniku przestępstw z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej oraz pokrzywdzeni w wyniku przestępstw o charakterze seksualnym, mają być przesłuchiwani "niezwłocznie" ale nie później niż w ciągu 14 dni od daty wpływu wniosku o przesłuchanie.

W przypadku pokrzywdzonych przestępstwami o charakterze seksualnym - 185c - zastosowane mają być też rozwiązania z przesłuchań dzieci pokrzywdzonych przemocą - informuje w uzasadnieniu rozporządzenia resort. I wymienia jednokrotne przesłuchanie i w obecności biegłego psychologa, przedstawiciela ustawowego lub wskazanej osoby pełnoletniej.  Ministerstwo uzasadniało, że to wynika z konieczności "minimalizacji traumatycznych przeżyć pokrzywdzonych i dyskomfortu psychicznego związanego z przesłuchaniem". 

Czytaj: Ofiara zgwałcenia pod większą ochroną - MS zmienia rozporządzenie>>

Przy przesłuchaniu ważne "potrzeby dziecka"

Adwokat Monika Horna-Cieślak, współautorka raportu "Przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego po nowelizacji Kodeksu postępowania karnego wprowadzonej ustawą z 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego – wyniki badań aktowych" podkreśla, że wprowadzone zmiany są istotne i odnoszą się do samej czynności przesłuchania a także funkcjonowania tzw. Przyjaznych Pokoi Przesłuchań.

Czytaj w LEX: Przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego przestępstwem >

Jak wskazuje wprowadzono m.in. nowości w zakresie odbierania zeznań od świadków. I tak:

  • jednoznacznie i jasno wskazano oraz podkreślono, że planowane pora i czas przesłuchania dziecka poniżej 15 roku życia uwzględniają potrzeby osoby najmłodszej wynikające z jego wieku, potrzeby nawiązania z nim kontaktu przez biegłego psychologa przed przystąpieniem do przesłuchania oraz potrzebę ewentualnych przerw w prowadzonej czynności;
  • określono też m.in., że biegły psycholog jest zobowiązany nie tylko do przeprowadzenia, jak było dotychczas, wstępnej rozmowy ze świadkiem w celu obniżenia jego poziomu lęku i niepokoju przed rozpoczęciem przesłuchania ale także jest zobowiązany do nawiązania ze świadkiem kontaktu oraz ustalenia jego indywidualnych potrzeb. 

Kolejna ważna kwestia to zapisanie miejsca przeprowadzenia takiej rozmowy –  w pokoju przesłuchań. Przeredagowany został przepis odnoszący się do obecności podczas przesłuchania, w pokoju przesłuchań, przedstawiciela ustawowego albo osoby pełnoletniej wskazanej przez pokrzywdzonego. 

Czytaj: Maria Keller-Hamela: Przesłuchanie dziecka wymaga wiedzy i sędziego i biegłego>>

- W obecnym stanie prawnym wyraźnie wskazano, że decyzję czy takie osoby będą ograniczać swobodę wypowiedzi świadka sędzia musi podjąć przed rozpoczęciem przesłuchania i w miarę możliwości po przeprowadzeniu uzgodnień z biegłym psychologiem. Z kolei na mocy par. 4 ust. 3 biegły psycholog uzyskał możliwość udzielenia sędziemu, w miarę potrzeby, pomocy w wyjaśnieniu w sposób zrozumiały dla świadka zasad przesłuchania, w tym prawa odmowy składania zeznań, o ile prawo to świadkowi przysługuje, obowiązku mówienia prawdy oraz faktu utrwalania czynności w formie zapisu na nośnikach nie tylko (jak było dotychczas) wobec świadka, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat lub był osobą cierpiącą na upośledzenie umysłowe ale także (zgodnie z nowymi regulacjami) w innych przypadkach uzasadnionych stanem emocjonalnym lub właściwościami osobistymi świadka - wskazuje mecenas.

Zobacz procedurę w LEX: Przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego w charakterze świadka w postępowaniu przygotowawczym >

 

Pokoje przesłuchań będą bardziej przyjazne?   

Wprowadzono też nowe wytyczne dotyczące tzw. Przyjaznych Pokoi Przesłuchań. Rozporządzenie odnosi się m.in. do wielkości pokoju przesłuchań oraz pokoju technicznego. Pokoje te mają - jak wynika z przepisów - umożliwić swobodne przebywanie w nim osób uprawnionych do udziału w czynności procesowej. Co więcej pokój przesłuchań znajdujący się w budynku sądu, prokuratury lub policji ma posiadać odrębne wejście lub zlokalizowany ma być w taki sposób, aby dojście do niego nie prowadziło przez części budynku, gdzie przebywają oskarżeni, zatrzymani lub pokrzywdzeni innymi czynami. 

Czytaj: Przesłuchania dzieci - brakuje biegłych i szkoleń dla sędziów>>

- W par. 8 ust. 1 oraz ust. 2 również wprost zaakcentowano, że pokój przesłuchań jest izolowany od odgłosów dobiegających z zewnątrz w stopniu wystarczającym, by zapewnić należytą jakość zapisu dźwięku a także, że kolorystyka pokoju przesłuchań jest w barwach jasnych i stonowanych. Dodano par. 8 ust. 4, w którym określono, że w pokoju przesłuchań znajdują się materiały umożliwiające uzyskiwanie zeznań od świadka, w szczególności kredki, papier, a także materiały umożliwiające obniżenie poczucia lęku i napięcia u świadka, w szczególności poduszki, maskotki do przytulania. Tym samym zrealizowano od lat podnoszone postulaty, zgodnie z którymi pokój przesłuchań nie jest salą zabaw - podkreśla adwokatka. 

 

Przesłuchanie małoletnich i ofiar przestępstw seksualnych

Kamil Federowicz

Sprawdź  

Kolejna kwestia to zwiększenie zabezpieczenia urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk oraz utrwalonych obrazów i dźwięków z przesłuchania - dostęp do nich mogą mieć wyłącznie osoby upoważnione. 

Zobacz procedurę w LEX: Przesłuchanie małoletniego świadka w postępowaniu sądowym >

- W par. 9 ust. 2 określono miejsce umieszczania ewentualnego, dodatkowego nośnika umożliwiającego utrwalanie dźwięku z przebiegu przesłuchania - może on stanowić wyposażenie pokoju technicznego lub pokoju przesłuchań, a w par. 10 ust. 1 zrezygnowano z obowiązku takiego instalowania urządzeń nagrywających aby umożliwiały one obserwację mimiki twarzy świadka, również wtedy gdy opuszcza on głowę. Na mocy obecnego rozporządzenia środki techniczne mają pozwolić na obserwację całej osoby świadka ze szczególnym uwzględnieniem jego mimiki twarzy bez wyraźnej wytycznych w zakresie opuszczania przez świadka głowy - dodaje adwokat Monika Horna-Cieślak.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.