Problem powstał, gdy w grudniu 2021 roku powódka wniosła o ustalenie odpowiedzialności banku BOŚ SA i banku R. SA w związku z nienależnym wykonaniem umowy doradztwa inwestycyjnego. A także za skutki dopuszczenia się przez niego nieuczciwych praktyk rynkowych przy oferowaniu sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych - Inwestycji Rolnych FIZAN.
Kalkulator opłat sądowych po reformie KPC >>>
Czytaj: SN: Odrzucenie pozwu z braku właściwej opłaty, opłacenie i zażalenie>>
Nienależyte wykonanie umów
Podstawą roszczenia był art. 189 kpc w związku z art. 471 kc i ustawą o przeciwdziałaniu nieuczciwych praktykom rynkowym.
Przedmiotem powództwa było też ustalenie nienależytego wykonania obowiązków depozytariusza funduszu inwestycyjnego FIZAN. Powódka wniosła o zasądzenie 750 tys. zł z odsetkami tytułem odszkodowania w związku z nienależytym wykonaniem umowy. Nabycie certyfikatów inwestycyjnych zakupionych przez BOŚ przez powódkę doprowadziło do szkody, gdyż brak jest szans na ich wykupienie przez emitenta.
Natomiast pozwany R. odpowiada wobec powódki w związku z nienależytym wykonaniem funkcji depozytariusza funduszu. Polegały one na zaniechaniu przechowywania i rejestrowania aktywów funduszu i zapewnienia zgodności wykupu certyfikatów z prawem. Jako dowód w sprawie powódka przedstawiła decyzję Komisji Nadzoru Finansowego z września 2018 r. w sprawie nałożenia kar pieniężnych na pozwany bank R. i Dom Maklerski BOŚ.
Opłaty od pozwu po 1 tys. zł
Powódka uiściła opłatę od pozwu 2 tys. zł (po tysiąc od każdego z pozwanych), gdyż według niej ma zastosowanie art. 13a) ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Sąd Okręgowy w Warszawie zwrócił pozew powódce, gdyż opłata od pozwu powinna być wyliczona w oparciu o art. 13 ust. 2 ustawy o kosztach, a nie art. 13 a). Ten pierwszy przepis stanowi bowiem, że w sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5 procent tej wartości, nie więcej jednak niż 200 tys. złotych.
WZORY DOKUMENTÓW w LEX:
Postanowienie w przedmiocie obowiązku poniesienia przez pozwanego kosztów sądowych >
Zarządzenie o zwrocie pozwu z powodu nienależycie dokonanej opłaty >
Zażalenie na to postanowienie wniosła powódka. Sąd Apelacyjny w Warszawie rozważał, czy kwalifikacja dochodzonych przez konsumentów przeciwko bankom roszczeń jako wynikających z działalności banków, nie dotyczących depozytów, udzielania pożyczek i kredytów prowadzi do wyłączenia stosowania art. 13a ustawy o kosztach sądowych.
Przepis ten stanowi, że w sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych od strony będącej konsumentem lub osobą fizyczną prowadzącą gospodarstwo rodzinne przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej ponad 20 tys. złotych pobiera się opłatę stałą w kwocie tysiąca złotych.
Preferencja pro-konsumencka?
Sąd pytający zauważył, że w orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, iż przywilej fiskalny statuowany przez art. 13a ustawy o kosztach ma szczególny charakter. Konsekwencją zaś eksponowania szczególnego charakteru art. 13a u.k.s.c. jest wyprowadzenie dwóch przeciwstawnych wniosków interpretacyjnych dotyczących zakresu stosowania tego przepisu.
Twierdzi się bowiem, że skoro w art. 13a ustawodawca zdecydował się na prowadzenie preferencji fiskalnej w odniesieniu do konkretnych roszczeń wymienionych w tym przepisie, to brak jest podstaw dla przeprowadzenia jego wykładni rozszerzającej.
Wyrażone jest również opozycyjne stanowisko, w ramach którego wskazuje się na konieczność szerokiej wykładni art. 13a u.k.s.c., aby w sposób właściwy realizować jego funkcję pro-konsumencką.
Sąd Apelacyjny zaznaczył, że te rozbieżności interpretacyjne mają swoje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądowym. Prezentowany jest pogląd, że art. 13a dotyczy nie tylko roszczeń związanych z czynnościami bankowymi opisanymi w art. 5 ust. 1 i 2 Prawa bankowego (takie jak np. przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych oraz prowadzenie rachunków tych wkładów, prowadzenie innych rachunków bankowych, udzielanie kredytów, udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych), ale także z działalnością bankową, o której mowa w art. 6 ust. 1 Prawa bankowego (takie jak nabywanie i zbywanie nieruchomości, dokonywanie obrotu papierami wartościowymi czy świadczenie usług konsultacyjno-doradczych w sprawach finansowych). Pogląd ten uzasadniany jest poprzez odwołanie się do argumentu związanego z potrzebą zapewnienia jak najszerszej ochrony konsumentom w odniesieniu do wszystkich usług świadczonych przez banki na ich rzecz.
Czynność bankowa
Według sądu II instancji dla określenia znaczenia merytorycznego zwrotu „czynności bankowe” z art. 13a u.k.s.c. zasadne jest stosowanie kryterium podmiotowego. Czynnościami bankowymi są czynności obligacyjne, w których po jednej stronie występuje bank i czynność ta dokonywana jest w związku z prowadzoną przez niego działalnością.
Jednocześnie w orzecznictwie można wyróżnić stanowisko, które w sposób wąski ujmuje zakres znaczeniowy zwrotu „czynność bankowa” z art. 13a u.k.s.c. W jego ramach przyjmuje się, że czynnościami bankowymi są wyłącznie usługi świadczone przez bank, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 Prawa bankowego.
Działalność banku opisana w art. 6 Prawa bankowego to natomiast działalność dodatkowa, która – co istotne – nie ma charakteru czynności bankowej, gdyż działania wskazane w tym przepisie mogą być podejmowane także przez podmioty gospodarcze, które nie mają statusu banku.
Inne zagadnienie prawne bazuje na wyjściowym stwierdzeniu, że czynnością bankową jest przechowywanie przez bank przedmiotów i papierów wartościowych (art. 5 ust. 2 pkt 6 Prawa bankowego), co koreluje z podstawowym obowiązkiem depozytariusza funduszu inwestycyjnego, jakim jest przechowywanie aktywów funduszu i prowadzenie rejestru tych aktywów. W związku z tym, jak wskazuje Sąd Apelacyjny, dyskusyjne jest ustalenie, czy wykonywanie obowiązków depozytariusza funduszu inwestycyjnego, będącego bankiem, stanowi czynności bankowe z uczestnikiem funduszu określone w art. 5 ust. 2 pkt 6 i 9 Prawa bankowego.
W związku z tym Sąd Apelacyjny skierował do SN pytanie czy art. 13a ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych znajduje zastosowanie do dochodzonych przez konsumenta roszczeń wynikających wyłącznie z czynności bankowych wymienionych w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe?
Sąd Najwyższy w tej sytuacji podjął uchwałę, według której artykuł 13a ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych znajduje zastosowanie do dochodzonych przez konsumentów roszczeń wynikających z czynności bankowych (art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe).
Uchwała zapadłą w składzie: SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk SSN Dariusz Zawistowski.
Sygnatura akt III CZP 116/22, uchwała Izby Cywilnej SN z 16 listopada 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
