Wniosek o rozstrzygnięcie wpłynął do sądu 26 czerwca 2020 r., orzeczenie zostało wydane już 21 lipca. Okazuje się, że tak szybkie załatwienie sprawy było wynikiem złożenia skargi elektronicznie (jest to stosunkowa nowość w postępowaniu sądowoadministracyjnym) i rozpatrzenia sprawy na posiedzeniu niejawnym na wniosek pełnomocnika skarżącej o procedowanie sprawy właśnie w tym trybie. Czy podatnicy, którym zależy na szybkim rozstrzygnięciu, powinni w takim razie zawsze wnioskować o tryb niejawny?
Czytaj w LEX: Wyrokowanie na posiedzeniach niejawnych według Tarczy 3.0 >
Rozprawa potrzebna tylko w sprawach skomplikowanych
Jakub Wirski, doradca podatkowy w kancelarii Wilk Latkowski Łokaj Doradcy Podatkowi i Radcowie Prawni tłumaczy, że do przeprowadzenia rozprawy należy dążyć w sprawach o skomplikowanym stanie faktycznym lub prawnym. W takich przypadkach rozprawa daje szansę wyjaśnienia wątpliwości składu orzekającego i pozwala uzupełnić stanowisko zawarte na piśmie. W sprawach mniej skomplikowanych lepszym rozwiązaniem jest wnoszenie o rozpoznawanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.
Czytaj w LEX: E-rozprawa i posiedzenia niejawne w postępowaniu cywilnym w świetle przepisów Tarczy 3.0 - odpowiedzi na pytania >
- O ile wojewódzkie sądy administracyjne działają w miarę szybko, to o wiele dłużej trzeba czekać na rozpoznanie sprawy przed Naczelnym Sądem Administracyjnym – rozpatrzenie sprawy zajmuje około dwóch lat. Co ciekawe, Naczelny Sąd Administracyjny także dość szybko rozpatruje sprawy na posiedzeniu niejawnym. Przykładowo, w sprawie zakończonej wyrokiem z 21 lipca 2020 r. (II FSK 1233/20), sprawa podatkowa została rozstrzygnięta także w niecały miesiąc – wskazuje Jakub Wirski.
Zobacz również: Pracownikom skarbówki opłaca się gnębić podatników >>
Rozwiązanie to jest dużym uproszczeniem postępowania z perspektywy sądu, gdyż odpada udział stron (doręczanie zawiadomień, planowanie terminarza sali posiedzeń itp.), dzięki czemu sprawy te rozpoznawane są w trybie tzw. szybkiej ścieżki.
Czytaj w LEX: Sprawy pilne a bieg terminów procesowych i sądowych w czasie pandemii >
- Jedyną rzeczą odrębną od trybu zwykłego jest to, że skarżący (podobnie jak strona przeciwna) nie może wziąć udziału w posiedzeniu zaś sąd bazuje na aktach sprawy, skardze i odpowiedzi na skargę. Jeśli więc sprawa jest oczywista, to wielu pełnomocników, chcąc przyspieszyć moment uzyskania rozstrzygnięcia, wnioskuje o tryb uproszczony i rezygnację z udziału w rozprawie – wyjaśnia dr hab. Robert Suwaj, adwokat, prof. Politechniki Warszawskiej. Zaznacza jednak, że jeśli sprawa nie jest jednoznaczna, pojawia się kwestia wyjaśnienia istotnych okoliczności bądź zwrócenia uwagi na jakiś dodatkowy aspekt sprawy, bądź też zaprezentowania sposobu wnioskowania lub metody argumentacji, to może się to okazać, że nie uda się przekonać sądu w formie pisemnej do swojej koncepcji.
Czytaj omówienie w LEX: Im więcej składa się pism procesowych, tym postępowanie trwa dłużej >
Tryb niejawny na wniosek strony
Trzeba pamiętać, że o ile jednak wniosek o skierowanie sprawy na posiedzenie niejawne w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym mogą złożyć obie strony (a drugiej stronie przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu), o tyle w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym to strona wnosząca skargę kasacyjną decyduje o tym, czy żąda rozpoznania skargi kasacyjnej na rozprawie, czy zrzeka się rozprawy.
Zobacz procedurę w LEX: Przeprowadzenie posiedzenia niejawnego zamiast rozprawy >
Jak podkreśla Jakub Wirski, praktyka wskazuje, że organy skarżące korzystne dla podatników wyroki domagają się przeprowadzenia rozprawy. Powoduje to, że o ile szybkie uzyskanie wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego jest możliwe, to złożenie skargi kasacyjnej przez organ, w której żąda on rozprawy, znacznie wydłuży okres ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy.
Zobacz procedurę w LEX: Rozszerzenie możliwości rozpoznania przez NSA skargi kasacyjnej na posiedzeniu niejawnym >
Postępowanie uproszczone bez rozprawy
Postępowanie uproszczone i tryb niejawny różni się tym od postępowania „nieuproszczonego”, że nie wyznacza się rozprawy. Wyrok w postępowaniu uproszczonym jest wydawany na posiedzeniu niejawnym – które w zasadzie sprowadza się do spotkania sędziów rozpatrujących sprawę w jednym miejscu, osobiście lub nawet zdalnie, i ustaleniu treści orzeczenia. Taki wyrok ma tę samą moc, co wyrok wydany na rozprawie. Dlaczego warto korzystać z postępowania uproszczonego?
Zobacz procedurę w LEX: Uchylenie wstrzymania bądź zawieszenia biegu terminów procesowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym w trakcie stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 >
- Zasadniczo – ponieważ jest szybsze. Brak wyznaczenia rozprawy niemal zawsze skutkuje sprawniejszym rozpoznaniem sprawy. Moim zdaniem warto więc jak najczęściej wnioskować o rozpoznanie sprawy w tym trybie. Trzeba jednak pamiętać, że takiemu wnioskowi w ciągu dwóch tygodni może się sprzeciwić przeciwnik procesowy – np. organ podatkowy. Sprzeciw ten spowoduje brak możliwości rozpoznania sprawy w postępowaniu uproszczonym – zwraca uwagę Jarosław Józefowski, radca prawny w Enodo Advisors. Ekspert potwierdza także, że to organy podatkowe zwykle sprzeciwiają się rozpoznawaniu spraw w postępowaniu uproszczonym, co nieco ogranicza faktyczną możliwość skorzystania z tego trybu. Podkreśla jednak, że w niektórych sprawach, sąd może jednak zdecydować o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu uproszczonym z urzędu – np. w sytuacji rozpoznawania skargi na postanowienie o odmowie wydania interpretacji indywidualnej.
Zobacz procedurę w LEX: Uchylenie wstrzymania bądź zawieszenia biegu terminów w postępowaniu administracyjnym w trakcie stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 >
Postępowania niejawne coraz popularniejsze
Statystyki pokazują, że postępowanie uproszczone staje się popularnym sposobem na załatwianie spraw przez sąd administracyjny. Przykładowo, w 2019 r. w tym trybie w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Warszawie rozpoznano 5740 spraw w postępowaniu uproszczonym (co daje ok. 23 proc. wszystkich rozpoznanych spraw w 2019 r.). W czasach pandemii koronawirusa, wojewódzkie sądy administracyjne na swoich stronach internetowych wręcz same zachęcały do wyboru tego typu postępowania.
Czytaj w LEX: Tarcza 3.0 - rozwiązania prawne dla pełnomocników i sędziów >
- Dodatkowym czynnikiem, który może wspomóc szybsze rozpoznanie sprawy w postępowaniu uproszczonym jest możliwość elektronicznego złożenia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego – między innymi za pośrednictwem ePUAP. Zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, elektroniczne wniesienie skargi powoduje, że całość korespondencji w sprawie odbywa się elektronicznie. Nie ulega wątpliwości, że elektroniczna wysyłka pism jest szybsza niż ich wysyłka w tradycyjnej, papierowej formie. Elektroniczna wysyłka skargi pomaga również w efektywniejszej archiwizacji dokumentów – dodaje Jarosław Józefowski. Który zatem tryb wybrać?
Prof. Robert Suwaj zwraca uwagę, że są pełnomocnicy, którzy lepiej piszą a są tacy, którzy pięknie potrafią prowadzić wywód słowny.
Zobacz również: Skarbówka przekwalifikowuje transakcje, by ściągnąć wyższy podatek >>
- Patrząc na to z perspektywy pełnomocnika, to jeśli ma on świadomość zdolności oratorskich oraz jakości przygotowanej argumentacji w sprawie, jest otwarty na pytania sądu i potrafi na nie odpowiednio merytorycznie zareagować, to chętnie pójdzie na rozprawę i spróbuje przekonać skład orzekający do swojej oceny sposobu działania organu. Jest to szczególnie ważne, gdy potrafi się zaprojektować i zaprezentować sądowi modelowy sposób, w jaki organ powinien postąpić w danej sprawie – twierdzi prof. Suwaj. Wskazuje jednak, że jeśli pełnomocnik przygotował w sprawie tylko słynne "podtrzymuję wszystkie zarzuty zaprezentowane w piśmie i wnoszę tak jak w skardze", to często lepiej jest zawnioskować o tryb uproszczony, bo nie daje się drugiej stronie zaprezentować szerszej argumentacji.
Czytaj w LEX: Informatyzacja sądów administracyjnych >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
