Podatek dochodowy od opłaty za jednorazowe kubki i pojemniki – płacić czy pominąć

Przepisy milczą na temat CIT i PIT od tzw. opłaty kubkowej, czyli opłaty za naczynia jednorazowego użytku dodawane do gotowej żywności, m.in. jako opakowanie. Wcale nie jest jednak pewne, czy nie powinna ona być opodatkowana. Eksperci wskazują, że ustawodawca stosuje różne regulacje w stosunku do podobnych opłat, np. recyklingowa została wprost uregulowana. I postulują, by Ministerstwo Finansów jak najszybciej zajęło stanowisko w tej sprawie.

Nie dość, że przedsiębiorcy muszą pobierać obowiązkowo od 1 stycznia 2024 nową opłatę za kubki i pojemniki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, to mają wątpliwości, jak rozliczyć te opłatę podatkowo. Ponieważ przepisy na ten temat milczą, poprosiliśmy o wypowiedź ekspertów. I oni jednak nie są w pełni zgodni. Dobrze więc byłoby, by stosowne regulacje zostały wprowadzone do odpowiednich ustaw albo przynajmniej, by wątpliwości w tej kwestii rozwiał resort finansów. Zwłaszcza, że sprawa dotyczy bardzo dużej grupy firm, często małych, dla których brak wyjaśnień jest poważnym problemem. Redakcja Prawo.pl. zadała pytanie resortowi finansów. Na odpowiedź czekamy.

Przepisów ani śladu

Jak przypomina Joanna Wilczyńska, ekspert serwisu Ekowiedza, spółki Atmoterm SA, zajmującej się doradztwem środowiskowym, opłata recyklingowa pobierana przez jednostki handlowe za torebki foliowe, podobna do tej jednorazowej za kubki i pojemniki do napojów i żywności, jest przychodem. Wynika to zarówno z art. 12 ust. 1 pkt 11 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, jak i art. 14 ust. 2 pkt 18  ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowych od osób fizycznych. Z kolei wniesiona następnie na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa jest kosztem uzyskania przychodu (art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, art. 22 ust. 1aa ustawy o PIT).

- Natomiast do nowej opłaty pobieranej za kubki i pojemniki, analogicznej do opłaty recyklingowej, nie ma obecnie żadnych odniesień w ustawach podatkowych – zauważa ekspertka.

Chodzi o opłatę wprowadzoną do art. 3b ustawy z 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, znowelizowanej ustawą z 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw - tzw. ustawa SUP (Dz. U. z 2023 r. poz. 877).

Milczenie nie oznacza braku podatku

Jak wskazuje dr Jacek Matarewicz, adwokat, doradca podatkowy, partner w kancelarii Tomczykowski Tomczykowska, w katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów wymieniono wprost niektóre opłaty naliczane na podstawie tzw. ustawy SUP. Nie będzie takim kosztem dodatkowa opłata produktowa, o której mowa w art. 17 ust. 2 ustawy SUP, z tym że kosztem uzyskania przychodów jest poniesiona opłata produktowa, o której mowa w art. 12 ust. 2 tej ustawy (art. 23 ust. 1 pkt 16a ustawy o PIT).

Przepis art. 17 ust. 2 ustawy SUP, do której odwołuje się art. 23 ust. 1 pkt 16a ustawy o PIT, ma charakter sankcyjny. Chodzi bowiem o dodatkową opłatę produktową w wysokości odpowiadającej 50 proc. kwoty niewpłaconej opłaty produktowej naliczanej przez marszałka województwa w drodze decyzji. Jednocześnie ten sam art. 23 ust. 1 pkt 16a ustawy o PIT doprecyzowuje, że kosztem uzyskania przychodów będzie już poniesiona opłata produktowa, o której mowa w art. 12 ust. 2 ustawy SUP. Ten z kolei stanowi, że przedsiębiorca, organizacja albo przedsiębiorca wprowadzający do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne, którzy nie wykonali obowiązków, o których mowa odpowiednio w art. 3 albo w art. 8d ust. 3, są obowiązani do wniesienia opłaty produktowej, obliczonej oddzielnie w przypadku nieosiągnięcia odpowiednio wymaganego poziomu:

1. odzysku;
2. recyklingu;
3. zbierania.

- Dość kazuistyczne podejście do wskazywania, które konkretnie opłaty (np. recyklingowa), przerzucane finalnie na konsumentów, stanowią przychody podatkowe i koszty ich uzyskania, pozwala zakładać, że racjonalny ustawodawca innych opłat nie będzie uznawał ani za koszt, ani za przychód. Nic jednak bardziej mylnego, czego przykładem może być opłata od plastikowych opakowań, czy opłata od środków spożywczych. Ustawodawca stosuje różną technikę legislacyjną, tj. czasem wprost wskazuje, że opłata jest przychodem i kosztem podatkowym, np. wspomniana opłata recyklingowa na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 18 ustawy o PIT jako przychód podatkowy i na podstawie art. 22 ust. 1aa ustawy o PIT jako koszt jego uzyskania. A czasem przez negację sugeruje (choć to nie jest pewne), które opłaty mogą być kosztem uzyskania przychodu, skoro w katalogu wyłączającym z tych kosztów wskazano tylko niektóre opłaty nakładane na podstawie danej ustawy – mówi dr Jacek Matarewicz.

I przypomina, że za niestanowiące kosztów uzyskania przychodów uznano m.in. dodatkową opłatę za nieterminowe uiszczenie daniny od tzw. małpek i podatku cukrowego (art. 16 ust. 1 pkt 19f-19g) ustawy o CIT) oraz spóźnioną sprawozdawczość w tym zakresie.

Czytaj również: Opłata za plastik na paragonie – są dwie możliwości >>

Zobacz też w LEX:

CIT - przegląd projektów rozporządzeń i ustaw >

PIT - przegląd projektów rozporządzeń i ustaw >

Może jednak bez PIT i CIT

Według Marka Przybylskiego, radcy prawnego i doradcy podatkowego, menedżera w MDDP, sposób wprowadzenia opłaty od kubków i pojemników plastikowych (tzw. opłata SUP) jest ewidentnym przykładem tego, że przy wprowadzaniu nowych regulacji należy również uwzględnić aspekty podatkowe. W rozważaniach na temat tego, jakie skutki podatkowe są związane z poborem opłaty od kubków i od konsumentów często bowiem pojawia się argument, że dotyczące jej przepisy bardzo przypominają opłatę recyklingową od toreb jednorazowych. Jednak opłata ta została wprost wspomniana w regulacjach o podatkach dochodowych (w CIT i PIT), według których stanowi ona przychód w momencie otrzymania (bez VAT), a koszt podatkowy w momencie wpłaty na rachunek urzędu marszałkowskiego.

- Skoro nie dodano żadnych nowych regulacji w tym zakresie, to można uznać, że opłata SUP musi zostać wpłacona do urzędu marszałkowskiego, przez co nie będzie przychodem ani kosztem podatkowym sprzedawcy. Wydaje się, że pogląd o rozliczeniu analogicznie jak opłaty od toreb foliowych (przychód w momencie pobrania, a koszt w momencie wpłaty do urzędu marszałkowskiego) nie jest do końca uzasadniony w przepisach, a wynika jedynie z ostrożnego podejścia – uważa Marek Przybylski. Dodaje przy tym, że zainteresowani na taki komunikat co do opłaty SUP na stronach rządowych ciągle czekają.

Sprawdź w LEX: Czy należy pobrać opłatę, jeżeli klient chce kupić całe opakowanie zbiorcze? >

Ulgi i zwolnienia w podatkach dochodowych ebook

Monika Brzostowska, Patrycja Kubiesa

Sprawdź  

VAT wyjaśniony, ale...

Wątpliwości budziła także o kwestia opodatkowania opłaty od kubków i pojemników VAT. Jednak te zostały już wyjaśnione, dzięki wypowiedziom resortu finansów w mediach i zamieszczeniu ich także na stronie internetowej MF. Opłata jest opodatkowana VAT według stawki właściwej dla produktu (usługi gastronomicznej) w opakowaniu, a na paragonie (fakturze) powinna zostać wykazana w cenie produktu. 

- Duża liczba pytań i wątpliwości co do opłaty SUP, z jakimi spotykam się w codziennej praktyce, wskazuje na to, że potrzebne są w tym zakresie dodatkowe wyjaśnienia dla przedsiębiorców. Zapewne za kilka miesięcy wątpliwości przedsiębiorców, którzy wystąpili o interpretacje indywidualne zostaną już wyjaśnione. Kwestią otwartą dalej jednak pozostaje, jak postępować do czasu ich uzyskania oraz który z poglądów ich rozliczania, zarówno w kwestii podatku dochodowego, jak i VAT (bo tu też pojawiały się rozbieżne poglądy), zostanie przedstawiony - mówi ekspert MDDP.

Taki stan niepewności - jak zauważa mec. Przybylski - nie jest okolicznością sprzyjającą prowadzeniu działalności gospodarczej. Liczy więc, że przy implementacji kolejnych regulacji środowiskowo-opakowaniowych (np. PPWR, ROP) projekty zostaną dopracowane, a kwestie podatkowe z nimi związane nie zostaną przemilczane.

Sprawdź w LEX: Czy dystrybutor wody, z którego pracownik nalewa sobie wodę do plastikowego kubeczka, należy traktować jako urządzenie vendingowe lub jako oferowanie napoju pakowanego przez przedsiębiorcę? >

Kogo dotyczy opłata

Przypomnijmy, że od 1 stycznia 2024 r. część przedsiębiorców musi pobierać opłatę za kubki i pojemniki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych od użytkownika końcowego. Wynika to ze zmienionej  ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Konkretnie muszą ją doliczać: prowadzący sklepy, hurtownie, gastronomię (restauracje, bary, foodtrucki, catering itp.), także urządzenia vendingowe, jeżeli wraz z żywnością przeznaczoną bezpośrednio do spożycia oferują jednorazowe opakowania, w które nalewane są napoje bądź nakładane potrawy przeznaczone bezpośrednio do spożycia.

Sprawdź w LEX: Czy firma posiadająca własną kuchnię, która przygotowuje i wydaje posiłki dla swoich pracowników w pojemnikach jednorazowych, podlega pod ustawę SUP? >

Podmioty te pobierają opłatę za plastikowe kubki na napoje i pojemniki na żywność (w tym także ich pokrywki lub wieczka). Przy czym należy pamiętać, że jeżeli papierowe naczynie jest powleczone plastikiem traktuje się je jak plastikowe. To samo dotyczy naczyń z plastiku biodegradowalnego.

Sprawdź w LEX: Czy pojemniki plastikowe na napoje wykorzystywane do innych celów niż pakowanie żywności i napojów podlegają pod dyrektywę SUP i opłatę 0,20 zł? >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.