Podatniczka złożyła pozew o zapłatę tytułem zadośćuczynienia za doznany uszczerbek na zdrowiu. Sąd zasądził na jej rzecz wnioskowaną kwotę. Wystąpiła ona z wnioskiem o interpretację czy w związku z uzyskaniem zadośćuczynienia zobowiązana jest do odprowadzania podatku dochodowego oraz czy odsetki od zadośćuczynienia są zwolnione z podatku.
Zadośćuczynienie za błąd w sztuce lekarskiej
Jej zdaniem, podstawowym świadczeniem uzyskiwanym przez osoby poszkodowane w wyniku wypadków lub błędów w sztuce lekarskiej jest zadośćuczynienie za ból i cierpienie. Niezależnie od tego, czy płatności dokonał sprawca zdarzenia, czy też inny zobowiązany do tego podmiot (np. zakład ubezpieczeń), przyznana kwota podlega zwolnieniu od zapłaty podatku od osób fizycznych. Podstawę prawną przedmiotowego zwolnienia stanowi art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, zgodnie z którym, co do zasady, zwolnione od podatku są otrzymane odszkodowania oraz zadośćuczynienia, poza taksatywnie wymienionymi, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.
Ponadto, otrzymane odszkodowania oraz inne świadczenia z tytułu ubezpieczeń osobowych lub majątkowych, niezależnie od tego czy zostały przyznane na podstawie decyzji ubezpieczyciela, ugody pozasądowej lub sądowej, są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie ma więc konieczności wykazywania ich w rocznym zeznaniu podatkowym.
Zobacz również: Praca zdalna - oszczędność firmy i koszty pracowników >>
Odsetki jako świadczenie uboczne
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził jednak, że odsetki są świadczeniem ubocznym, pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Dlatego też nie można utożsamiać odsetek z odszkodowaniem, zadośćuczynieniem czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Według dyrektora KIS, wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.
Powołał się na orzecznictwo sądów powszechnych, zgodnie z którym „roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 Kodeksu cywilnego) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe” (por. uchwała SN z 31 stycznia 1994 r., III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155).
Uchwała NSA w sprawie odsetek
Dyrektor KIS wskazał, że 6 czerwca 2016 r. została podjęta uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt II FPS 2/16), dotycząca opodatkowania odsetek. Przypomniał, że w przedmiotowej uchwale siedmiu sędziów NSA uznało, że „odsetki za opóźnienie w zapłacie powstają z mocy ustawy, a nie czynności prawnej, a czynność prawna, zobowiązująca do spełnienia świadczenia w określonym terminie jest zdarzeniem jedynie pośrednio mającym wpływ na ich powstanie. Po powstaniu odsetki stają się długiem samodzielnym, niezależnym od długu głównego”.
Wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza więc, że wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone. Zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie (konkretnie odnosi się do odsetek) – wyraźne postanowienie.
I tak, wolne od podatku są odsetki wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 52, pkt 95, pkt 119, pkt 130, pkt 130a i pkt 130b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Niektóre odsetki podlegają zwolnieniu
Ustawodawca zatem nie pomija odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w jego ocenie zasługują na szczególną ochronę. Otrzymane przez podatniczkę zadośćuczynienie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a przez to wykazaniu w zeznaniu podatkowym.
Dyrektor KIS nie zgodził się z podatniczką, że wobec zwolnienia od podatku na mocy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych świadczenia głównego – jakim jest zadośćuczynienie zwolnieniem z opodatkowania objęte powinno być również świadczenie uboczne – jakim są odsetki. Odsetki nie zostały przyznane z tytułu zadośćuczynienia, ale z tytułu nieterminowej wypłaty kwoty zadośćuczynienia. Oznacza to, że odsetki przyznane wyrokiem sądu za nieterminową wypłatę świadczenia głównego nie podlegają zwolnieniu zarówno na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie można utożsamiać ich z zadośćuczynieniem, jak i art. 21 ust. 1 pkt 4 tej ustawy, nie mieszczą się bowiem w pojęciu kwot wypłacanych z tytułu ubezpieczeń osobowych i majątkowych, o których mowa w tym przepisie.
Wypłacone odsetki stanowią podlegający opodatkowaniu przychód z innych źródeł określonych w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który należy wykazać w zeznaniu za rok podatkowy, w którym podatniczka je otrzymała.
Interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 17 czerwca 2020 r. nr 0115-KDIT2.4011.316.2020.1.MD
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
