1 października 2023 r. wejdzie w życie część obowiązków związanych z CBAM (carbon border adjustment - zwany też granicznym podatkiem węglowym), wprowadzona przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2023/956 z 10 maja 2023 r. Od tej daty rozpoczyna się okres przejściowy, który potrwa do końca 2025 r. W tym okresie nie będzie jeszcze opłat, ale na przedsiębiorców zostaną nałożone nowe obowiązki sprawozdawcze. Będą co kwartał raportować, ile danych towarów przywieźli spoza UE oraz deklarować poziomy emisji, które powstały w związku z realizacją procesu produkcyjnego.
Po 1 stycznia 2026 r. importerzy będą musieli uzyskania status upoważniającego zgłaszającego. Będą też mieli obowiązek nabywania i umarzania certyfikatów CBAM-owych, które będą formą płatności podatku węglowego. Będą też składać roczne raporty CBAM.
- Co ważne, raport CBAM będzie składany bezpośrednio do Komisji Europejskiej, przez elektroniczny portal CBAM, bez udziału polskich instytucji. Komisja Europejska udostępniła niedawno wersję roboczą tej platformy. Pierwszy raport za IV kwartał 2023 r. należy złożyć do końca stycznia 2024 r. Nie ma polskich przepisów dotyczących CBAM, jednak nie są konieczne, ponieważ stosuje się bezpośrednio rozporządzenie UE - mówi Tomasz Wagner, doradca podatkowy, parter w EY.
Czytaj też w LEX: Graniczny podatek węglowy (CBAM) od 1 października 2023 r. >
Jakie towary trzeba raportować
CBAM jest uzupełnieniem unijnego systemu handlu pozwoleniami na emisje (ETS). Chodzi o zapobieganie przenoszeniu produkcji do krajów, w których nie ma obciążeń związanych z emisjami lub są one mniejsze niż w Unii. Docelowo importerzy będą musieli dopłacić do importowanych produktów wartość odpowiadającą ETS. Będą jednak mogli odliczyć ewentualne opłaty o podobnym charakterze poniesione w kraju produkcji.
Wszyscy przedsiębiorcy będą składać deklaracje o towarach wprowadzanych na terytorium UE. Obowiązki dotyczyć będą importu konkretnych towarów sklasyfikowanych pod kodami nomenklatury scalonej (CN). Dotyczy to w szczególności importu:
- cementu,
- żelaza i stali,
- aluminium,
- nawozów sztucznych,
- wodoru,
- energii elektrycznej.
CBAM obejmie więc przede wszystkim importerów z branży produkcyjnej i handlowej.
Więcej szczegółów określa rozporządzenie wykonawcze Komisji ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym.
Czytaj też w LEX: Graniczny podatek węglowy (CBAM) >
Importerzy będą raportować m.in.:
- kraj pochodzenia importowanych towarów,
- zakład (instalacja), w którym towary były produkowane,
- ścieżki produkcji, które odzwierciedlają technologię używaną do produkcji towarów, oraz informacje o konkretnych parametrach kwalifikujących wybraną trasę produkcji,
- bezpośrednie emisje wbudowane towarów,
- wymagania dotyczące raportowania wpływające na emisje wbudowane,
- dla energii elektrycznej jako towaru importowanego - czynnik emisji oraz źródło danych lub metoda używana do określenia czynnika emisji energii elektrycznej,
- dla towarów stalowych - numer identyfikacyjny konkretnej huty stali.
Przewidziano też kary za nieprawidłowe lub niekompletne zaraportowanie oraz brak raportu. Będą one wynosić od 10 do 50 euro za każdą tonę emisji.
Informacje od fabryki z Chin
Jak zaznacza Tomasz Wagner, wywiązanie się z nowych wymogów może być dużym wyzwaniem dla przedsiębiorców.
- Z jednej strony weryfikacja samego obowiązku jest dość prosta. Przedsiębiorcy muszą sprawdzić, czy importują towary oznaczone określonymi kodami CN oraz raportować ich ilość (masę) za dany kwartał. Trudniej będzie jednak raportować dane o emisjach bezpośrednich i pośrednich wbudowanych w towary. Importerzy będą musieli uzyskać te informacje bezpośrednio od zakładu, w którym towary zostały wyprodukowane, np. do fabryki w Chinach, Indiach czy Turcji. Może to być duże wyzwanie, zwłaszcza gdy towary zostały nabyte od pośrednika. Informacji dotyczących emisyjności towarów nie można pozyskać w żadnych polskich systemach. Komisja Europejska ma udostępnić dane o średniej emisji dla poszczególnych grup towarów, jednak tylko w pierwszym roku obowiązywania CBAM - mówi Tomasz Wagner.
Zaznacza, że firmy sprowadzające m.in. cement, wyroby stalowe, aluminiowe, nawozy czy energię elektryczną spoza UE powinny jak najwcześniej powiadomić swoich kontrahentów o nowych przepisach i uzyskać od nich wymagane informacje. Powinny też wyznaczyć osobę odpowiedzialną w przedsiębiorstwie za raportowanie CBAM, by prawidłowo spełnić obowiązki sprawozdawcze.
Czytaj więcej: Graniczny podatek węglowy CBAM od 1 października 2023 r. >>
W przyszłości mogą dojść kolejne towary
Jak wskazuje z kolei Krzysztof Wiński, dyrektor w PwC, aby odpowiedzieć sobie na pytanie czy importowane towary są objęte podatkiem węglowym, należy w pierwszej kolejności przeanalizować składane zgłoszenia celne i porównać je z unijnym rozporządzeniem.
Jego zdaniem, lista towarów podlegających raportowaniu może być z czasem rozbudowana.
- Komisja Europejska już na etapie tworzenia przepisów miała zakusy, żeby podatek węglowy obejmował również np. wyroby plastikowe. To, że nie znalazły się one w końcowym dokumencie nie oznacza, że ich tam nigdy nie będzie. Komisja Europejska może proponowane przepisy dość łatwo zmienić a przyjęta forma aktu prawnego (jest to rozporządzenie) powoduje, że zacznie ono obowiązywać w państwach członkowskich bez potrzeby dodatkowej implementacji.
Sprawdź w LEX:
Kto jest importerem zobowiązanym do rejestracji i ponoszenia opłat w związku z CBAM? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
