Przedsiębiorcy już wkrótce ponownie zmierzą się z problemem podatku minimalnego. Chodzi o rozwiązanie wprowadzone przez Polski Ład, którego celem było opodatkowanie przedsiębiorców, którzy wykazują stratę podatkową i nie uiszczają CIT na ogólnych zasadach. Po krytyce rząd wycofał się z tego pomysłu, ale nie całkowicie. Nowelizacja ustawy o CIT z 7 października 2022 r. (Dz.U. 2022 poz. 2180) jedynie odsunęła termin jego wejścia w życie.
Zgodnie z art. 38ec ustawy o CIT, podatnicy zobowiązani do jego zapłaty zgodnie z art. 24ca zostali zwolnieni z tego obowiązku za okres od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. W przypadku podatników, których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy i rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2024 r. a zakończy się po 31 grudnia 2023 r., zwolnienie stosuje się do końca tego roku podatkowego.
Skomplikowany i obniżający skłonność do inwestycji
- Ten specjalny podatek będzie generalnie należny w przypadku, gdy spółka poniesie stratę podatkową lub nie przekroczy 2-proc. progu rentowności. Ma w założeniu uszczelnić system podatkowy oraz ograniczyć chęć przerzucania dochodów z polskich spółek do jurysdykcji o korzystnym reżimie opodatkowania. Jednocześnie ta konstrukcja będzie zapewne przysparzała przedsiębiorcom wiele problemów praktycznych: rozpoczynając od tego, kto ten podatek zapłaci, kto może uniknąć zapłaty - powołując się na obszerny katalog wyłączeń - oraz kto nie uniknie zapłaty i będzie musiał przejść przez wielopoziomowy wzór do wyliczenia należnego podatku do dopłaty – mówi Michał Kwaśniewski, adwokat, partner w Quidea.
Konfederacja Lewiatan, która od początku wskazywała na wady podatku minimalnego, postuluje jego uchylenie w nowej kadencji parlamentu. Jak wyjaśnia Przemysław Pruszyński, doradca podatkowy, dyrektor departamentu podatkowego Konfederacji Lewiatan, wszelkiego rodzaju podatki minimalne, których konstrukcje zakładają obowiązek zapłacenia podatku także w przypadku, kiedy firma nie osiągnęła dochodu, a nawet poniosła stratę, są dla firm szczególnie niekorzystne. - Osłabiają skłonność do inwestowania, ponieważ koszty ponoszone na rozwój firmy są niejako opodatkowane w okresie ich ponoszenia - mówi Przemysław Pruszyński.
Czytaj również: Zawieszenie podatku minimalnego CIT >>
Szeroka lista wyłączeń
Michał Kwaśniewski wyjaśnia, że co do zasady podatek minimalny może zapłacić spółka będąca podatnikiem CIT (akcyjna, sp. z o.o., prosta spółka akcyjna, komandytowa, komandytowo-akcyjna, wybrane spółki jawne lub ich zagraniczne odpowiedniki, jeśli prowadzą działalność poprzez położony w Polsce zagraniczny zakład).
Ustawa przewiduje też jednak szereg wyłączeń, które obejmą m.in.:
- podatników rozpoczynający działalność - w roku rozpoczęcia działalności i w kolejnych dwóch latach podatkowych,
- tych, których dotknął spadek przychodów o minimum 30 proc. w porównaniu do poprzedniego roku,
- przedsiębiorstwa finansowe w rozumieniu art. 15c ust. 16 ustawy o CIT (banki, SKOK-i, towarzystwa ubezpieczeniowe, etc.).
- podatników zajmujących się eksploatacją w transporcie międzynarodowym statków morskich lub statków powietrznych lub wydobywaniem kopalin wymienionych w załączniku do ustawy z 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze, których ceny zależą bezpośrednio lub pośrednio od notowań na światowych rynkach,
- tych, których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne, jeżeli podatnicy nie posiadają udziałów w innych spółkach lub innych podmiotach.
Dodatkowo na podstawie nowelizacji z 7 października 2022 r. wyłączenia obejmą też:
- małych podatników CIT (których roczne przychody brutto ze sprzedaży nie przekraczają 2 mln euro),
- podatników będących spółkami prowadzącymi gospodarkę komunalną, o których mowa w rozdziale 3 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 679),
- tych których większość przychodów zostało osiągniętych w związku ze świadczeniem usług ochrony zdrowia,
- których rentowność w jednym z trzech ostatnich lat podatkowych była co najmniej na poziomie 2 proc.,
- postawionych w stan upadłości, likwidacji lub objętych postępowaniem restrukturyzacyjny,
- tworzących grupę spółek, w ramach której spółka dominująca posiada bezpośrednio minimum 75 proc. w kapitale spółki zależnej przez cały rok podatkowy, jeśli rok podatkowy tych spółek jest taki sam i spółki te łącznie osiągają udział dochodów innych niż z zysków kapitałowych w przychodach z tego źródła na poziomie przekraczającym 2 proc.,
- podatników, którzy zawrą z Szefem KAS tzw. umowę o współdziałania w ramach dobrowolnych form współpracy z organami podatkowymi.
Zobacz procedurę: Polski Ład – Minimalny podatek dochodowy >
Dwie alternatywne podstawy opodatkowania
Podatek wyniesie 10 proc. podstawy opodatkowania, czyli sumy m.in. 1,5 proc. przychodów podatnika (innych niż z zysków kapitałowych) oraz “nadmiernych” kosztów finansowania dłużnego i usług niematerialnych ponoszonych na rzecz podmiotów powiązanych.
Podatnik będzie mógł też wybrać alternatywny sposób obliczenia podstawy opodatkowania, czyli 3 proc. wartości osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym przychodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych. O wyborze takiego sposobu ustalania podstawy opodatkowania poinformuje w zeznaniu składanym za rok podatkowy, za który dokonał takiego wyboru.
Nowelizacja z 7 października 2022 r. wprowadza też zmiany w metodologii wyliczania straty oraz udziału dochodów w przychodach poprzez dodatkowe wyłączenia:
- z kosztów podatkowych opłat z tytułu umowy leasingu, w tym odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego wykorzystywanego na podstawie umowy leasingu finansowego,
- z przychodów oraz kosztów podatkowych wartości należności handlowych zbywanych na rzecz podmiotów z branży faktoringowej,
- z kosztów podatkowych 20 proc. kosztów z tytułu wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne oraz wpłat do pracowniczych planów kapitałowych,
- z kosztów podatkowych wzrostu wartości energii elektrycznej, cieplnej i gazu przewodowego w odstępach rocznych,
- wartości podatku akcyzowego (przy uwzględnieniu także obrotu wyrobami akcyzowymi), podatku od sprzedaży detalicznej, podatku od gier, opłaty paliwowej oraz opłaty emisyjnej.
Problemy z wyliczeniem
Przedsiębiorców, którzy będą musieli wyliczyć podatek minimalny, czeka trudne zadanie. Skomplikowane będzie już samo określenie, czy dana firma spełnia spełnia kryteria nowej daniny.
- W pierwszej kolejności dyrektorzy finansowi powinni na bazie prognoz spróbować skalkulować proporcję dochodu do przychodu podatkowego za 2024 rok. Jeśli będą poniżej lub w okolicach wskaźnika na poziomie 2 proc., to należałoby zweryfikować możliwość skorzystania ze zwolnień i wyłączeń ustawowych. W przypadku prognozowanej niedostatecznej rentowności oraz braku możliwości skorzystania z wyjątków od opodatkowania dyrektor finansowy powinien skalkulować prognozowaną kwotę dodatkowego podatku do zapłaty. Takie potencjalne obciążenie należy uwzględnić w budżecie na kolejny rok - podatek za 2024 r. będzie do dopłaty do końca marca 2025 r. zakładając, że rok podatkowy spółki jest równy kalendarzowemu – mówi Michał Kwaśniewski.
Globalny podatek minimalny
Jednocześnie od 2024 r. państwa UE powinny implementować dyrektywę Rady (UE) 2022/2523 z 14 grudnia 2022 r. w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii (tzw. Pillar II).
Ma ona objąć międzynarodowe oraz krajowe grupy kapitałowe, których światowy roczny obrót wynosi łącznie minimum 750 mln euro.
- Istnieje ryzyko, że krajowy podatek minimalny może nie spełniać definicji podatku kwalifikowanego w rozumieniu Pillar II. W konsekwencji, niektórzy przedsiębiorcy mogą już od 2024 r. zostać obciążeni dwiema nowymi daninami (na poziomie krajowym oraz globalnym). Pomiędzy krajowym minimalnym podatkiem dochodowym a globalnym podatkiem minimalnym istnieją znaczne różnice (m. in. podstawa obliczenia czy mechanizm kalkulacji podstawy opodatkowania). Aby w pełni ocenić relacje pomiędzy tymi regulacjami, należy poczekać do opublikowania projektu ustawy implementującej Pillar II do krajowego systemu prawnego - mówi Dorota Wolna, partnerka w PwC Polska.
Czytaj też w LEX: Globalny podatek minimalny. O istocie filaru II międzynarodowej reformy podatkowej z perspektywy UE >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
