Niedawne zmiany w rozliczeniach VAT i przesyłaniu jednolitych plików kontrolnych powodują, że problemy i wątpliwości mają nie tylko podmioty komercyjne, ale także sfera publiczna. Wątpliwości dotyczą w głównej mierze wysyłania jednolitych plików kontrolnych (JPK).

Szczególnie uciążliwy jest obowiązek oznaczania specjalnymi kodami (GTU) zwieranych transakcji. Problemy sprawia przede wszystkim oznaczenie TP, które trzeba stosować do rozliczeń z podmiotami powiązanymi. Jak wynika z niedawnych interpretacji podatkowych to właśnie ten kod powoduje najwięcej niejasności. Problemy z jego stosowaniem mają jednostki samorządu terytorialnego, a także różnego rodzaju podmioty publiczne.

 

Podmioty powiązane z gminą – dodatkowy obowiązek

Istnienie problemu potwierdza wydana kilka dni temu przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej interpretacja nr 0113-KDIPT1-2.4012.5.2021.2.JS. Dotyczyła ona transakcji zawieranych przez gminę. Uważała ona, że w przypadku gdy jednostki organizacyjne gminy, scentralizowane na potrzeby rozliczania VAT, świadczą usługi na rzecz prezydenta, wiceprezydenta lub członków rodzin spokrewnionych z nimi do drugiego stopnia pokrewieństwa, nie mają obowiązku oznaczania tych czynności w ewidencjach VAT symbolem TP. Takie samo stanowisko gmina przyjęła wobec transakcji zawieranych przez jej jednostki na rzecz spółek prawa handlowego gminy.

Zobacz również: NIK: Wiele błędów przy centralizacji podatku VAT w samorządach >>

 

Kod TP dla wszystkich powiązanych transakcji

Gmina uważała, że przepisy nakładające obowiązek umieszczania w ewidencjach symbolu TP dotyczą podmiotów komercyjnych, m.in. powiązań pomiędzy wspólnikami bądź członkami rodzin spółek prawa handlowego, czy też podmiotów, które mają zagraniczne zakłady. Argumentowała ponadto, że przepisy te nie są dedykowane jednostkom samorządu terytorialnego, ponieważ funkcjonują one w oparciu o przepisy prawa, które nie dotyczą podmiotów komercyjnych, a są to m.in. ustawa o finansach publicznych oraz ustawa o dyscyplinie finansów publicznych.

Z takim podejściem nie zgodziła się jednak skarbówka. Zdaniem dyrektora KIS, skoro między gminą a podmiotami, z którymi zawiera ona transakcje istnieją powiązania, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, to ma ona obowiązek oznaczenia tych transakcji w ewidencji sprzedaży w JPK_V7M z deklaracją kodem TP.

 

Gminy, jak wszystkie inne podmioty komercyjne, mogą zapłacić karę

Jak się okazuje, wprowadzenie nowego JPK_VAT z deklaracją i nowych kodów GTU zmusiło samorządy do gromadzenia i przekazywania fiskusowi znacznie większej niż dotychczas ilości informacji. Samorządy musiały też zainteresować się problematyką cen transferowych i prawidłowo klasyfikować realizowane transakcje.

- Problem jednak w tym, że przepisy, na podstawie których taka identyfikacja powinna być dokonywana, zostały skonstruowane z myślą o przedsiębiorcach i nijak nie przystają do rzeczywistości samorządowej – zaznacza Agnieszka Bieńkowska, doradca podatkowy, partner w kancelarii Gekko Taxens, autorka książki VAT w samorządach.

 

VAT w samorządach

Agnieszka Bieńkowska

Sprawdź  

Problematyczne definiowanie podmiotów powiązanych

Zasady identyfikowania podmiotów powiązanych określają przepisy ustaw o podatkach dochodowych: ustawy o PIT oraz ustawy o CIT. Definiują one podmioty powiązanie m.in. jako:

  • podmioty, z których jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot, lub
  • podmioty, na które wywiera znaczący wpływ:
  • ten sam inny podmiot lub
  • małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot.

Wywieranie znaczącego wpływu może przy tym wynikać z relacji właścicielskich, zarządczych lub kontrolnych (występuje w przypadku, gdy jeden podmiot posiada w drugim podmiocie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale, praw głosu w organach stanowiących, zarządzających lub kontrolnych bądź też udziałów lub praw do udziału w zyskach lub majątku), ze zdolności danej osoby fizycznej do faktycznego wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych czy też z powiązań o charakterze rodzinnym.

- Na tej podstawie po stronie samorządów pojawiło się wiele wątpliwości odnośnie sposobu identyfikowania podmiotów powiązanych w ramach danej jednostki. O ile bowiem istnieje zgoda co do tego, że znacznikiem TP należy oznaczać sprzedaż pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego a utworzonymi przez nią spółkami komunalnymi, o tyle pewności takiej nie ma już w odniesieniu do innych transakcji – wskazuje Agnieszka Bieńkowska.

Wątpliwości dotyczą m.in. kwestii, czy oznaczenie TP należy stosować również do transakcji sprzedaży realizowanych pomiędzy samorządem a, odpowiednio wójtem (burmistrzem, prezydentem) lub starostą oraz ich rodzinami. Nie wiadomo, co z zastępcami wójta (burmistrza, prezydenta) lub starosty? Niejasności dotyczą też rozliczeń z członkami rady gminy (miasta) oraz członkami zarządu powiatu. Czy znacznik TP ma zastosowanie również do sprzedaży na rzecz innych osób piastujących w jednostce funkcje kierownicze, przykładowo na rzecz skarbnika, sekretarza, kierowników wydziałów lub referatów oraz członków ich rodzin? Nie wiadomo.

 

Dodatkowe obowiązki dla gmin

Ewa Czapelka, naczelnik Wydziału Finansowo–Księgowego w Urzędzie Miasta Ruda Śląska podkreśla w rozmowie z Prawo.pl, że przy stosowaniu JPK VAT zawsze pojawiają się wątpliwości. Największe problemy pojawiają się w bieżącej współpracy z jednostkami miejskimi, bo księgowi mają dodatkowy obowiązek uzupełniania nowych kodów, o którym niestety zapominają. A miasto Ruda Śląska ma 100 jednostek organizacyjnych – jak szkoły, przedszkola, MOPS, instytucje kultury.

- Pomimo że wiele lat jesteśmy scentralizowani, spotykaliśmy się z księgowymi i rozsyłamy materiały informacyjne, jest problem ze scalaniem JPK, księgowe zapominają o uzupełnianiu nowych kodów, a to ważna rzecz przy bieżącym wprowadzaniu dokumentów – podkreśla Ewa Czapelka. - Musimy sprawdzać, czy osoby wystawiające faktury pamiętają o kodach, możliwe są też pewne błędy i przeoczenia, w przypadku tylu jednostek i dużego skomplikowanego obrotu  - mówi. Wychwytywaniu błędów służą złożone procedury kontrolne, zwłaszcza w urzędzie, gdzie sprzedaż jest najbardziej zróżnicowana w mieście.

A ryzyko popełnienia błędu okazuje się znaczące. Za błędy grożą z kolei surowe kary. Każdy błąd w JPK, który zdaniem organu podatkowego uniemożliwia przeprowadzenie weryfikacji prawidłowości transakcji, może skutkować nałożeniem kary pieniężnej w wysokości 500 zł.

 

VAT problemem całej administracji

Z VAT-em i jednolitymi plikami kontrolnymi problem ma jednak nie tylko samorząd terytorialny, ale także podmioty publiczne, np. samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Jeśli zawierają umowy z jednostkami podległymi, nadzorowanymi lub będącymi w tzw. nadzorze właścicielskim ministra zdrowia, też muszą stosować kody TP. Potwierdza to interpretacja nr 0111-KDIB3-1.4012.74.2021.2.KO.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.