Podwójny podatek od nieruchomości w spadku z zagranicy

Ustawa o podatku od spadków i darowizn opodatkowuje nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium RP. Jest to bardzo niekorzystne rozwiązanie dla osób, którym osoby niemające niejednokrotnie żadnych związków z Polską, przekazują nieruchomość w drodze darowizny, bądź po których polscy obywatele dziedziczą - pisze Katarzyna Siwiec, radca prawny i doradca podatkowy.

Niezależnie bowiem od tego czy obdarowany lub spadkobierca ma polską rezydencję podatkową, czy też nie oraz w jakim państwie zamieszkuje, o ile jest polskim obywatelem, podlega obowiązkowi podatkowemu w Polsce.

Tylko trzy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania spadków

Jeszcze gorszą wiadomością dla obdarowanych i spadkobierców jest to, że bilateralne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, których Polska jest stroną, nie obejmują swym zakresem podatków od spadków i darowizn. Warto w tym miejscu nadmienić, że dotychczas Polska zawarła trzy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie spadków. Były to umowy z Królestwem Węgierskiem w celu zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu spadków, podpisana w Warszawie dnia 12 maja 1928 r., z Republiką Czeskosłowacką w sprawie zapobieżenia dwukrotnemu opodatkowaniu w dziedzinie podatków spadkowych, podpisana w Warszawie 23 kwietnia 1925 r. oraz z Republiką Austriacką o zapobieżeniu dwukrotnemu pobieraniu podatku spadkowego podpisana w Wiedniu 24 listopada 1926 r. Każda z tych umów nadal obowiązuje, aczkolwiek eliminuje podwójne opodatkowanie jedynie w przypadku dziedziczenia. Regulacje wspomnianych umów nie dotyczą natomiast opodatkowania darowizn, w tym darowizn nieruchomości.

Każda z wymienionych wyżej umów przewiduje wspólną zasadę, w myśl której dziedziczone nieruchomości podlegają opodatkowaniu w państwie ich położenia. Na równi z nieruchomościami opodatkowane jest prawo użytkowania i używania nieruchomości, prawa zabezpieczone na nieruchomości lub te, które ciążą na nieruchomości. Tym samym nieruchomości nabyte w spadku, np. po obywatelu Austrii, podlegają podatkowi spadkowemu tylko w Austrii. Spadkobiercy takich nieruchomości nie podlegają obowiązkowi podatkowemu w Polsce i nie mają obowiązku składania w kraju zeznania podatkowego o nabyciu spadku. Ta sama reguła dotyczyć będzie nieruchomości położonych w Republice Czeskiej i na Węgrzech.

Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Handor Dariusz, Przedmiotowy zakres umów o unikania podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę>

Sprawdź również książkę: Procedury kontrolne w sprawach podatkowych >>

Jaki podatek od dziedziczenia w innym kraju

W znakomitej większości przypadków podatek może być, i często jest, podwójnie płacony. Do wyjątków będzie należała sytuacja, w której spadkobierca czy obdarowany należy do kręgu osób wymienionych w art. 4a w zw. z art. 14 ust. 4 i ust. 4a ustawy i ma wówczas prawo skorzystać ze zwolnienia podatkowego.

Wyobraźmy sobie sytuację, w której Polak dziedziczy nieruchomość położoną w innym kraju, w którym ma obowiązek zapłacić podatek od spadków, a nie są to trzy wymienione wyżej państwa, z którymi Polska ma zawarte umowy. Z racji samego obywatelstwa musi on zapłacić podatek także w Polsce. Co prawda art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowi, że podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego, ale problem w tym, że podatek zapłacony w innym kraju nie jest ani długiem spadku, ani ciężarem, który wynikałby czy to z prawa cywilnego czy konieczności jego poczynienia celem nabycia spadku. Potwierdzają to orzeczenia NSA, w których składy orzekające podkreślają, iż raz uiszczony podatek nie ma wpływu na określenie wysokości podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn (por. wyrok z 25 stycznia 2024 r., III FSK 3946/21 i wyrok z 24 stycznia 2023 r., III FSK 1581/21).

Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Kamiński Krzysztof, Malinowska Marzena, Opodatkowanie nabycia spadku>

Inną kwestią jest ustalenie wartości rynkowej nieruchomości położonej za granicą. Organy skarbowe chętnie widziałyby w takiej sytuacji wycenę nieruchomości, ale z uwagi na tak naprawdę niewielką możliwość ustalenia ceny rynkowej, przyjmują w zasadzie za miarodajny każdy możliwy dokument przedkładany przez podatnika, mogący określić jej wartość - jak np. ogłoszenia o sprzedaży tej nieruchomości umieszczone w miejscu jej położenia przez nabywcę.

Czytaj także artykuł w LEX: Janukowicz Jan, Rudnik Wojciech, Udokumentowanie dokonania darowizny jako warunek zwolnienia od podatku od spadków i darowizn>

Trzeba też podkreślić, iż podatek od spadków i darowizn nie podlega zharmonizowaniu w ramach prawa Unii Europejskiej. Co prawda Komisja Europejska wydała 15 grudnia 2011 r. zalecenie dotyczące zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu spadków (2011/856/UE) opublikowane w Dz.U. UE L z 20 grudnia 2011 r., ale ma ono charakter niewiążący. Są to pewnego rodzaju wytyczne, które nie ograniczają swobody kształtowania przez państwa członkowskie przepisów w zakresie podatku od spadków i darowizn. W jego preambule podkreślono, iż ogólną zasadą w przypadku opodatkowania nabycia nieruchomości powinna być zasada pierwszeństwa w opodatkowaniu nabycia nieruchomości przez państwo, w którym ta nieruchomość jest położona. Komisja zaleciła przyjęcie krajom członkowskim rozwiązania, aby całkowity poziom podatku od określonego spadku nie był wyższy od poziomu, który miałby zastosowanie, jeżeli prawo do opodatkowania całego spadku miałoby wyłącznie państwo członkowskie z najwyższym poziomem opodatkowania. Osiągnięcie tego celu mogłoby nastąpić, w ocenie Komisji, poprzez udzielenie ulgi podatkowej. Polska się do przedmiotowego zalecenia nie stosuje. Nie ma również planów zawierania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie podatku od spadków i darowizn z kolejnymi państwami.

Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Kamiński Krzysztof, Malinowska Marzena, Sposób ustalania wysokości podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia nieruchomości>

Autor: Katarzyna Siwiec, radca prawny i doradca podatkowy

Czytaj również: Podwójne opodatkowanie zysków wypracowanych przed przedkształceniem w spółkę kapitałową..
Jaką darowiznę można otrzymać bez podatku w 2025 roku

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.