Zakładanie kolejnych fundacji rodzinnych sprawia, że pojawia się też coraz więcej pytań na temat dozwolonej dla nich działalności gospodarczej. Ze stanowiska fiskusa wynika, że inwestycje w kryptowaluty nie mieszczą się w tym zakresie. Jednak nie wynika to wprost z przepisów.
- Wydaje się, że negatywne podejście do kryptowalut często nie wynika z analizy przepisów. Niektórzy komentatorzy bezpośrednio wskazują, że inwestycja w kryptowaluty nie powinna korzystać z preferencji, bo jest to działalność narażona na ryzyko, a instytucja fundacji rodzinnej została stworzona do ochrony majątku. Jednak teza ta jest całkowicie niespójna z poziomem ryzyka, jakie mogą nieść za sobą inwestycje w inna aktywa inwestycyjne, wchodzące w zakres działalności preferowanej przez ustawodawcę, np. instrumenty pochodne – mówi Michał Kwaśniewski, adwokat, partner w Quidea.
Czytaj również: Fundacja rodzinna - warunki zwolnienia wypłat z PIT >>
Pytanie o zakup kryptowalut
Przykładem negatywnego podejścia do walut wirtualnych jest interpretacja dyrektora KIS z 4 sierpnia 2023 r. (nr 0114-KDIP2-1.4010.312.2023.1.KS).
Z pytaniem w tej sprawie wystąpił mężczyzna, który zakłada fundację rodzinną. W celu powiększania majątku fundacji kupuje i sprzedaje waluty wirtualne. Zapytał, czy fundacja będzie mogła korzystać z preferencji podatkowej - zwolnienia podmiotowego w CIT i reinwestować środki bez podatku aż do momentu wypłaty na rzecz beneficjenta.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał jego stanowisko za nieprawidłowe. Przypomniał, że fundacja rodzinna jako osoba prawna jest podatnikiem CIT i co do zasady korzysta ze zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT. Zwolnienie to nie ma jednak zastosowania do działalności gospodarczej fundacji rodzinnej wykraczającej poza zakres określony w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej (art. 6 ust. 7 ustawy o CIT).
- Obrót walutą wirtualną wykracza poza ten zakres, nie został on bowiem wymieniony jako dopuszczalna działalność gospodarcza w żadnym z ośmiu punktów ust. 1 art. 5 ustawy – stwierdził dyrektor KIS.
Przepis ten stanowi, że fundacja może wykonywać działalność gospodarczą tylko w zakresie:
- zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
- najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
- przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
- nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
- udzielania pożyczek: a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje, b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik, c) beneficjentom;
- obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
- produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50 proc. tego produktu;
- gospodarki leśnej.
Kluczowa jest więc - według fiskusa - interpretacja przepisów, zgodnie z którymi fundacja może nabywać i zbywać papiery wartościowe, instrumenty pochodne i prawa o podobnym charakterze oraz dokonywać obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi.
Analiza pojęć instrumentów finansowych i zagranicznego środka płatniczego
Dyrektor KIS stwierdził, że waluta wirtualna nie jest instrumentem finansowym, ani też nie może być uznana za prawo o podobnym charakterze do papierów wartościowych i instrumentów pochodnych, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o fundacji rodzinnej.
Argumentował, że kryptowaluty nie posiadają cech charakterystycznych dla instrumentów finansowych wymienionych wprost w przepisie, czyli papierów wartościowych i instrumentów pochodnych. Są to cyfrowe wyznaczniki wartości, którymi obrót nie podlega wysoce sformalizowanemu reżimowi obrotu instrumentami finansowymi ani też nadzorowi odpowiednich organów.
Ponadto waluta wirtualna jest pojęciem zdefiniowanym w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Gdyby zatem zamiarem ustawodawcy było włączenie obrotu walutą wirtualną do zakresu dozwolonej działalności gospodarczej fundacji rodzinnej, to powinno to zostać wyrażone w tej ustawie.
-Waluta wirtualna nie stanowi też zagranicznego środka płatniczego, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy o fundacji rodzinnej – stwierdził dyrektor KIS.
A to oznacza, że nieprawidłowe jest stanowisko podatnika, zgodnie z którym fundacja rodzinna będzie mogła korzystać z preferencji podatkowej - zwolnienia podmiotowego w CIT i reinwestować (kupować/sprzedawać waluty wirtualne) za pieniądz fiducjarny (np. PLN, USD, EUR) bez podatku aż do momentu wypłaty na rzecz beneficjenta.
Instrumenty pochodne pozwolą obejść zakaz
Michał Kwaśniewski zwraca uwagę, że dyrektor KIS nie analizował, czy obrót kryptowalutami stanowi, zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o fundacji rodzinnej. Zgodnie z kodeksie cywilnym, mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. W zbiorze praw majątkowych można wyodrębnić a) prawa rzeczowe (nieruchomości/ ruchomości), b) wierzytelności, c) prawa na dobrach niematerialnych o charakterze majątkowym, d) prawa majątkowe o charakterze bezwzględnym niedotyczące rzeczy.
- Wydaje się, że waluta wirtualna będzie się mieścić w koncepcji mienia na zasadzie prawa o charakterze wierzytelności (pkt b) lub alternatywnie prawa o charakterze majątkowym (pkt c powyżej). Zatem dyrektor KIS pominął w swojej analizie istotny aspekt w celu odpowiedzi na pytanie czy obrót walutami wirtualnymi będzie korzystał z preferencji podatkowych - mówi Michał Kwaśniewski.
- Jeśli nawet ostatecznie przeważy stanowisko, że fundacja rodzinna nie może korzystać z preferencji na inwestycji w kryptowaluty to nic to nie zmieni. Wynika to z tego, że w kryptowaluty można inwestować na dwa sposoby: kupić bezpośrednio walutę wirtualną, albo alternatywnie kupić instrument pochodny, którego instrumentem bazowym będzie waluta wirtualna. Jeśli fundacja będzie chciała zainwestować w waluty wirtualne, to zrobi to pośrednio - poprzez zakup instrumentu pochodnego z instrumentem bazowym w postaci kryptowaluty – podsumowuje Michał Kwaśniewski.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
