Fundacja rodzinna – prekursorska instytucja prawna, będąca mechanizmem do wdrożenia kompleksowych projektów sukcesji w polskich firmach rodzinnych, funkcjonuje już od 22 maja 2023 r. Zaproponowane przez ustawodawcę – przy nieocenionym wsparciu przedstawicieli firm rodzinnych i specjalistów im doradzających – rozwiązania, zwłaszcza na płaszczyźnie podatkowej, są nie tylko atrakcyjne w porównaniu z innymi formami prowadzenia przedsiębiorczości rodzinnej w Polsce, ale również w porównaniu z rozwiązaniami funkcjonującymi w jurysdykcjach zagranicznych. Niemniej jednak należy mieć na uwadze, że podstawowym celem fundacji rodzinnej jest gromadzenie i zarządzanie mieniem wniesionym i pozyskanym przez fundację rodzinną oraz spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów (art. 2 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej). Istotne jest to zwłaszcza w sytuacji, kiedy rozwiązanie w postaci fundacji rodzinnej proponowane jest wyłącznie w celach tzw. optymalizacyjnych, co niestety, jak wynika z obserwacji, nie jest rzadkim przypadkiem.
Czytaj w LEX: Fundacja rodzinna - zasady opodatkowania >
Czytaj też: Fundacja rodzinna z przywilejami podatkowymi w CIT >>
Kluczowa pewność regulacji podatkowych
Z jednej strony atrakcyjne przepisy dotyczące powołania, funkcjonowania oraz rozwiązania fundacji rodzinnej, z drugiej strony coraz mniej korzystne dla przedsiębiorczości rodzinnej przepisy dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej, zwłaszcza na gruncie tzw. ustaw podatkowych (np. opodatkowanie podatkiem dochodowym CIT spółek komandytowych), kształtują zachowawcze i ostrożne podejście ze strony przedstawicieli firm rodzinnych. Fundacja rodzinna ma być instytucją dającą możliwości wdrożenia i zachowania wizji założyciela/li (fundatora/ów) w perspektywie wielopokoleniowej, dlatego pewność proponowanych rozwiązań przez ustawodawcę, w szczególności tych podatkowych, jest kluczowa. Na przełomie ostatnich dni pojawiły się pierwsze indywidualne interpretacje podatkowe, będące stanowiskiem Krajowej Informacji Skarbowej, w związku z zadanymi pytaniami co do kwestii dotyczących fundacji rodzinnej. Co istotne, potwierdzają one założenia dotyczące neutralności podatkowej (na gruncie podatku dochodowego) wnoszonych do fundacji rodzinnej aktywów przez fundatora oraz możliwość funkcjonowania przez fundatora, beneficjenta fundacji rodzinnej w strukturach spółek prawa handlowego, które opodatkowane są ryczałem od dochodów (tzw. estoński CIT).
Czytaj w LEX: Fundacja rodzinna - aspekty księgowe >
Pierwsze interpretacje - co zakładają?
Poniżej przedstawiamy uproszczoną analizę wydanych przez Krajową Administrację Skarbową indywidualnych interpretacji podatkowych.
- Interpretacja indywidualna nr 0113-KDIPT2-3.4011.284.2023.3.JŚ z 15 czerwca 2023 r. Teza: Skutki podatkowe wniesienia składników majątkowych, w tym akcji, do fundacji rodzinnej w celu pokrycia funduszu założycielskiego tej fundacji.
Wątpliwości wnioskodawcy dotyczyły powstania dochodu (przychodu) po stronie wnoszącego (fundatora) składniki majątkowe celem pokrycia funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej z tytułu przeniesienia własności składników majątkowych. Wnioskodawca, planując utworzenie fundacji rodzinnej z siedzibą w Polsce, powziął wątpliwość, czy wniesione przez niego składniki majątkowe w celu pokrycia funduszu założycielskiego będą podlegać opodatkowaniu dochodowemu.
Zobacz procedurę w LEX: Powstanie fundacji rodzinnej >
Zdaniem wnioskodawcy, czemu jednoznacznie rację przyznał organ podatkowy – wniesienie do fundacji rodzinnej składników majątkowych w celu pokrycia funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej nie powoduje po stronie wnoszącego uzyskania dochodu (przychodu) w Polsce z tytułu przeniesienia własności składników majątkowych. Zarówno stanowisko wnioskodawcy, jak i Krajowej Informacji Skarbowej, stanowi potwierdzenie spodziewanej korzystnej wykładni przepisów. Fundator, wnosząc składniki majątkowe do fundacji rodzinnej, nie otrzymuje żadnego rzeczywistego, definitywnego i trwałego przysporzenia pieniężnego, jak i niepieniężnego. Wnioskodawca, wnosząc składniki majątkowe do fundacji rodzinnej celem pokrycia jej funduszu założycielskiego nie otrzymuje w zamian żadnego ekwiwalentu w postaci udziałów, certyfikatów czy innych instrumentów prawnych, które dawałyby mu tytułu prawny do wniesionego do fundacji rodzinnej majątku w postaci przedmiotowych składników majątkowych. Na podstawie powyższego – jak słusznie stwierdza organ skarbowy – wniesienie składników majątkowych przez fundatora do fundacji rodzinnej w celu pokrycia jej funduszu założycielskiego nie będzie podlegać opodatkowaniu w Polsce.
Zobacz procedurę: Zakres odpowiedzialności fundacji rodzinnej za zobowiązania fundatora >
- Interpretacja indywidualna nr 0111-KDIB1-1.4010.163.2023.2.MF z 7 czerwca 2023 r. Teza: Dotyczy ustalenia, czy fakt, że akcjonariusze będą jednocześnie założycielami (fundatorami) fundacji rodzinnej, spowoduje naruszenie przez spółkę warunku, o którym mowa w art. 28j ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT, a co za tym idzie, utratę przez spółkę prawa do rozliczania jej dochodów w formie ryczałtu od dochodów spółek (tzw. estońskiego CIT).
Organ podatkowy w ramach niniejszej interpretacji potwierdził możliwość wyboru ryczałtu od dochodów spółek dla podmiotów, w których udziałowcami, akcjonariuszami lub wspólnikami są osoby fizyczne posiadające prawa majątkowe w ramach fundacji rodzinnej. Wnioskodawcy powzięli wątpliwość, czy fakt, że akcjonariusze w ramach spółki na estońskim CIT, którzy będą jednocześnie fundatorami fundacji rodzinnej, spowoduje naruszenie przez spółkę w ramach której prowadzą działalność gospodarczą warunku, o którym mowa w art. 28j ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT (warunku struktury własnościowej podmiotu na estońskim CIT). W perspektywie, ze strony wnioskodawców miała zaistnieć obawa o utratę przez spółkę prawa do rozliczania jej dochodów w formie ryczałtu od dochodów spółek.
Sprawdź w LEX: Jak opodatkowany będzie najem nieruchomości które Fundacja Rodzinna wybudowała z własnych środków? >
Wszelkie wątpliwości w sprawie rozwiało literalne brzmienie art. 22j. ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT zmienione (w ramach nowelizacji z 14 kwietnia 2023 r.) wraz z dniem wprowadzenia ustawy o fundacji rodzinnej. W brzmieniu obowiązującym od 22 maja 2023 r. przepis ten warunkuje, że opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek może podlegać podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1 tej ustawy, jeżeli spełnia między innymi warunek polegający na prowadzeniu działalności w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej, spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej, której odpowiednio udziałowcami, akcjonariuszami lub wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne nieposiadające praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciele (fundatorzy) lub beneficjenci fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym, z wyłączeniem fundatorów i beneficjentów fundacji rodzinnej.
Sprawdź w LEX: Czy fundacja rodzinna może nabyć i odpłatnie zbyć udziały w spółce z o.o.? >
Wyłączenie poczynione w ramach nowelizacji ustawy o fundacji rodzinnej nie pozostawia wątpliwości. Spółka, której akcjonariusze, udziałowcy lub wspólnicy, są jednocześnie fundatorami lub beneficjentami fundacji rodzinnej – spełniała warunek opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek z art. 28j. ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT.
Piotr Aleksiejuk radca prawny, wspólnik w kancelarii Wojarska Aleksiejuk & Wspólnicy
Sprawdź w LEX:
Czy wnoszenie mienia do fundacji rodzinnej podlega opodatkowaniu VAT? >
Czy fundacja rodzinna może amortyzować środki trwałe? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
