Sprawa, która była przedmiotem wniosku o interpretację indywidualną dotyczy kwestii sukcesji praw i obowiązków w sytuacji odziedziczenia przedsiębiorstwa przez małoletniego syna po zmarłym ojcu. Na podstawie dziedziczenia ustawowego jedyną osobą powołaną do spadku obejmującego także przedsiębiorstwo zmarłego ojca był małoletni syn. 31 grudnia 2021 r. został ustanowiony zarządca sukcesyjny przedsiębiorstwa w spadku.
Czytaj w LEX: Wojdała Magdalena - Jak wychować sukcesora? >>>
Czytaj w LEX: Sukcesorze! Najpierw zdobądź wiedzę >>>
Matka, działając w imieniu małoletniego, stawiła się u notariusza celem dokonania notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia i 18 lutego br. wygasł zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwa spadkodawcy. Dokonano wykreślenia działalności zmarłego, jak również dokonano wykreślenia NIP z ewidencji podatników i płatników.
Wnioskodawczyni, w imieniu małoletniego spadkobiorcy, złożyła wniosek o wpis do CEIDG. Z uwagi na dziedziczenie przedsiębiorstwa przez osobę małoletnią, nieposiadającą jeszcze na dzień wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego zdolności do czynności prawnych nie mogącego uzyskać wpisu do CEIDG zarówno matka jako przedstawicielka ustawowa małoletniego, jak i pełnomocnik małoletniego podejmowali wszelkie bieżące i zachowawcze czynności celem kontynuowania prowadzenia działalności przedsiębiorstwa (w tym samym kształcie, w jakim prowadził je zmarły).
Czytaj w LEX: Kontrola podatkowa po śmierci podatnika - kluczowe problemy >>>
Matka o zezwolenie na dokonanie czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego, zawarła 22 lutego 2022 r. z małoletnim, reprezentowanym przez kuratora, umowę dzierżawy.
Małoletni oddał w dzierżawę przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55(1) kodeksu cywilnego, a matka jako dzierżawca dzierżawę przyjęła i zobowiązała się w zamian do pokrywania wszystkich bieżących kosztów działalności przedsiębiorstwa powstałych po dniu zawarcia umowy oraz zapłaty miesięcznego czynszu dzierżawnego na rzecz syna.
Sprawdź w LEX: Odpowiedzialność podatkowa nabywcy przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części >>>
Zobacz również: Data nabycia spadku wpływa na podatek >>
Kontynuacja działalności gospodarczej przez matkę
Matka z chwilą zawarcia umowy dzierżawy rozszerzyła swoją dotychczasową działalność o działalność gospodarczą, które prowadziło przedsiębiorstwo zmarłego.
Zapytała fiskusa, czy ma prawo do uwzględnienia podatku naliczonego z faktur wystawionych na przedsiębiorstwo zmarłego już po zawarciu umowy dzierżawy przedsiębiorstwa odziedziczonego przez małoletniego tj. po 22 lutego br., argumentując, że jej zdaniem ma takie prawo. Stwierdziła, że dzierżawca jako sukcesor kontynuujący prowadzenie działalności gospodarczej zmarłego spadkodawcy powinien mieć prawo rozliczenia VAT z faktur otrzymanych po śmierci spadkodawcy. Ciągłość jest bowiem istotą kontynuacji działalności gospodarczej.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 19 września br. niestety nie przyznał racji podatniczce (nr 0114-KDIP1-3.4012.333.2022.4.JG).
Czytaj w LEX: Dane na fakturze na przykładach >>>
Stwierdził, że wbrew twierdzeniu wnioskodawczyni nie mamy do czynienia z przejęciem praw i obowiązków spadkodawcy, o których mowa w art. 97 par. 1 ordynacji podatkowej, gdyż wnioskodawczyni jako prowadząca działalność gospodarczą pod firmą A. występuje jako dzierżawca, a nie jego spadkobierca. W omawianej sprawie nie dochodzi więc do spadkobrania, gdyż dzierżawca jest odrębnym od spadkobiercy podmiotem.
W odniesieniu do umowy dzierżawy nie można mówić o przeniesieniu prawa własności czy też o jego zbyciu, gdyż przedsiębiorstwo zostaje oddane do odpłatnego używania z możliwością pobierania pożytków, jednakże nadal właścicielem pozostaje wydzierżawiający – w przedmiotowym przypadku małoletni.
Czytaj w LEX: Odpowiedzialność spadkobierców za zobowiązania podatkowe notariusza >>>
Uznał, że pomimo iż nabywcą towarów i usług jest wnioskodawczyni jako dzierżawca kontynuujący prowadzenie działalności przedsiębiorstwa zmarłego, to faktury dokumentujące zdarzenia gospodarcze wystawiane są na inny podmiot, czyli przedsiębiorstwo zmarłego. Warunki uprawniające do odliczenia podatku naliczonego nie są spełnione, gdyż faktury dokumentujące nabywane towary i usługi nie są wystawiane na wnioskodawczynię, zainteresowana nie jest stroną zawieranych transakcji, nie może więc skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawianych na inne przedsiębiorstwo.
W konsekwencji jako dzierżawca przedsiębiorstwa zmarłego nie ma prawa do uwzględnienia podatku naliczonego z faktur wystawionych na przedsiębiorstwo zmarłego po zawarciu umowy dzierżawy przedsiębiorstwa.
Eksperci: Dojdzie do podwójnego opodatkowania, wymagana korekta
- Interpretacja w sprawie prawa do odliczenia VAT przez dzierżawcę przedsiębiorstwa z faktur wystawionych na przedsiębiorstwo zmarłego po zawarciu umowy dzierżawy jest zgodna z wykładnią gramatyczną przywołanych przez organ przepisów – stwierdza Stefan Kowalski, radca prawny, partner w Kowalski & Wisła Attorneys.
Jego zdaniem, nie uwzględnia jednak w zasad demokratycznego państwa prawa oraz zasady neutralności podatku od towarów i usług.
Czytaj w LEX: Likwidacja inwestycji w obcym środku trwałym z perspektywy prawa do odliczenia podatku naliczonego >>>
- Małoletni spadkobierca nie odliczy podatku naliczonego zatem dojdzie do sytuacji podwójnego opodatkowania transakcji czemu przeciwstawiają się sądy administracyjne oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Rację ma organ podatkowy, iż faktury były wystawiane na inny podmiot niż wnioskodawczyni, jednak wnioskodawczyni jest czynnym podatnikiem VAT, a ważnym jest zachowanie neutralności ekonomicznej podatku VAT jako podatku obciążającego konsumentów finalnych - podkreśla Stefan Kowalski.
Kolejny ekspert wskazuje, że dyrektor KIS formalistycznie podszedł do kwestii prawa do odliczenia.
- Faktury zostały wystawione na przedsiębiorstwo zmarłego po dokonaniu dzierżawy tego przedsiębiorstwa. W istocie faktury prawdopodobnie powinny zostać wystawione na dzierżawcę przedsiębiorstwa, czyli wnioskodawczynię. W istocie korzystającym z danych usług i towarów jest podatnik, który przejął przedsiębiorstwo zmarłego – zauważa Wojciech Kliś, doradca podatkowy.
Ekspert dodaje, że najistotniejszymi elementami jest związek z działalnością gospodarczą i wykonywanie czynności opodatkowanych.
- Te warunki wnioskodawczyni spełnia. Faktury będą faktycznie służyć działalności opodatkowanej, służą również przedsiębiorstwu. Sam organ stwierdza, że wystarczającym jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej. W obecnym kształcie interpretacji dyrektora KIS, VAT naliczony (pomimo czynności opodatkowanych, istniejącego przedsiębiorcy i związku z działalnością) „ucieka”. W mojej ocenie, korekta faktury (lub nota), powinna zaktualizować prawo do odliczenia – radzi Wojciech Kliś.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
