Chodzi o art. 12i ust. 1 ustawy z 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym, zgodnie z którym w przypadku niedokonania opłaty w terminie, o którym mowa w art. 12g ust. 1, organ właściwy w sprawie opłaty ustala, w drodze decyzji, dodatkową opłatę w wysokości odpowiadającej 50 proc. kwoty należnej opłaty.
Dodatkowa opłata cukrowa narusza Konstytucję
- Sądy administracyjne w tym NSA orzekają, ze przepisy o dodatkowej opłacie od środków spożywczych naruszają zasadę proporcjonalności wynikającą z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Najlepszym rozwiązaniem w tej sytuacji byłoby uchylenie art. 12i ust. 1 ustawy o zdrowiu publicznym. W przypadku uiszczenia opłaty po terminie, podatnik powinien płacić odsetki na zasadach wynikających z ordynacji podatkowej – mówi Adam Bojarski, radca prawny i doradca podatkowy autor komentarza do opłaty cukrowej, który zwrócił uwagę na problem w ramach akcji Poprawny Prawo.
Podaje przykład wyroku NSA z 30 maja 2023 r. (sygn. III FSK 25/23), w którym sąd orzekł, że wynikająca z konstytucyjnej zasady proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji) klauzula limitacyjna sprzeciwia się nakładaniu opłaty dodatkowej przewidzianej w art. 12i ust. 1 ustawy z 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (tj. Dz.U. z 2024 r poz. 1670 ze zm.) bez możliwości jej miarkowania, jeżeli nie jest to niezbędne dla realizacji celów wprowadzenia opłaty od środków spożywczych, a nieterminowa zapłata tej daniny nie wynika z przesłanek wskazujących na nadużycie prawa i zamiar uszczuplenia wpływów beneficjenta.
Sprawa dotyczyła spółki, która w 2021 r. złożyła deklarację CUK-1 (informację w sprawie opłaty od środków spożywczych), ale samą opłatę uiściła trzy dni po ustawowym terminie (25. dnia miesiąca). Fiskus nałożył na nią dodatkową opłatę cukrową na podstawie art. 12i ustawy o zdrowiu publicznym. Nie przekonały go argumenty spółki, że do spóźnienia doszło z uwagi na błąd ludzki.
WSA zgodził się z fiskusem, że brak terminowej opłaty obliguje właściwego naczelnika urzędu skarbowego do wydania decyzji ustalającej opłatę dodatkową bez względu na kwotę należności, faktyczne jej zapłacenie i niezależnie od czasu opóźnienia. Skoro warunkiem ustalenia opłaty dodatkowej w wysokości odpowiadającej 50 proc. kwoty należnej opłaty jest nieuiszczenie jej w terminie, to do każdego podmiotu zobowiązanego stosowane jest takie samo kryterium ewentualnego ustalania opłaty dodatkowej. Opłata ta nie jest "miarkowana" okresem uchybienia terminowi. Nie może być zastosowana także w mniejszej wysokości, tj. w drodze uznania. Ustawodawca nie przewidział możliwości odstąpienia od wymierzenia opłaty dodatkowej, ma ona charakter obligatoryjny.
Czytaj w LEX: Opłata od środków spożywczych (opłata cukrowa) - wybrane zagadnienia prawne > >
Sądy powołują się na wyrok TSUE w sprawie miarkowania sankcji VAT
NSA zgodził się z podatnikiem i uchylił zaskarżoną decyzję. Jego zdaniem do opłaty dodatkowej można w pełni odnieść bogate orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, ale także Trybunału Sprawiedliwości UE dotyczące właśnie analogicznej konstrukcji prawnej regulowanej przepisami ustawy o VAT. Przy rozstrzygnięciu sporu należy zatem mieć na względzie konstytucyjną zasadę proporcjonalności, wyrażającą się, w świetle orzecznictwa TK, zakazem nadmiernej ingerencji, koniecznością zachowania odpowiedniej proporcji pomiędzy środkiem, jakim jest ograniczenie danego prawa lub wolności, w tym nałożeniem sankcji a celem, rozumianym jako szeroko pojęty interes publiczny, w tym (w przypadku sankcji) stopniem zawinienie i wielkością deliktu.
Podobne stanowisko wyrażone zostało w wyrokach WSA w Warszawie w sprawach III SA/Wa 2667/23 i III SA/Wa 399/23, WSA we Wrocławiu w sprawie I SA/Wr 400/23 oraz w Krakowie w sprawie I SA/Kr 291/23.
- Należy zgodzić się z tymi orzeczeniami. Co ważne, NSA zwraca uwagę na wyrok TSUE z 15 kwietnia 2021 r. w sprawie C-935/19 Grupa Warzywna, twierdząc, że jego tezę wprost odnieść można do konstrukcji dodatkowej opłaty cukrowej. Konieczne jest więc miana na wzór przepisów VAT dotyczących miarkowania sankcji lub miarkowania kar pieniężnych w postępowaniu administracyjnym. Jednak najlepszym rozwiązaniem byłoby uchylenie przepisów dotyczących dodatkowej opłaty cukrowej. Opóźnienie w uiszczeniu opłaty cukrowej i tak jest rekompensowane odsetkami od zaległości podatkowych - mów dr Jacek Matarewicz, adwokat i doradca podatkowy.
Przypomina, że zgodnie z wyrokiem w sprawie Grupa Warzywna (C-935/19) sankcji VAT nie można stosować automatycznie, ich wysokość powinna być uzależniona od okoliczności danej sprawy. Konsekwencją tego była zmiana przepisów ustawy o VAT - organy podatkowe mogą zmniejszyć wysokość sankcji, dostosowując jej wysokość do skali przewinienia podatnika. Zmieniony art. 112 b ustawy o VAT przewiduje maksymalne wysokości sankcji, odpowiednio – do 30 proc., do 20 proc. i do 15 proc.
Zobacz również w LEX: Opłata cukrowa – podstawa opodatkowania w świetle nowego orzecznictwa > >
Cena promocyjna: 168.3 zł
|Cena regularna: 187 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 140.25 zł
Miarkowanie opłaty niewiele zmieni
Mec. Bojarski przypomina, że w 2024 r. rząd pracował nad projektem nowelizacji ustawy akcyzowej i ustawy o zdrowiu publicznym (druk UD53), zgodnie z którym dodatkowa opłata cukrowa miałaby być miarkowana. Rada Ministrów odroczyła decyzję w tej sprawie. Jednak jego zdaniem niewiele to zmieni.
Wyjaśnia, że problemem jest art. 12j ust. 1 ustawy z 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym. Zgodnie z tym przepisem do opłaty i dodatkowej opłaty, o której mowa w art. 12i ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy ordynacji podatkowej, przy czym uprawnienia organów podatkowych przysługują odpowiednio naczelnikowi urzędu skarbowego, dyrektorowi izby administracji skarbowej, dyrektorowi Krajowej Informacji Skarbowej, szefowi Krajowej Administracji Skarbowej i ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych.
- Pojawi się problem, gdyż organy podatkowe będą powoływały się na przepisy regulujące dodatkową opłatę, a zobowiązani do zapłaty będą uważali, że mamy do czynienia z zaległością podatkową - mówi mec. Bojarski.
Wyjaśnia, że zgodnie z art. 12j ust. 1 ustawy o zdrowiu publicznym należy do opłaty od środków spożywczych stosować przepisy ordynacji podatkowej, a więc również te dotyczące zaległości podatkowej. Zgodnie z przepisami art. 51 par. 1 ordynacji podatkowej w przypadku niedokonania opłaty w terminie zdarzenie takie należy traktować jako opłatę niezapłaconą w terminie, czyli interpretować jako zaległość podatkową, od której zgodnie z art. 53 par. 1 ordynacji nalicza się odsetki za zwłokę.
W takim przypadku występuje kolizja pomiędzy przepisami ordynacji podatkowej i ustawy o zdrowiu publicznym, której nie da się rozstrzygnąć (jedno zachowanie oznacza dwa różne sposoby wykonania), i ma zastosowanie wyrażona w art. 2a ordynacji zasada in dubio pro tributario. Oznacza to, że organy podatkowe będą zobowiązane do uznania, że właściwym zachowaniem podatnika jest zapłata odsetek za zwłokę, a nie zapłata dodatkowej opłaty cukrowej.
Jedynym sensownym rozwiązaniem, zdaniem mec. Bojarskiego, jest likwidacja dodatkowej opłaty cukrowej.
- Oczywiście ustawodawca może iść w zaparte i tworzyć ,,martwe prawo”, czego skutkiem będą spory podatkowe. Jednakże jedynym sensownym rozwiązaniem jest po prostu likwidacja dodatkowej opłaty cukrowej - mówi.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.