Egzekucja komornicza jedynego mieszkania to trudny okres w życiu człowieka. Okazuje się, że nawet w takiej sytuacji trzeba pamiętać o ewentualnych konsekwencjach podatkowych. Wątpliwości w tym przypadku dotyczyły ewentualnej konieczności uwzględnienia w zeznaniu rocznym uiszczonych przez bank opłat za lokal po jego przejęciu, a wydana interpretacja jest niezwykle ważna i ciekawa, albowiem może mieć znaczenie dla każdego nieodpłatnego korzystania z rzeczy lub praw.
Z nieruchomości, która była własnością małżonków, w której zamieszkują, prowadzona była egzekucja komornicza. Nie doszło jednak do sprzedaży tej nieruchomości w wyniku dwóch licytacji i bank jako główny wierzyciel wpisany na hipotekę – złożył wniosek do sądu o przejęcie nieruchomości. Sąd przysądził bankowi prawo do tej nieruchomości. Bank stał się więc właścicielem nieruchomości, w której nadal zamieszkują małżonkowie.
Bank reguluje płatności związane z przejętym mieszkaniem
Od 2019 r. bank uiszcza do wspólnoty opłaty związane z tą nieruchomością. Bank nie zwrócił się do podatnika i jego małżonki z żądaniem o zwrot ponoszonych opłat za lokal, jak również nie było żadnej propozycji zawarcia porozumienia w tej sprawie.
Natomiast w marcu br. małżonkowie otrzymali od banku informację PIT-11 za 2019 r., w której w poz. 76 został wpisany: czynsz i kwota.
Bank powołał się na art. 42a ustawy o PIT i poinformował podatnika i jego żonę, że w informacji PIT-11 zostały ujęte przychody z tzw. innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 tej ustawy.
Małżonkowie nie posiadają żadnego wiążącego porozumienia z bankiem w kwestii ponoszenia kosztów związanych z zajmowanym przez niego i jego małżonkę lokalem oraz bank nie zwolnił ich z ponoszonych przez siebie ww. opłat. Chcieliby uniknąć sytuacji, w której zostanie zapłacony podatek od wymienionej kwoty „czynszu”, a następnie bank będzie dochodził od nich zwrotu poniesionych opłat.
Podatnik wystąpił do organów skarbowych z pytaniem, czy w związku z zaistniałą sytuacją on i jego małżonka powinni rozliczyć dochód wykazany w otrzymanej z banku informacji PIT-11 w zeznaniu podatkowym za 2019 r., czy dokonać korekty zeznania i odesłać otrzymaną informację do banku. Zdaniem podatnika, analizując art. 42a ustawy PIT, na który powołuje się bank, nie znalazł on podstaw prawnych do wystawienia przez bank informacji PIT-11 za opłacony czynsz. Podatnik jest przekonany, że powinien odesłać otrzymany PIT-11 do banku i dokonać korekty zeznania za 2019 r.
Zobacz również: Rząd chce zlikwidować ulgę abolicyjną >>
Odszkodowanie za bezpodstawne korzystanie z lokalu
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o własności lokali to właściciel ponosi wydatki związane z utrzymaniem jego lokalu, jest obowiązany utrzymywać swój lokal w należytym stanie, uczestniczyć w kosztach zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej.
Jednocześnie zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 611) – osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.
Odszkodowanie to odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać odszkodowania uzupełniającego (art. 18 ust. 2 ww. ustawy).
Dyrektor KIS stwierdził, że w chwili uprawomocnienia się postanowienia sądu o przysądzeniu własności nieruchomości bank stał się właścicielem tego lokalu i od tego momentu był zobowiązany do regulowania opłat na rzecz wspólnoty. Jednocześnie na mocy powołanego art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, bankowi przysługuje odszkodowanie za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego.
Podkreślił, że w orzecznictwie prezentowany jest pogląd, iż elementem szkody powstałej na skutej zajmowania lokalu bez tytułu prawnego (do naprawienie której poprzez uiszczenie stosownego odszkodowania zostają zobowiązane osoby zajmujące ww. lokal) są m.in. opłaty związane z eksploatacją tego lokalu, obejmujące np.: należności za wodę, energię elektryczną, ogrzewanie mieszkania, wywóz nieczystości, itp.
Bez wymiernej korzyści materialnej
Bank zwolnił małżonków z zapłaty całości lub części przysługujących należności lub że doszło do całkowitego albo częściowego ich umorzenia. Zatem – jak słusznie wskazał podatnik – bank może jeszcze dochodzić od niego i jego małżonki zapłaty ww. należności. Wobec tego w opisanym stanie faktycznym podatnik nie odniósł wymiernej i definitywnej korzyści materialnej w związku z opłacaniem przez bank opłat za zajmowany przez podatnika i jego żonę lokal. Tym samym podatnik nie uzyskał przychodu, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji nie miał obowiązku rozliczenia w zeznaniu rocznym za 2019 r. przychodu/dochodu wykazanego przez bank w informacji PIT-11. W sytuacji zaś, gdy przychód/dochód ten został przez podatnika rozliczony w zeznaniu podatkowym, to podatnik może złożyć korektę zeznania z pominięciem tego przychodu/dochodu.
Dyrektor KIS stwierdził, że przepisy podatkowe nie wskazują, jak powinien postąpić podatnik w przypadku otrzymania błędnie sporządzonej informacji podatkowej, nie wskazują na konieczność odesłania jej wystawcy.
Podkreślił, że małżonka podatnika chcąc uzyskać interpretację indywidualną powinna wystąpić z odrębnym wnioskiem i uiścić opłatę.
Przychodem tylko świadczenia o bezzwrotnym charakterze
- Interpretacja dotyczy bardzo ciekawego zagadnienia, tzw. przychodów z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Wnioskodawcy zajmują lokal bez tytułu prawnego a bank ponosi za nich opłaty z tytułu korzystania z lokalu. Jednocześnie, z przepisów szczególnych, tj. w analizowanej sprawie z ustawy o własności lokali wynika, że bank jest zobowiązany do ponoszenia tych opłat oraz że posiada roszczenie zwrotne w stosunku do wnioskodawców. Stan taki utrzymywał się na koniec roku podatkowego, który trzeba było rozliczyć – podkreśla Marcin Górski, adwokat, doradca podatkowy, właściciel Kancelarii Adwokackiej i Doradztwa Podatkowego.
W pełni popiera on stanowisko wyrażone we wniosku oraz w interpretacji. Podkreśla jednak, że wprawdzie ustawa o PIT nie wyraża tego wprost w żadnym przepisie, ale w orzecznictwie oraz praktyce obowiązuje niekwestionowany pogląd, że przychodem mogą być tylko świadczenia pieniężne, bądź rzeczowe o definitywnym i bezzwrotnym charakterze. Zdaniem eksperta, do momentu, do którego sytuacja nie jest rozstrzygnięta prawnie, roszczenie o zwrot istnieje, nie można mówić o nieodpłatnym charakterze przysporzenia.
- Konsekwentnie, przychodu podatkowego w rozumieniu ustawy o PIT nie ma. Ewentualny przychód mógłby pojawić się dopiero w roku podatkowym, w którym doszłoby do zwolnienia z długu albo postawienia skutecznie prawnego zarzutu przedawnienia roszczenia przez wnioskodawców – ocenia Marcin Górski.
Co istotne, wskazuje nasz rozmówca, walor interpretacji może być znacznie szerszy niż tylko analizowana sprawa. Może mieć bowiem znaczenie dla każdego nieodpłatnego korzystania z rzeczy lub praw. - W takiej sytuacji w praktyce bardzo często organy podatkowe kierując się nadmiernym fiskalizmem bądź podatnicy kierując się nadmiernym postulatem bezpieczeństwa podatkowego (chęć posiadania tzw. świętego spokoju) przypisują przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia, podczas gdy na koniec danego roku podatkowego jeszcze nie wiadomo, czy świadczenie ma charakter zwrotny, czy bezzwrotny – podkreśla Marcin Górski. Dodaje również, że ewentualne roszczenie zwrotne wcale nie musi być oparte o przepisy ustawy o własności lokali, ale np. o ogólne przepisy kodeksu cywilnego dotyczące chociażby bezpodstawnego wzbogacenia.
Interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej informacji Skarbowej z 7 września 2020 r., nr 0115-KDIT2.4011.491.2020.1.MM
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
