Osoby pracujące w oparciu o umowy cywilnoprawne, w tym np. kucharze, kelnerzy, sprzątaczki, pracownicy branży turystycznej i rozrywkowej oraz pracownicy innych sektorów, gdzie powszechną praktyką jest zatrudnianie w oparciu o umowy cywilnoprawne, mogą skorzystać z postojowego. Podstawą świadczenia otrzymanego w maju będzie przychód z umów uzyskany w kwietniu, czyli wtedy, gdy wielu zleceniobiorców nie wykonywało już zlecenia. Zastanawiają się, co powinni wpisać w miejscu przychodu, jeżeli w poprzednim miesiącu go nie osiągnęli.
Czy 2080 zł jest dla wszystkich
Przepisy ustawy w sprawie COVID-19 (dalej: specustawa) przyznają prawo do świadczenia postojowego osobom zatrudnionym na podstawie umów cywilnoprawnych (art. 15zq ust. 2). Chodzi o osoby wykonujące umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowę o dzieło, zwane dalej „umową cywilnoprawną”.
Zobacz procedurę w LEX: Świadczenie postojowe – osoby uprawnione i zasady nabywania >
Zgodnie z art. 15zq ust. 5, osobie wykonującej umowę cywilnoprawną świadczenie postojowe przysługuje jeżeli:
- umowa cywilnoprawna została zawarta przed dniem 1 kwietnia 2020 r.
- przychód z umowy cywilnoprawnej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.
W myśl natomiast art. 15zr ust. 1 specustawy, świadczenie postojowe przysługuje w wysokości 80 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (czyli 2080 zł), obowiązującego w 2020 r. nie więcej, niż trzykrotnie.
Sprawdź w LEX: Czy wspólnik przebywający na zwolnieniu lekarskim może starać się o świadczenie postojowe związane z wystąpieniem epidemii COVID-19? >
Jednak w przypadku gdy suma przychodów z umów cywilnoprawnych w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskana w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe wynosi mniej niż 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2020 r. (czyli nie więcej niż 1300 zł) - świadczenie postojowe przysługuje w wysokości sumy wynagrodzeń z tytułu wykonywania tych umów cywilnoprawnych.
Sprawdź w LEX: Czy osoba współpracująca może otrzymać świadczenie postojowe? >
Oznacza to, że osoba mająca przychody z trzech umów zlecenia w łącznej wysokości np. 1200 zł (bo miała umowy na 200 zł, 500 zł i 500 zł), może liczyć na postojowe 1200 złotych. Ci, którzy zarobili tylko 200 zł czy 400 zł, tyle samo dostaną. A co ma zrobić osoba, która w poprzednim miesiącu przychodu nie osiągnęła?
- Kwota przychodu, o której mowa w art. 15zr ust. 2, jest kwotą potrzebną do ustalenia kwoty świadczenia, a nie przesądza o uprawnieniach do świadczenia. Gdyby miało być inaczej, tzn. osoba nie mająca przychodu nie mogłaby otrzymać świadczenia, byłoby to sprzeczne z celem ustawy – mówi dr Michał Kacprzyk, radca prawny z kancelarii Raczkowski. Przyznaje, że opisana sytuacja, kiedy zleceniobiorca musi wpisać „0” do wniosku o świadczenie postojowe, może zdarzyć się w maju po raz pierwszy. Wtedy jednak, jak podkreśla, ZUS powinien spojrzeć na miesięczny przychód wynikający z umów. – Jeżeli w umowie wskazane jest wynagrodzenie, to nie ma problemu z ustaleniem prawa do świadczenia. Jeśli natomiast zlecenie rozliczane jest w oparciu o stawki godzinowe, wówczas jako podstawę przyjąć należy wynagrodzenie liczone jako iloczyn stawki godzinowej i liczby godzin zaplanowanych do wykonania w danym miesiącu. Taką interpretację potwierdza ZUS – zaznacza dr Michał Kacprzyk.
Sprawdź również książkę: Czas pracy w praktyce. Rozwiązania dotyczące czasu pracy związane z COVID-19 >>
Gdy nie ma pracy i nie można wysłać do pracy
- Świadczenie postojowe przysługuje jedynie w sytuacji, w której zleceniobiorca nie może wykonać powierzonych mu zadań, ponieważ zleceniodawca, który do tej pory polecał mu wykonywanie danej pracy, został dotknięty przestojem. W przypadku, w którym umowa zlecenia nie może być realizowana jedynie z uwagi na to, że dana osoba np. nie może przekroczyć granicy, nie mamy do czynienia z klasycznym przestojem po stronie zleceniodawcy. Przestój uprawniający do świadczenia postojowego nastąpiłby dopiero w momencie, w którym to zleceniodawca z powodów związanych z koronawirusem nie miałby pracy, którą mógłby powierzyć zleceniobiorcy. A zatem czytając ten przepis literalnie, świadczenie postojowe nie przysługiwałoby osobie, która np. opiekuje się osobami chorymi w Niemczech i nie może dojechać do miejsca wykonywania pracy, jeżeli jej zleceniodawca nadal ma pracę – podkreśla Robert Stępień, radca prawny, partner w kancelarii PCS Paruch Chruściel Schiffter. I dodaje: - No chyba, że jako polski podmiot delegujący takie osoby do pracy, sam tej pracy nie ma i nie może wysłać osób do Niemiec. Wówczas można mówić o przestoju u zleceniodawcy i wówczas jest podstawa do przyznania świadczenia postojowego.
Zdaniem mec. Stępnia, przepisy wprost wskazują, że w przypadku gdy suma przychodów z umów, uzyskana w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, wynosi mniej niż 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2020 r. (tj. mniej niż 1300 zł brutto), świadczenie postojowe przysługuje w wysokości sumy wynagrodzeń z tytułu wykonywania umów. Tym samym przy obliczaniu wysokości świadczenia postojowego należy brać pod uwagę przychód uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku. - Jakkolwiek jest to kontrowersyjne, w taki sposób został sformułowany sposób obliczania tego świadczenia. Trzeba o tym pamiętać, składając wniosek o świadczenie – zaznacza mec. Robert Stępień.
Sprawdź w LEX: Czy wspólnicy spółek jawnych i komandytowych mogą ubiegać się o postojowe? >
Przepisy do zmiany
- W marcu faktycznie wszystkie te osoby miały jeszcze pracę i wpisanie przychodów we wniosku w kwietniu nie stanowiło większego problemu. Teraz, gdy wielu zleceniobiorców nie miało żadnego zlecenia w kwietniu i nic nie zarobili, mogą stanąć przed dylematem, co wpisać do wniosku składanego w maju – mówi Adam Szkurłat, adwokat z kancelarii Lubasz i Wspólnicy. Przyznaje, że wiele zależeć będzie od decyzji ZUS. – Przepisy w tym zakresie nie są dobrej jakości, a wyjaśnienia ZUS dostępne na stronie internetowej nie stanowią wystarczającej wskazówki. Istnieje więc ryzyko, że w razie kontroli ZUS zleceniobiorca pobierający świadczenie postojowe będzie musiał je zwrócić jako nienależne – podkreśla mec. Adam Szkurłat. Dlatego, według niego, najlepszym rozwiązaniem jest zmiana ustawy albo wydanie przez ZUS jednolitych, precyzyjnych i wiążących organ wytycznych.
Sprawdź w LEX: Czy osoba prowadząca działalność gospodarczą, która pobiera z tego tytułu zasiłek macierzyński, może pobierać postojowe? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
