Od nowego roku opiekun pobierający teraz świadczenie pielęgnacyjne (dalej: ŚP) lub który nabędzie do niego prawo do końca br., będzie mógł zdecydować, które zasady wybierze. Natomiast osoba z niepełnosprawnością, po ukończeniu 18 roku życia, będzie mogła zdecydować się na pobieranie świadczenia wspierającego (dalej: ŚW). Nie zastąpi ono dotychczas pobieranych świadczeń, jak np. renta socjalna, ale będzie funkcjonowało razem z nią.
Czytaj również: Dr Kurowski: Ustawa o świadczeniu wspierającym przełomowa, ale systemu nie porządkuje
Świadczenie pielęgnacyjne na starych zasadach
Ustawa o świadczeniu wspierającym zachowuje tzw. prawa nabyte. Dotychczasowe przepisy będą nadal obowiązywały względem opiekunów, którzy nabyli lub nabędą prawo do świadczeń opiekuńczych (tzn. świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku dla opiekuna - dalej: SZO, i zasiłku dla opiekuna - dalej: ZDO), zanim wejdą w życie zmiany, czyli do 31 grudnia 2023 roku. Ta zasada dotyczy także tych, którzy będą ubiegać się np. o świadczenie pielęgnacyjne, a byli uprawnieni do niego do 31 grudnia 2023 roku, ale utracili prawo do ŚP po wejściu w życie nowej ustawy w związku z utratą ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub jej stopniu. Wtedy prawo do ŚP, ZDO i SZO będzie również przysługiwać na starych zasadach.
Decyzja o tym, że opiekun pobiera ŚP na starych zasadach wiąże się z tym, że dalej nie będzie on mógł podejmować żadnej pracy i dorobić do świadczenia. Wtedy osoba z niepełnosprawnością, którą się opiekuje nie otrzyma także świadczenia wspierającego. Dla rodziny, która podejmie decyzję, że pozostaje ze ŚP na starych zasadach, nic się nie zmieni w stosunku do obowiązujących dziś przepisów. W każdej chwili jednak opiekun będzie mógł zmienić decyzję i przejść na nowe zasady otrzymywania ŚP.
Czytaj też w LEX: Świadczenia opiekuńcze po wprowadzeniu świadczenia wspierającego >
Świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach
Świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach będą mogli pobierać uprawnieni opiekunowie osób z niepełnosprawnością, którzy zrezygnują z jego pobierania na starych zasadach lub wystąpią o nie od 1 stycznia 2024 roku. ŚP na nowych zasadach polega na tym, że będzie można je pobierać tylko do ukończenia 18 r. ż. dziecka, potem świadczenie wygaśnie. Co istotne, w okresie pobierania ŚP (do 18 r. ż. dziecka) opiekun będzie mógł pracować bez żadnego limitu i dorabiać do świadczenia. Od 18 r. ż. osoba z niepełnosprawnością będzie zaś mogła starać się o świadczenie wspierające, które będzie przypisane bezpośrednio do niej. ŚP od nowego roku będzie przysługiwało na każde uprawnione dziecko w rodzinie, a nie jak dotąd tylko na jedno. Także od 1 stycznia będzie obowiązywał przepis, który mówi o tym, że w razie śmierci osoby wspieranej opiekun zachowuje prawdo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zmarła osoba wspierana.
Sprawdź w LEX: Czy od 1 stycznia 2024 roku osoba pobierająca świadczenie emerytalne będzie mogła pobierać świadczenie pielęgnacyjne? >
Świadczenie wspierające
Od nowego roku zacznie funkcjonować świadczenie wspierające (ŚW), które będzie bezpośrednio pobierać osoba z niepełnosprawnością, która ukończy 18 lat, ale pod pewnymi warunkami. Wysokość ŚW będzie uzależniona od oceny poziomu potrzeby wsparcia danej osoby ocenianej w skali. Na razie nie wiadomo, jaka to będzie skala, ma być ona określona przez ministra rodziny oddzielnym rozporządzeniem. Nie wiadomo też, kiedy rozporządzenie zostanie opublikowane.
Czytaj również: Kontrowersyjna skala oceny poziomu potrzeby wsparcia osób z niepełnosprawnością>>
Decyzja o poziomie potrzeby wsparcia
Aby otrzymać świadczenie wspierające, będzie trzeba posiadać decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, którą będą na wniosek wydawały wojewódzkie zespoły ds. orzekania maksymalnie na 7 lat. Potrzeba wsparcia będzie określana w skali od 70 do 100 punktów. Kwota ŚW jest powiązana z wysokością renty socjalnej (ale ŚW nie zastąpi renty socjalnej, świadczenia będą funkcjonowały razem). ŚW wyniesie:
- 220 proc. renty socjalnej, jeżeli potrzebę wsparcia określono na poziomie od 95 do 100 punktów.
- 180 proc. renty socjalnej - na poziomie od 90 do 94 punktów,
- 120 proc. renty socjalnej - na poziomie od 85 do 89 punktów,
- 80 proc. renty socjalnej - na poziomie od 80 do 84 punktów,
- 60 proc. renty socjalnej - na poziomie od 75 do 79 punktów,
- 40 proc. renty socjalnej - na poziomie od 70 do 74 punktów.
Sprawdź również książkę: Ubezpieczenia społeczne. Repetytorium >>
Kiedy świadczenie wspierające nie będzie przysługiwało
Świadczenie wspierające nie będzie przysługiwało, jeżeli:
- osoba uprawniona do świadczenia wspierającego zostanie umieszczona w domu pomocy społecznej, w rodzinnym domu pomocy, zakładzie opiekuńczo–leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
- osoba uprawniona do świadczenia wspierającego uzyska za granicą prawo do świadczenia o podobnym charakterze, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym będą stanowić inaczej;
- inna osoba będzie uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków z opieką nad osobą uprawnioną do świadczenia wspierającego, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym będą stanowić inaczej.
Zobacz procedurę w LEX: Orzekanie o niepełnosprawności oraz jej stopniu >
Dla kogo świadczenie wspierające od 1 stycznia 2024 r.
Przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia w formie punktów pod uwagę będzie brana m.in. zdolność danej osoby do samodzielnego wykonywania określonych czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem oraz jej wiek. Będzie w tym pomocny kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania określonych czynności przez osobę ubiegającą się o ŚW oraz wspomniana skala oceny poziomu potrzeby wsparcia. Poziom potrzeby wsparcia ustalany będzie na podstawie obserwacji, wywiadu bezpośredniego oraz oceny funkcjonowania osoby ubiegającej się o ŚW.
Ustawa o świadczeniu wspierającym wchodzi w życie 1 stycznia 2024 roku z pewnymi wyjątkami. Od tego dnia będą mogły się o nie starać osoby z potrzebą najwyższego wsparcia i z jak najwyższą liczbą punktów w skali oceny potrzeby poziomu wsparcia. Osoby zaś, które uzyskają 78-86 punktów w skali oceny potrzeby wsparcia będą mogły pobierać ŚW od 1 stycznia 2025 r., a osoby z 70-77 punktami od 1 stycznia 2026 r. Chyba że, dotyczy to obu ostatnich grup, ich opiekun pobiera ŚP albo SZO i z niego zrezygnuje, wtedy również będą mogły pobierać ŚW od 1 stycznia 2024 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
