O tym, że osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą zapłaciły składkę zdrowotną za 2022 rok w kwocie o ponad 2 mld zł wyższej niż powinny zapłacić a jednocześnie miały prawie 1 mld zł do dopłaty serwis Prawo.pl napisał jako pierwszy na podstawie informacji przekazanych nam przez Ministerstwo Zdrowia. Także Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazał nam dane w tym zakresie. Potwierdzają one ustalenia MZ. - Przypis składek na ubezpieczenie zdrowotne ogółem osób prowadzących działalność za 2022 rok (na podstawie dokumentów rozliczeniowych za poszczególnie miesiące 2022 roku, według stanu na 25 września 2023 r.) wynosi 118 140 209 053 zł. Na tle złożonych dokumentów z rocznym rozliczeniem (dane na dzień 3 października 2023), łączna kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne do zwrotu wynosi 2 139 344 741 zł, a do dopłaty wynosi 952 158 604 zł. Płatnikom składek na wniosek zwróciliśmy łącznie 1 569 989 220,92 zł – przekazał nam Paweł Żebrowski, rzecznik prasowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
- To, że wystąpiła tak ogromna nadpłata i tak ogromna niedopłata pokazuje, jak niesprawiedliwie został skonstruowany system ubezpieczenia zdrowotnego po zmianach wprowadzonych Polskim Ładem. To pokazuje też, jak bardzo system ten był nieprzygotowany i niepoliczony – uważa Przemysław Hinc, doradca podatkowy i członek zarządu w kancelarii PJH Doradztwo Gospodarcze. I dodaje – niesprawiedliwie, bo przecież na tę dwumiliardową kwotę nadpłaty składają się setki tysięcy przedsiębiorców, którzy zapłacili więcej niż powinni, a na ewentualny zwrot przyjdzie im poczekać co najmniej do lipca w następnym roku. Ale też niesprawiedliwie, bo okazuje się, że jest duża grupa tych, którzy składek nie dopłacają.
Czytaj więcej: Przedsiębiorcy mieli ponad 2,1 mld zł nadpłaty w składce zdrowotnej za 2022 r.>>
Skarbówka i ZUS wymieniały się danymi o przedsiębiorcach
Jak wskazał Paweł Żebrowski, zgodnie z art. 82 ust. 2e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ZUS informuje Szefa Krajowej Administracji Skarbowej o formie opodatkowania oraz o wysokości przychodów lub dochodów wykazanych w dokumentach przekazywanych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a w przypadku ubezpieczonych, o których mowa w ust. 10 tego przepisu (gdy osoba zaliczona do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności objęta jest jedynie tytułem do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego), również o kwocie należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za dany rok kalendarzowy wykazanego w dokumentach przekazywanych do ZUS.
Na tej podstawie ZUS oraz szef KAS systemowo, w formie elektronicznej, wymieniają dane w zakresie:
- formy opodatkowania,
- wysokości przychodów lub dochodów,
- w przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 82 ust. 10 - kwoty należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za dany rok kalendarzowy.
- Zgodnie z literą prawa, informacja do KAS obejmująca powyższy zakres, została przekazana za ok. 2,5 mln przedsiębiorców zobowiązanych do przekazania rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne w celu zweryfikowania z danymi w KAS – poinformował Paweł Żebrowski. I dodał: - Informacje uzyskane z KAS w odpowiedzi nie oznaczają, że wszystkie sprawy będą wymagały wyjaśnienia z płatnikami składek. Pomimo, iż między danymi ZUS a KAS może zachodzić różnica, to komunikacja z przedsiębiorcami nie będzie podejmowana, bowiem nie wszystkie różnice mają wpływ na wysokości składki zdrowotnej. Definicja dochodu/przychodu będącego podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest bowiem inna niż definicja przychodu/dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania.
Jednocześnie ZUS wskazuje, że różnica pomiędzy dochodem/przychodem z działalności gospodarczej wykazywanym w dokumentach składanych do ZUS, a danymi wykazywanymi w dokumentach składanych do organów podatkowych jest uzasadniona w sytuacji, gdy płatnik składek, zastosował poniższe regulacje:
- art. 35 ustawy z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 807),
- art. 36 ustawy z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 807),
- art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1265),
- art. 81 ust. 2ca ustawy zdrowotnej,
- art. 81 ust. 2fa i 2ga ustawy zdrowotnej,
oraz jeżeli płatnik nie podlegał obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z działalności gospodarczej we wszystkich miesiącach roku kalendarzowego, z uwagi na podleganie temu ubezpieczeniu w KRUS lub objęcie ustawodawstwem innego kraju przez część roku.
Z kolei Ministerstwo Finansów przekazało nam, że na podstawie ww. art. 82 ust. 2e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ZUS przesyła do KAS zapytania odnośnie przedsiębiorców (w zakresie określonym przepisami ustawy). KAS dokonuje porównania danych ZUS ze swoimi danymi i informuje ZUS wyłącznie w przypadku stwierdzenia rozbieżności. - Przekazano ZUS informację o 1,1 mln przedsiębiorcach. Zaznaczamy, że sam fakt wystąpienia rozbieżności pomiędzy danymi KAS a ZUS nie musi oznaczać nieprawidłowości, z uwagi na to, że podstawa do wyliczenia podatku bywa często inna niż podstawa do wyliczenia składki. Przyczyn może być wiele i większość z nich jest wyjaśniana na poziomie analitycznym – podkreśliło ministerstwo.
Polecamy nagranie szkolenia: Rozliczenie składki zdrowotnej - ustalenie danych liczbowych >
Nadpłaty i niedopłaty składki zdrowotnej nie powinno być
Przemysław Hinc podkreśla, że w prawie podatkowym - co do zasady - nadpłata pojawia się dopiero wtedy, gdy ktoś skorzysta z ulgi podatkowej, np. rozliczy się ze współmałżonkiem czy odliczy ulgę rehabilitacyjną, albo np. gdy podatnik w I połowie roku uzyska wysokie dochody podlegające opodatkowaniu, ale w II połowie roku znacząco one spadną, przez co już zapłacona zaliczka na podatek w pełni pokrywa należność podatkową za dany rok. – To wynika z konstrukcji zaliczki na podatek dochodowy – zauważa Hinc. I wskazuje: - Podatnicy, którzy w oparciu o wiarygodne dane przewidują, że już wpłacone do urzędu skarbowego zaliczki pokryją cały należny podatek za dany rok podatkowy mogą wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o ograniczenie lub zaniechanie poboru zaliczek na podatek dochodowy.
Tej możliwości nie ma natomiast płatnik opłacający składkę na ubezpieczenie zdrowotne, bo takiego samego instrumentu nie przewidziano w przepisach ubezpieczeniowych. – To, że przedsiębiorcy nadpłacają składkę zdrowotną świadczy o tym, że system jej ustalania i poboru został skonstruowany źle. Bo składka powinna być zapłacona w takiej wysokości, w jakiej jest należna – mówi Przemysław Hinc.
Jego zdaniem, sposób ustalania podstawy oskładkowania oraz poboru i odprowadzenia składki na ubezpieczenie zdrowotne do funduszu, wprowadzony od 1 stycznia 2022 roku Polskim Ładem, znacząco różny jest od zasad konstrukcyjnych składki ubezpieczeniowej. – System ubezpieczeniowy został zrekonfigurowany tak dalece, że można mówić o podatku zdrowotnym, od którego trzeba jeszcze zapłacić podatek dochodowy, przez co dziś jest on niesprawiedliwy. Coś takiego jak nadpłata i niedopłata składek w ogóle nie powinna się pojawić, bo tu nie ma całego wachlarza ulg podatkowych, które, w przypadku podatków, wpływają na wysokość płaconego PIT lub jego zwrot. Przedsiębiorcy na bieżąco, w trakcie roku, powinni płacić składkę zdrowotną od razu w należnej wysokości. Tymczasem teraz sposób obliczania składek generuje nadpłaty i niedopłaty, a obliczenie wszystkich elementów kalkulacyjnych składek wiąże się z geometrycznym wręcz wzrostem kosztów, i to po każdej stronie: przede wszystkim po stronie płatnika, ale i weryfikującego otrzymane dane Zakładu – podkreśla Przemysław Hinc. I dodaje: - Przy tym o ile ZUS i NFZ będą miały jeszcze kilka lat na weryfikację prawidłowości zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne, o tyle czasu tego nie mają przedsiębiorcy. Stąd uzasadniony jest postulat objęcia ostatnich dwóch lat składkowych abolicją.
Zobacz procedury:
Obliczanie składki zdrowotnej w przypadku karty podatkowej >
Obliczanie składki zdrowotnej w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
