Umowy o pracę na czas określony są limitowane:
- ilościowo - można zawrzeć nie więcej niż 3 umowy, oraz
- czasowo - łączny czas zatrudnienia na podstawie tych umów nie może przekraczać 33 miesięcy.
Wyczerpanie któregokolwiek z nich skutkuje brakiem możliwości zawierania dalszych umów na czas określony.
Na ten temat również w Legal Alert.
Czytaj również: Zmienione przepisy o umowach na okres próbny to przykład nieudanego prawa>>
Umowy nielimitowane
W powyższych limitach nie uwzględniamy innych rodzajów umów o pracę (na okres próbny, na czas nieokreślony) oraz umów na czas określony wyłączonych z limitowania.
W art. 25(1) par. 4 k.p. wskazano wprost 4 grupy przypadków, w których limitów nie stosujemy. Dotyczy to umów zawieranych:
- w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
- w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
- w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie
– o ile wypełniony jest warunek uzupełniający - ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.
Zobacz procedurę: Zawieranie umów na czas określony - przypadki, w których nie stosuje się ograniczeń w zawieraniu umów na czas określony >
Ważne: Umowy nielimitowane nie tworzą zarówno same limitu (np. możliwe jest zawarcie 5 czy więcej umów na zastępstwo), jak też nie ograniczają limitu przy zatrudnieniu danej osoby w innych okresach na podstawie „zwykłych” umów na czas określony (np. po dwóch umowach na zastępstwo można zawrzeć jeszcze 3 limitowane umowy na czas określony).
Zobacz procedurę: Obliczanie terminów przy umowach na czas określony >
Umowa na zastępstwo
Aby mówić faktycznie o umowie na zastępstwo, konieczne jest to, by umowa ta została zawarta na czas usprawiedliwionej nieobecności innego pracownika. Przez nieobecność rozumieć należy jakikolwiek okres usprawiedliwionej przerwy w świadczeniu pracy w wyniku, której nie jest ona wykonywana w dniach wynikających z rozkładu czasu pracy. Nie ma przy tym znaczenia długość tej nieobecności (w praktyce nie zawiera się umów na zastępstwo na bardzo krótkie okresy nieobecności ale to zależy od decyzji pracodawcy) oraz powód (z zastrzeżeniem jedynie, że ma być ona usprawiedliwiona).
Przykład: Z pracownikiem zawarliśmy porozumienie o wykonywaniu na innym stanowisku pracy przez okres 6 miesięcy. Czy na dotychczasowym stanowisku pracy tej osoby możemy zatrudnić kogoś na zastępstwo?
Nie, gdyż pracownik dotychczasowy nie jest nieobecny w pracy. Niedopuszczalne jest zawarcie umowy na czas zastępstwa pracownika, który nie był nieobecny w pracy, a wykonywał jedynie powierzoną mu przez pracodawcę inną pracę (wyrok Sądu Najwyższego z 17 maja 2016 r., II PK 99/15). Zatrudnienie na ten okres półroczny innej osoby nie może być kwalifikowane jako umowa na czas zastępstwa, a co za tym idzie umowa ta będzie wchodzić do limitów umów na czas określony.
Czytaj też w LEX: Umowa na zastępstwo - poradnik na przykładach >
Osoba zatrudniona na podstawie tzw. umowy na zastępstwo nie musi mieć identycznego wymiaru czasu pracy oraz zakresu zadań, jak osoba zastępowana. Różnice w tym zakresie nie mogą jednak prowadzić do sytuacji, w której faktycznie przestajemy mówić o zastępowaniu nieobecnego pracownika. Przykładowo, jeżeli osoba nieobecna zatrudniona jest na ¼ etatu, a w jej miejsce czasowo zostanie zatrudniona inna osoba na pełny etat to nie można kwalifikować tego zatrudnienia jako zawartego w celu zastąpienia nieobecnego pracownika. Zastępowanie oznacza przejęcie czyiś obowiązków, działanie w miejsce innej osoby. Trudno mówić o tych cechach umowy wówczas, gdy określałaby ona wymiar czasu pracy zastępcy na znacznie wyższym poziomie niż wymiar czasu pracy osoby zastępowanej.
Czytaj również: Kiedy zmiana wymiaru czasu pracy wpływa na zwolnienie z powodu siły wyższej>>
Prace dorywcze lub sezonowe
Prace dorywcze to prace krótkotrwałe, chwilowe, nie powiązane z porą roku. Prace dorywcze to prace oceniane najczęściej z perspektywy pracownika jako prace mające na celu „dorobienie sobie”, niemniej charakter wyłączenia prowadzi do wniosku, że ocena „dorywczości” danej pracy powinna być dokonana z punktu widzenia pracodawcy, gdyż w kontekście nielimitowania umów warunkiem jest, by zawarcie umowy na prace dorywcze w danym przypadku służyło zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i było niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.
Prace sezonowe to prace, których wykonywanie nie może odbywać się przez cały rok kalendarzowy – zapotrzebowanie na nie związane jest z porą (porami) roku, pewnym okresem (np. sezon narciarski, sezon kajakowy). Będzie to wiele prac w rolnictwie, budownictwie, turystyce.
Jak podkreśla Sąd Najwyższy w wyroku z 8 maja 2008 r. (sygn. akt I UK 378/07), prace sezonowe to konkretne prace, których wykonywanie jest możliwe przez część roku. Za takie nie można uznać tych, na które w pewnych porach roku występuje jedynie zwiększone zapotrzebowanie przy całorocznym wykonywaniu tych prac. Przykładowo, za pracę sezonową można uznać pracę palacza zatrudnionego na okres grzewczy.
Sprawdź również książkę: Meritum Prawo Pracy 2024 ebook >>
Praca przez okres kadencji
Zatrudnienie na czas trwania kadencji wynika z sytuacji, w których określony przepis prawa powszechnego lub postanowienie np. umowy czy statutu spółki regulują długość kadencji i wiążą z nią nawiązanie stosunku pracy okresowe.
Przykład: Z członkiem zarządu spółki powoływanym na czas określony zawierane są umowy o pracę na czas określony i umowy te nie podlegają limitom. Te wyłączenie nie rozciąga się jednak na osoby zatrudnione w celu współpracy z tym członkiem zarządu.
Wyrok Sądu Najwyższego z 1 marca 2022 r. (sygn. akt I PSKP 48/21):
1. W stanie prawnym obowiązującym przed 22.2.2016 r. nie było przepisów, które ograniczałyby zastosowanie umowy o pracę na czas wykonania określonej pracy w celu zatrudnienia pracowniczego członka zarządu na okres pełnionej przez niego funkcji członka zarządu, ani też przepisów, które ograniczałyby długość trwania takiej umowy. Umowa na czas wykonania określonej pracy rozwiązywała się z wykonaniem pracy, dla wykonania której była zawarta. Nie było więc możliwości ani potrzeby jej wypowiadania przez pracownika bądź przez pracodawcę, jak też możliwości przedłużenia aneksem okresu jej trwania na czas wykonania innej pracy.
2. Obecnie możliwe jest bez ograniczeń zawieranie umów na czas określony „w celu wykonywania pracy przez okres kadencji” (art. 25(1) par. 4 pkt. 3 k.p.) oraz niewykluczona jest możliwość wskazania w umowie na czas określony terminu końcowego przez odwołanie się do wykonania określonego zadania.
Czytaj również: Data zawarcia umowy nie zawsze pokrywa się z dniem rozpoczęcia pracy>>
Obiektywne przyczyny
Przesłanka ta jest najmocniej niedookreślona. Obiektywne przyczyny to te wszystkie przypadki, w których zwykłe, regularne potrzeby pracodawcy nie wymagają zatrudnienia bądź na takim stanowisku, bądź w takim zakresie. Każdorazowo należy ocenić to, czy zatrudnienie faktycznie ma służyć zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności sprawy tylko okresowo, terminowo.
Przykład: Pracodawca zawarł umowę, której realizacja wymaga zatrudnienia osoby ze specyficznymi kwalifikacjami lub uprawnieniami, które nie są potrzebne w zwykłej pracy firmy.
Nie można w tym zakresie jednak opierać się na tym, że pracodawca pozyskując zlecenia, realizując projekty ma „zapewnioną” pracę na z góry określony, wynikający z danego zlecenia czy projektu czas.
Zatrudnienie dotowane, narzucona umowa okresowa w przepisach
Nie są objęte limitami umowy, które zawierane są w ramach robót publicznych lub prac interwencyjnych albo ich zawarcie narzucone jest przez przepisy (np. umowa na czas określony zawierana z osobą po raz pierwszy zatrudnioną w samorządzie na stanowisku urzędniczym lub kierowniczym stanowisku urzędniczym).
W stanowisku z 22 lipca 2016 r. (GNP-364-023-99-1/16) Departament Prawny GIP stwierdził, że do umów zawieranych z obiektywnych przyczyn leżących po stronie pracodawcy nie będą zaliczać się m.in. umowy na czas określony zawierane na podstawie umowy dotyczącej refundacji kosztów zatrudnienia, w związku z uzyskaniem dofinansowania stanowiska pracy. Stąd nie podlegają one zgłoszeniu do PIP i nie muszą w swojej treści określać tych obiektywnych przesłanek. Odnieść to można do tych wszystkich przypadków, w których przepisy ustawowe narzucają zatrudnienie w oparciu o umowy na czas określony.
Tak też kilkakrotnie wskazał Sąd Najwyższy. Przykładowo, w wyroku z 1 czerwca 2023 r. (sygn. akt I PSKP 11/22) SN stwierdził: - Zawarcie kolejnych umów o pracę z bezrobotnym w ramach prac interwencyjnych, w wypełnieniu kolejnych umów starosty z pracodawcą o zorganizowanie prac interwencyjnych dla osoby niepełnosprawnej, nie jest objęte ograniczeniem w zawieraniu umów o pracę na czas określony z art. 25(1) k.p.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
