Brak zaliczenia do okresu pracy górniczej dni, w których pracownik uzyskał dni zwolnienia z pracy w związku z honorowym oddawaniem krwi (na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o publicznej służbie krwi) od lat jest postulatem środowiska górniczego. Teraz podobne problemy pojawiły się na gruncie ustawy o obronie ojczyzny w kontekście powołań na ćwiczenia wojskowe górników-żołnierzy rezerwy (wątpliwości dotyczą tego, czy odbyte ćwiczenia wojskowe zostaną zaliczone im do okresu zatrudnienia oraz do okresu pracy górniczej) oraz kodeksu pracy. W tym ostatnim przypadku chodzi o nowe uprawnienia pracownicze, czyli urlop opiekuńczy – art. 173(1) k.p. oraz zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej (art. 148 k.p.). We wszystkich tych przypadkach niezaliczenie tych dni do okresu pracy górniczej powoduje konieczność odpracowania, bo dni te nie są liczone do wcześniejszej emerytury górniczej.
Zobacz procedurę: Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej >
- To jest skandal, bo po przepracowaniu 25 lat pod ziemią rzadko któremu górnikowi zdrowie pozwala na dopracowanie tych dni – mówi serwisowi Prawo.pl Arkadiusz Siekaniec, wiceprzewodniczący Rady Krajowej Związku Zawodowego Górników w Polsce.
Czytaj również: Zwolnienie z powodu siły wyższej - nawet przed północą i SMS-em>>
Ćwiczenia wojskowe liczone do ogólnego stażu zatrudnienia, ale nie pracy górniczej?
Już 5 czerwca swoje wątpliwości związkowcy sygnalizowali Mariuszowi Błaszczakowi, ministrowi obrony narodowej. Chcieli wiedzieć, czy górnikowi - żołnierzowi rezerwy, powołanemu na ćwiczenia wojskowe, okres ten zostanie zaliczony do okresu zatrudnienia oraz do okresu pracy górniczej. – Jeśli ZUS nie zaliczy okresu odbywania ćwiczeń do pracy górniczej, to aby uzyskać uprawnienia emerytalne biorący w nich udział górnicy zmuszeni będą do odrobienia okresu w czasie którego odbywali ćwiczenia wojskowe – napisał wiceprzewodniczący Arkadiusz Siekaniec.
Z podobnymi pytaniami zwrócił się do Oddziału ZUS w Chorzowie. W odpowiedzi Joanna Komenda, zastępca dyrektora Oddziału ZUS w Chorzowie, wyjaśniła, że okresy służby wojskowej w wojsku polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby są okresami składkowymi (art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Oznacza to, że okresy służby wojskowej zostaną uwzględnione do obliczenia ogólnego stażu pracy.
W kwestii zaś zaliczenia ćwiczeń wojskowych do okresu pracy górniczej wskazała: - Katalog prac uznawanych za pracę górniczą lub za pracę równorzędną z pracą górniczą również został określony przepisach ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 50c). Jednak okresy służby wojskowej w wojsku polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych forum tej służby nie zostały wymienione w powołanym przepisie jako okresy pracy górniczej lub równorzędnej z górniczą. Zatem przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej okresy ćwiczeń wojskowych nie zostaną zaliczone do okresów pracy górniczej.
Innego zdania jest jednak Ministerstwo Obrony Narodowej. W piśmie z 24 czerwca 2023 r. będącym odpowiedzią na wystąpienie związkowców, Centralne Wojskowe Centrum Rekrutacji, w sprawie zaliczenia okresu odbytych ćwiczeń wojskowych do okresu zatrudnienia oraz do okresu pracy górniczej, powołało się na art. 305 ust. 1-3 ustawy o obronie Ojczyzny, podkreślając, że w czasie trwania urlopu bezpłatnego pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Na mocy ust. 4 przepisy te stosuje się odpowiednio do żołnierza rezerwy.
Czytaj w LEX: Ustawa o obronie ojczyzny - obowiązki i uprawnienia pracodawców >
W odpowiedzi resort obrony narodowej wskazał również na art. 313 ust. 1 ww. ustawy oraz art. 301 par. 1 kodeksu pracy, zgodnie z którym szczególne uprawnienia związane ze stosunkiem pracy osób powołanych do czynnej służby wojskowej i zwolnionych z tej służby normują przepisy ustawy o obronie Ojczyzny, natomiast par. 2 zakłada, że w okresie czynnej służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie i na zasadach przewidzianych w przepisach, o których mowa w par. 1.
- Przepisy powyższe należy rozumieć w ten sposób, że odbywanie ćwiczeń wojskowych w ramach urlopu bezpłatnego jest uznawane jako okres pracy górniczej, co w konsekwencji powoduje, iż okres ten nie wydłuża czasu niezbędnego do osiągnięcia wieku emerytalnego – napisał gen. bryg. Mirosław Bryś, Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji. I dodał: - Resort obrony narodowej odnosząc się z referencyjną do braci górniczej i widząc w niej potencjał, który będzie istotną częścią składową sił zbrojnych stoi na stanowisku że problem poruszony w przedmiotowym piśmie wynika z niezrozumienia i nie stosowania obowiązujących przepisów, które wychodzą naprzeciw oczekiwaniom pracowników będących zarazem żołnierzami pasywnej rezerwy. W intencji projektodawców wskazanych unormowań prawnych górnicy w żaden sposób nie mogą być pokrzywdzeni chcąc pełnić służbę w Wojsku Polskim.
Dni wolne dla honorowych dawców krwi, ale nie w górnictwie
Do okresu pracy górniczej, o której mowa w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie zalicza się też dni wolnych dla honorowych dawców krwi. Dlatego w trakcie prowadzonych wiosną br. prac nad rządowym projektem ustawy o krwiodawstwie i krwiolecznictwie związkowcy zaproponowali zmianę ustawy o emeryturach i rentach z FUS polegającą na dodaniu do art. 50e ust. 1 nowego pkt 3, zgodnie z którym do okresów pracy górniczej zalicza się okresy zwolnienia od pracy oraz zwolnienia od wykonywania czynności służbowych udzielone na podstawie ustawy o krwiodawstwie i krwiolecznictwie.
- Obecnie każdorazowe zwolnienie z pracy przez osobę wykonującą pracę górniczą jest równoznaczne z tym, że okres uzyskanego zwolnienia jest przez krwiodawcę odpracowywany, gdyż nie zostanie wliczony do okresu uprawniającego do świadczeń emerytalnych, co jawi się jako sprzeczny z ideą zachęcania krwiodawców do oddawania krwi – napisała Rada Krajowa ZZG w Polsce w uwagach do projekt.
Sejm IX kadencji nie zakończył jednak nad nim prac, a w związku z zasadą dyskontynuacji prace nad tymi przepisami musiałyby zacząć się na nowo w Sejmie X kadencji, o ile taki projekt ponownie wpłynie do Sejmu.
- Niezaliczanie dni dla honorowych dawców krwi do okresu pracy górniczej to kuriozum. Zwłaszcza, że to w górnictwie funkcjonuje najwięcej kół krwiodawców. Oddawanie krwi to znak solidarności i w każdej takiej akcji udział górników jest gremialny. Dlatego konieczność dopracowania tych dni do emerytury górniczej jest kuriozalne – mówi Arkadiusz Siekaniec.
Czytaj w LEX: Dwa dni zwolnienia od pracy za oddanie krwi >
- To są tak szlachetne działania, że problem ten trzeba rozwiązać. Zwłaszcza, że krwi ciągle brakuje a górnicy cechują się pro obywatelską postawą – twierdzi dr Liwiusz Laska, adwokat, b. przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy, ekspert OPZZ. Jego zdaniem, jest to luka w przepisach. – To jest problem systemowo nierozwiązany – dodaje dr Laska.
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Przepisy ebook >>
Uprawnienia pracownicze a robocze dniówki
Do kwestii nowych uprawnień pracowniczych, wprowadzonych do kodeksu pracy w br. w związku z wdrożeniem do krajowego porządku prawnego dwóch dyrektyw unijnych, a mianowicie urlopu opiekuńczego w wymiarze pięciu dni w roku kalendarzowym na opiekę nad członkami najbliższej rodziny i zwolnienia od pracy w wymiarze dwóch dni albo 16 godzin z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika, odniosło się zarówno Ministerstwo Rodzin i Polityki Społecznej, jak i Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Stanisław Szwed, wiceminister rodziny i polityki społecznej, wskazał, że okresy niewykonywania określonej pracy górniczej w związku z wykorzystaniem przez pracownika uprawnienia do zwolnienia z pracy w trybie artykułu 148(1) k.p. lub do urlopu opiekuńczego w trybie artykułu 173(1) k.p. ze znaczkiem jeden kodeksu pracy są okresami pozostawania w ubezpieczeniu. - Jednak z uwagi na fakt że w tych okresach pracownik nie wykonuje określonej pracy górniczej odpowiednio pod ziemią albo częściowo pod ziemią i na powierzchni, okresy te przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej nie są uwzględniane jako określona praca górnicza, ale są uwzględniane na zasadach ogólnych z tytułu pozostawania w ubezpieczeniu – podkreślił Stanisław Szwed. Jak zaznaczył, zasada ta ma również zastosowanie do emerytury górniczej bez względu na wiek i zajmowane stanowisko.
Czytaj w LEX: Urlop opiekuńczy >
Szwed zaznaczył, że w odniesieniu do emerytury górniczej bez względu na wiek i zajmowane stanowisko należy zauważyć, że w tej regulacji wskazano warunki konieczne do uzyskania prawa do tej emerytury, w tym wymieniono konkretne okresy, które mogą być zaliczone do pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 25 lat.
W podobnym duchu wypowiedział się też ZUS. - Cechę wspólną dla okresów usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za które ubezpieczony otrzymuje wynagrodzenie, a które uwzględniane są przy ustalaniu dniówek roboczych, w których wykonywana była praca górnicza, stanowi ich związek z pracą i brak możliwości rezygnacji z ich przebycia.
- Przebyte wskazane wyżej okresy niewykonywania pracy nie zostaną przez Zakład potraktowane jako „usprawiedliwienie” dla braku dniówki roboczej, przepracowanej pod ziemią. Powyższe okresy nie mogą być również uwzględnione do okresów pracy górniczej, a jedynie zostaną uznane za „zwykły” okres zatrudnienia – napisała Dorota Bieniasz, członek zarządu ZUS.
- Najdłużej bijemy się o krwiodawstwo. Wszyscy ten problem rozumieją, ale nikt nie wykonał ruchu, żeby zmienić przepisy albo zmianę ich interpretacji. Pytanie, czy doczekamy się jego rozwiązania za tej ekipy – mówi Arkadiusz Siekaniec.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
