Uchwalona przez Sejm 11 marca br. ustawa o obronie Ojczyzny zakłada m.in. zwiększenie liczby żołnierzy do około 300 tysięcy (z czego 250 tysięcy ma być żołnierzami zawodowymi, a reszta to wojska obrony terytorialnej), szybszy wzrost nakładów na obronność (3 proc. Produktu Krajowego Brutto od kolejnego roku), przyspieszenie modernizacji technicznej wojska, a także dobrowolną zasadniczą służbę wojskową.

Czytaj także: Ustawa o obronie ojczyzny opublikowana >>
Sprawdź też: Czy dodatkowe wynagrodzenie członków powiatowej komisji lekarskiej, podczas kwalifikacji wojskowej, podlega składkom ZUS? >

- Wzmocnienie polskiej armii to jeden z priorytetów naszego państwa. Zrobimy wszystko, aby polska armia była samodzielnie zdolna do stawienia oporu na wschodniej rubieży jakiemukolwiek potencjalnemu agresorowi - powiedział w piątek premier Mateusz Morawiecki.

Służba czynna i w rezerwie

Ustawa o obronie Ojczyzny dzieli służbę wojskową na czynną służbę wojskową i służbę w rezerwie. Ta pierwsza polega na pełnieniu:

  1. zasadniczej służby wojskowej: dobrowolnej i obowiązkowej (zawieszonej)
  2. terytorialnej służby wojskowej;
  3. służby w aktywnej rezerwie w dniach tej służby oraz odbywaniu ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy;
  4. zawodowej służby wojskowej;
  5. służby w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

Służba w rezerwie ma na celu zapewnienie uzupełnienia potrzeb Sił Zbrojnych i dzieli się na:

  1. aktywną rezerwę (osoby, które zgłosiły chęć pełnienia służby w aktywnej rezerwie, złożyły przysięgę wojskową i nie pełnią innego rodzaju służby wojskowej oraz nie ukończyły 55 roku życia, a w przypadku podoficerów lub oficerów – 63 roku życia).
  2. pasywną rezerwę (osoby, które mają uregulowany stosunek do służby wojskowej i nie pełnią innego rodzaju służby wojskowej, nie podlegają militaryzacji oraz nie ukończyły 55 roku życia, a w przypadku podoficerów lub oficerów – 63 roku życia).

 

Obowiązkowa zasadnicza służba wojskowa krótsza i zawieszona

Obowiązkowa służba wojskowa została zawieszona 14 lat temu. Ostatnio trwała nieprzerwanie 11 miesięcy, w nowej ustawie została skrócona do 9 miesięcy. Może ją wprowadzić w Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów.

Za spełnianie obowiązku odbycia zasadniczej służby wojskowej, zgodnie z ustawą uważa się też odbycie dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej albo pełnienie terytorialnej służby wojskowej przez co najmniej 3 lata albo pełnienie służby w aktywnej rezerwie przez okres co najmniej 4 lat.

Czytaj też: Brzozowski Wojciech - Sprzeciw sumienia wobec świadczeń na rzecz obrony >

Do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej kwalifikuje się osoby:

  • uznane za zdolne do tej służby,
  • posiadające wykształcenie co najmniej podstawowe, z wyłączeniem wykształcenia uzyskanego w szkole specjalnej,
  • które nie ukończyły 35 roku życia

Przy powołaniu uwzględnia się orzeczenie właściwej komisji lekarskiej oraz stosownie do potrzeb orzeczenie psychologiczne i kwalifikacje zawodowe. Do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej mogą być powołane również osoby uznane za zdolne do służby wojskowej, które ukończyły 18 rok życia i zgłosiły się ochotniczo do tej służby.

Marciniak Jarosław: Zarządzanie zasobami ludzkimi w służbach mundurowych - Siły Zbrojne RP >

Z powołania zostali zwolnieni:

  1. obywatele polscy, którzy stale zamieszkują za granicą od najmniej 2 lata i którzy nie posiadają miejsca pobytu stałego albo czasowego trwającego ponad 3 miesiące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
  2. pełniący służbę w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Policji, Straży Granicznej, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Ochrony Państwa, Służbie Więziennej, Straży Marszałkowskiej, Służbie Celno-Skarbowej lub Państwowej Straży Pożarnej;
  3. żołnierze OT, żołnierze pełniący dobrowolną zasadniczą służbę wojskową albo żołnierze pełniących zawodową służbę wojskową.

Z ustawy wynika, że żołnierzom odbywającym obowiązkową zasadniczą służbę wojskową przysługiwać będzie uposażenie w wysokości 50 proc. najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego, nie mniej niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Przeczytaj również: W razie mobilizacji i wojny część urzędników nie pójdzie walczyć >>

Dobrowolna służba wojskowa przez 12 miesięcy

Na razie nie ma woli politycznej, aby wprowadzić powszechny obowiązek wojskowy. MON chce zrekrutować kadry na zasadzie dobrowolności. Zgodnie z ustawą, dobrowolna służba wojskowa jest pełniona przez 12 miesięcy, w czasie której kandydat musi odbyć 28-dniowe szkolenie podstawowe zakończone przysięgą wojskową i wydaniem książeczki wojskowej, (chyba że jest osobą, która złożyła przysięgę wojskową). Przez kolejne 11 miesięcy odbywać będzie szkolenie specjalistyczne połączone z wykonywaniem obowiązków na stanowisku służbowym.

 

 

Czas trwania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej może być skrócony dla osób będących absolwentami szkół ponadpodstawowych: realizujących programy innowacyjne lub eksperymentalne przysposobienia obronnego lub edukacji w dziedzinie obronności państwa; pobierających i kończących naukę w oddziale przygotowania wojskowego; realizujących programy edukacyjne związane z obronnością państwa, nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej. Dobrowolna zasadnicza służba wojskowa może zostać przerwana w każdym czasie z uwagi na potrzeby Sił Zbrojnych lub na wniosek osoby odbywającej służbę.

Osoba, która odbyła dobrowolną zasadniczą służbę wojskową, może być na jej wniosek przeniesiona do:

  • zawodowej służby wojskowej (MON liczy, że tak się stanie),
  • terytorialnej służby wojskowej
  • aktywnej rezerwy

przy czym wniosek w tym zakresie jest rozpatrywany z uwzględnieniem potrzeb Sił Zbrojnych. W przypadku braku takiego wniosku żołnierza przenosi się go do pasywnej rezerwy.

Przepisy ustawy za równoznaczne z odbyciem dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej uznają:

  1.  ukończenie pierwszego roku studiów wojskowych przez osobę, która przed rozpoczęciem kształcenia złożyła wniosek o powołanie do zawodowej służby wojskowej;
  2. ukończenie kursu oficerskiego przez absolwenta uczelni wyższej innej niż uczelnia wojskowa, który ukończył kierunek studiów zapewniający nabycie kwalifikacji szczególnie przydatnych w Siłach Zbrojnych oraz złożył wniosek o powołanie do zawodowej służby wojskowej. Wyliczenie tych kierunków normuje rozporządzenie MON (to kilkadziesiąt różnych kierunków). 

Osoba odbywająca dobrowolną zasadniczą służbę wojskową otrzymuje uposażenie w wysokości najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego. Przepisy ustawy wskazują, że osoby, które odbyły dobrowolną zasadniczą służbę wojskową, korzystają z pierwszeństwa w zatrudnieniu w urzędach administracji publicznej, a okres ich służby wlicza się do okresu odbywania służby wojskowej (jeśli chcą robić dalej karierę w wojsku) albo do okresu zatrudnienia w rozumieniu przepisów prawa pracy.

Czytaj też: Obywatelski obowiązek "obrony Ojczyzny" w świetle postanowień Konstytucji RP z 1997 r. >

Terytorialna służba wojskowa od roku do 6 lat

Terytorialną służbą wojskową mogą pełnić osoby posiadające uregulowany stosunek do służby wojskowej, a także inne osoby niepodlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej. Służba, odbywa się na wniosek. Trwa od roku do 6 lat i może zostać przedłużona na kolejny okres, na wniosek lub za zgodą żołnierza OT, przez dowódcę jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę, w trakcie pełnienia tej służby. Terytorialną służbę wojskową pełni się w jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych Wojsk Obrony Terytorialnej. Żołnierz może być zadaniowany na terenie całego kraju.

Służba jest pełniona dyspozycyjnie (poza jednostką wojskową pozostając w gotowości) albo rotacyjnie (zazwyczaj, co najmniej raz w miesiącu przez okres 2 dni w czasie wolnym od pracy).

Przepisy nakazują, że żołnierz OT ma obowiązek zawiadomić niezwłocznie swojego pracodawcę o fakcie powołania do terytorialnej służby wojskowej.

Żołnierz OT może być powołany do zawodowej służby wojskowej, jeżeli pełnił terytorialną służbę wojskową przez okres co najmniej 2 lat i uzyskał pozytywną opinię służbową.

Ustawa chroni poborowego i małżonka

Przepisy ustawy wprowadzają ochronę żołnierzy ochotników. Stosunek pracy z osobą powołaną do pełnienia zasadniczej służby wojskowej albo terytorialnej służby wojskowej może być rozwiązany tylko za zgodą pracownika. Wyjątkiem są umowy umów o pracę zawartych na okres próbny lub na czas określony, nie dłuższy niż 12 miesięcy, w przypadku dyscyplinarnego zwolnienia oraz w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy.

W przypadku obowiązkowej służby wojskowej ochrona taka ma trwać tyle, ile ma trwać służba zasadnicza, czyli przez 9 miesięcy (wyjątek zwolnienie dyscyplinarnie lub likwidacja zakładu). Taką samą ochronę przewiduje się dla małżonka poborowego (ale nie dla partnera i partnerki).

Z przepisów wynika także, że jeżeli pracownik uzyskał podczas odbywania zasadniczej służby wojskowej inne lub wyższe kwalifikacje zawodowe, pracodawca jest obowiązany na wniosek pracownika zatrudnić go w miarę możliwości na stanowisku, które odpowiada kwalifikacjom nabytym w Siłach Zbrojnych.

Czytaj także: Dodatek za przydział mobilizacyjny – promowanie pracowników czy ukryta podwyżka? >>

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.