Na rozpoczynającym się 27 maja posiedzeniu Sejm ma się zająć projektem ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 382). To tarcza antykryzysowa 4 lub tarcza Emilewicz, która wprowadzi też zmiany oczekiwane przez wykonawców zamówień publicznych.
Urząd Zamówień Publicznych podkreśla, że projektowane przepisy przede wszystkim ułatwią przepływy gotówkowe w trakcie realizacji umowy o zamówienie publiczne. Chodzi o zmianę art. 15r tarczy antykryzysowej (zmiana umowy) i nowe artykuły od 15r1 (kary umowne), 15va (wadium) oraz 15vb (zaliczki, wynagrodzenie płatne w częściach, zabezpieczenie należytego wykonania umowy). Problem w tym, że przepisy dotyczące wadium i zaliczek będą dotyczyć tylko postępowań ogłoszonych po ich wejściu w życie. Ponadto tarcza 4 przewiduje wyłączenie prawa zamówień publicznych dotyczące zawierania umów o zarządzanie i prowadzenie PPK o wartości poniżej progów unijnych. Tyle, że bez wyjaśnień Urzędu Zamówień Publicznych czy Ministerstwa Finansów trudno będzie określić, czy wartość zamówienia nie przekracza progów.
Czytaj w LEX: Wpływ „tarczy antykryzysowej” na zamówienia publiczne >
Zmiana umowy z powodu epidemii obowiązkowa
Tarcza 4 przewiduje odejście od fakultatywności dokonywania zmiany umowy na rzecz jej obligatoryjności, gdy zamawiający stwierdzi, że okoliczności związane z Covid-19 wskazane przez wykonawcę mają wpływ na należyte wykonanie umowy. Wykonawcy zaś wskazują, że za sprawą epidemii mają mniej pracowników (z powodu objęcia kwarantanną, korzystania z zasiłku opiekuńczego na czas zamknięcia przedszkoli i szkół, a ponadto z Polski wyjechało wielu Ukraińców), ale nie tylko. Nowe wymogi sanitarne powodują, że wykonywanie niektórych czynności trwa zwyczajnie dłużej.
Pierwsza tarcza antykryzysowa (czyli ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19), dopuszczała aneksowanie umów, ale pod warunkiem, że taką wolę wyraził zamawiający. - Specustawa nie mówi o tym, że zamawiający zmienia umowę po uzyskaniu odpowiednich informacji od wykonawcy, dotyczących wpływu COVID-19 na realizację umowy, a wykonawcy zdani są na zamawiających - mówi dr Wojciech Hartung z kancelarii DZP.
To zmieni tarcza 4. Za jej sprawą w przypadku, gdy wykonawca w okresie stanu epidemii nie wykonał w terminie zamówienia publicznego i tak otrzyma pełne wynagrodzenie za jego wykonanie, bez naliczania kar umownych. Tarcza 4 przewiduje też zakaz potrącania kar umownych zastrzeżonych na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo epidemii oraz przez 90 dni od dnia ich odwołania. By przepis zadziałał zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, musi nastąpić w okresie epidemii. Zamawiający będzie mógł dochodzić kary umownej dopiero po upływie okresu wskazanego w ustawie albo poprzez wezwanie do zapłaty. Wykonawcy nie mają wątpliwości, że to dobra wiadomość. Jan Styliński, prezes Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa, członek Rady Zamówień Publicznych zabiegał o nie od prac nad pierwszą tarczą.
Zobacz procedurę w LEX: Wyłączenie z obowiązku stosowania p.z.p. dla zakupu towarów lub usług niezbędnych do przeciwdziałania COVID-19 >
Przetargi bez wadium, ale tylko te ogłoszone po wejściu w życie tarczy 4
Ponadto za sprawą tarczy zamawiający będzie mógł zrezygnować z żądania od wykonawców wadium w przypadku zamówień o wartościach równych lub przekraczających progi unijne (art. 15va) To ma uprościć postępowanie i zwolnić wykonawców z dodatkowych obowiązków oraz obniżyć koszty udziału wykonawców w przetargach.
Te zmiany nie obejmą jednak wszystkich postępowań. Z art. 69 projektu wynika przepis, że rozwiązania dotyczące wadium i umów o zamówienie publiczne nie będą miały mocy wstecznej. To znaczy, że generalnie nie znajdą zastosowania do postępowań o zamówienie publiczne wszczętych i niezakończonych przed dniem ich wejścia w życie i do umów zawartych przed tym dniem dniem lub później, lecz w wyniku postępowań wszczętych przed tym dniem. - Rozgraniczenie jest oczywiście trochę sztuczne, bo czym różni się np. postępowanie wszczęte na początku maja od tego, które zostanie wszczęte po wejściu w życie nowych przepisów. Oba toczą się w warunkach epidemii. Ale dostrzegam, że jakieś rozróżnienie trzeba było przyjąć, a już szczególnie jeśli chodzi o wadium, to pewnie nie mogło ono być inne, niż data wszczęcia postępowania – ocenia Jacek Liput, radca prawny, szef praktyki prawa zamówień publicznych w kancelarii Gawroński & Partners. I dodaje, że w projekcie przyjęto standardowe rozwiązania intertemporalne stosowane w przypadku zmiany przepisów o zamówieniach publicznych.
Urząd Zamówień Publicznych wskazuje na jeszcze inne zmiany. Tarcza 4 zmniejszy granicę zabezpieczenia należytego wykonania umowy – poprzez ustalenie jako zasady zabezpieczenia na poziomie maksymalnym 5 proc. ceny całkowitej podanej w ofercie albo maksymalnej wartości nominalnej zobowiązania zamawiającego wynikającego z umowy. Dotychczasowy 10 proc. poziom ma być stosowany wyjątkowo. Ponadto projekt daje możliwość częściowego zwrotu zabezpieczenia należytego wykonania umowy po wykonaniu części zamówienia, i ile zamawiający przewidzi taką możliwość w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Zaliczki poprawią płynność finansową
Przepisy tarczy 4 mają też wprowadzić obowiązek zapłaty wynagrodzenia w częściach lub udzielania zaliczek w przypadku dłuższych umów o udzielenie zamówienia publicznego, z wyjątkiem zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa. Jak podkreśla resort rozwoju, dzięki temu sytuacja finansowa wykonawcy będzie stabilna i zyska on dostęp do pieniędzy niezbędnych do realizacji zamówienia. Nie musi zabiegać o zewnętrzne finansowanie, które generuje dodatkowe koszty (np. odsetki, opłaty), które przekładają się bezpośrednio na koszt wykonania zamówienia. Tyle, że te przepisy też będą tyczyć się tylko postępowań ogłoszonych po wejściu w życie tarczy 4. Jacek Liput dodaje, że art 15va (wadium) i 15vb (zaliczki, wynagrodzenie płatne w częściach, zabezpieczenie należytego wykonania umowy) zostały zaprojektowane jako rozwiązania tymczasowe i utracą moc z dniem 1 stycznia 2021 r. Tego dnia ma wejść w życie nowe prawo zamówień publicznych.
Wybór zarządzającego PPK poza prawem zamówień publicznych
Oskar Sobolewski, prawnik w kancelarii Wojewódka i Wspólnicy, ekspert Instytutu Emerytalnego, zwraca uwagę na inną ważną zmianę, które też dotyczy zamówień, ale udzielanych przez jednostki sektora finansów publicznych. Otóż art. 55 tarczy 4 wyłącza stosowanie prawa zamówień publicznych do umów o zarządzanie PPK oraz umów o prowadzenie PPK, jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż progi unijne. Co to oznacza w praktyce? - Jednostki sektora finansów publicznych mają obowiązek zawarcia umowy o prowadzenie PPK najpóźniej 10 kwietnia 2021 roku. Co do zasady wyboru zarządzającego powinny dokonać w trybie prawa zamówień publicznych. Za sprawą tarczy 4 nie będą musieli, o ile wartość zamówienia nie przekracza progów unijnych. ich wartość jest publikowana na każdy rok w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Według stawek na rok 2020 wnoszą one 139 000 euro dla zamówień w administracji centralnej i 214 000 euro w administracji samorządowej – tłumaczy Oskar Sobolewski. Zastosowanie zwolnienia w praktyce wcale nie będzie łatwe. - Wartość, której nie należy przekroczyć w przypadku PPK, oznacza wysokość opłaty za zarządzanie PPK liczoną dla wszystkich osób zatrudnionych. Specyfiką PPK jest ich bezterminowy charakter, co oznacza, że trudno będzie wyliczyć ich wartość – tłumaczy Oskar Sobolewski. Dlatego jego zdaniem należy poczekać na oficjalne stanowisko Ministerstwa Finansów albo Urzędu Zamówień Publicznych, które określi, w jakim okresie należy to obliczyć.
Ogłoszenia o zamówieniach tylko w internecie
Nowelizacja przewiduje też rezygnację z dotychczasowego obowiązku zamieszczania ogłoszenia o zamówieniu w miejscu publicznie dostępnym w siedzibie zamawiającego. Oznacza to, że prawidłowe wszczęcie postępowania będzie uwarunkowane zamieszczeniem ogłoszenia o zamówieniu na stronie internetowej oraz w Biuletynie Zamówień Publicznych, a w przypadku zamówień o wartości równej lub większej niż progi unijne – zamieszczeniem tego ogłoszenia na stronie internetowej i jego publikacją w Dzienniku.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.