Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały w tej sprawie, gdyż nie dostrzegł problemów z interpretacją przepisów ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta. Jednak przypomniał w uzasadnieniu, że o karze i winie przedsiębiorcy decyduje wpis we wniosku do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej.
- Skoro ustawodawca swoją wolą sam wprowadza w akcie prawnym tzw. definicję legalną, czyli jak na użytek tego aktu prawnego rozumieć określone pojęcie, to trzeba mieć na uwadze zasadę ścisłego rozumienia przepisów ustawy - mówił w uzasadnieniu postanowienia SN sędzia Jacek Błaszczyk. Dodał, że ma to szczególne znaczenie w przypadku przepisów wpływających na odpowiedzialność karną.
Zgodnie zaś z zapisem ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta "przeważająca działalność oznacza rodzaj przeważającej działalności wskazany we wniosku o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, o którym mowa w ustawie o statystyce publicznej".
Należy więc dojść do wniosku, że zwrot przeważająca działalność musi być rozumiany ściśle, to jest zgodnie definicją wynikającą z tego przepisu" - powiedział sędzia sprawozdawca Błaszczyk.
Sprawdź w LEX: Czy osoby współpracujące objęte są zakazem handlu w niedzielę? >
Sytuacja przedstawiała się w ten sposób, że spółka L. wbrew zakazowi, 22 września 2019 r. w niedzielę, powierzyła kilku pracownikom wykonanie pracy w podległych jej sklepach. Było to wykroczenie z art. 10 ust.1 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta.
Uniewinnienie właściciela
Państwowa Inspekcja Pracy nałożyła na spółkę karę. Sąd rejonowy w marcu 2020 r. uniewinnił jednak właściciela sklepów od zarzutu, że złamał zakaz handlu w niedzielę.
Sprawdź w LEX: Czy pracodawca może polecić swoim pracownikom pracę w ramach organizowanego w niedzielę festynu? >
Sąd I instancji powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2018 r. w kwestii przeważającej działalności. Według SN to jest działalność dotycząca handlu łącznie prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych, jak i taka działalność, która za swój przedmiot ma tylko jeden ze wskazanych w tym przepisie asortyment.
Jednak - według uchwały - nie wystarczy dla ustalenia tej działalności sam numer CEIG lub PKD, ale faktyczna działalność i wielkość przychodów ze sprzedaży danego towaru. W tym celu potrzebne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego.
Czytaj w LEX: Czym jest placówka handlowa i wykonywanie pracy w handlu? >
Przewaga pieczywa nad prasą
Problem w tym, że łączna wielkość sprzedaży w sklepach ukaranego wynosiła 60 proc. całego asortymentu.
Apelację od tego wyroku złożyła jako oskarżyciel publiczny PiP, która uznała, że orzeczenie narusza:
- art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy o ograniczeniu handlu w związku z art. 5 tej ustawy, który stanowi, że zakaz nie obowiązuje w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych - decyduje formalny wpis do rejestru działalności gospodarczej
- jest to obraza przepisów postępowania
W tej sprawie jako przeważająca działalność była wpisana do rejestru spółek - sprzedaż pieczywa i produkcja ciastek. A także sprzedaż produktów spożywczych w niewyspecjalizowanych sklepach. I ta okoliczność - zdaniem Inspekcji Pracy - wyłączała stosowanie wyjątku od zasady, czyli art. 6 ustawy o zakazie handlu.
Główna działalność sklepów zatem nie polegała na sprzedaży wyrobów tytoniowych, ani kuponów gier losowych i zakładów wzajemnych - stwierdza Inspekcja w apelacji. - Wartość sprzedaży papierosów w tych placówka nie jest największa - dodała.
Obejście zakazu - uwagi prokuratora
Do problemu odniósł się także prokurator Prokuratury Krajowej, który uważa, że wyłączenie zakazu handlu w niedzielę i święta jest możliwe wówczas, gdy wartość towarów wymienionych w art. 6 ustawy jest większa niż innych towarów. I ich sprzedaż została zadeklarowana we wniosku o wpis do rejestru. Inne rozumienie pojęcia "przeważająca działalność" prowadzi do obejścia zakazu handlu.
Czytaj w LEX: Wykonywanie pracy w handlu w niedziele a odpoczynek dobowy >
Stanowisko prokuratora i orzeczenie uniewinniające sądu I instancji skłoniło sąd II instancji do przedstawienia zagadnienia prawnego Izbie Karnej Sądu Najwyższego:
- Czy rozstrzygające jest dla uznania wyłączenia spod działania ograniczeń przeważająca działalność w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu pamiątkami lub dewocjonaliami wpis do rejestru działalności
- Czy dla określenia przeważającej działalności w rozumieniu przepisów powołanych w wpisie do Krajowego Rejestru Urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, rozstrzygające jest samo wskazanie rodzaju działalności gospodarczej jako przeważającej czy też rozstrzygające będzie prowadzenie danej działalności gospodarczej jako rzeczywiście przeważającej w stosunku do innej działalności gospodarczej prowadzonej przez dany podmiot?
- Czy jest dopuszczalne sumowanie przeważającej działalności gospodarczej w stosunku do innych towarów?
Czytaj w LEX: Wykonywanie pracy w handlu w niedziele a odpoczynek dobowy >
Według sądu pytającego zagadnienie jest doniosłe, gdyż wykroczenie, o którym mowa jest różnie interpretowane przez sądy. A co więcej - choć orzecznictwo jest skąpe - wyłoniły się dwa stanowiska:
- formalne - liczy się działalność wpisana do rejestru, niezależnie czy wpisu dokonano zgodnie ze zgłoszeniem
- elastyczne - dla ustalenia "przeważającej działalności" ma decydujące znaczenie faktyczny obrót towarami, niezależnie od wpisu zadeklarowanego w rejestrze.
Sygnatura akt KZP 15/20, postanowienie Izby Karnej z 26 maja 2021 r.
