Ani po ogłoszeniu upadłości banku, ani przed, nie funkcjonuje żaden zakaz cesji roszczeń frankowicza wobec banku z tytułu rozliczenia nieważnego kredytu. Problem leży jednak gdzie indziej. Część frankowiczów, którzy nie spłacili kapitału kredytu, kupuje od kredytobiorców frankowych roszczenia o zwrot nadpłaconego kredytu, po to, aby je potrącić. Dzięki temu koszty spłaty kredytu mogą być jeszcze niższe, aniżeli w wypadku samego unieważnienia umowy. Po upadłości handel roszczeniami nie opłaca się jednak wszystkim kredytobiorcom. Niektórzy mogą zostać z bezwartościowymi wierzytelnościami, albo wpędzić się jeszcze większe problemy.
Czytaj w LEX: Klauzule abuzywne jako podstawa prowadzenia sprawy frankowej >
Czytaj też: Frankowicze z Getin Banku handlują roszczeniami. Prawo nie zabrania
Po upadłości bez potrącenia roszczeń
Po ogłoszeniu upadłości, jeżeli kredytobiorca kupi wierzytelność innego frankowicza o zwrot nadpłaconego kredytu, to nie będzie mógł jej wykorzystać do dokonania potrącenia i musi wówczas zwrócić do banku niespłacony kapitał kredytu w całości.
Czytaj w LEX: Przymusowa restrukturyzacja banku a roszczenia frankowiczów >
- Taki sam skutek będzie dotyczył wszystkich przypadków zakupu wierzytelności na rok przed ogłoszeniem upadłości banku. Na mocy uchwały Sądu Najwyższego z 4 września 2013 r. (sygn. akt III CZP 26/13) na tej samej zasadzie syndyk będzie mógł podważyć nawet przypadki potrącenia wierzytelności dokonane przed ogłoszeniem upadłości banku. Syndyk będzie musiał w tym celu wykazać jedynie, że kredytobiorca wiedział o istnieniu podstaw do ogłoszenia upadłości. Szczególnie trudna obrona czeka więc tych kredytobiorców, którzy kupili wierzytelność i dokonali potrącenia po otwarciu przymusowej restrukturyzacji banku - ostrzega Michał Cecerko, radca prawny, partner w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka sp. k.
Podobnie uważa Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich. - Trudno jest na tym etapie kompleksowo odpowiedzieć na pytanie, jakie ryzyka wiążą się z handlem roszczeniami getinowymi. Należy jednak wskazać na art. 95 prawa upadłościowego, który wyłącza możliwość potrącenia wierzytelności, jeżeli wierzyciel stał się dłużnikiem upadłego po dniu ogłoszenia upadłości. Należy również mieć na względnie art. 96 prawa upadłościowego, zgodnie z którym wierzyciel, który chce skorzystać z prawa potrącenia, składa o tym oświadczenie nie później niż przy zgłoszeniu wierzytelności - wyjaśnia.
Zobacz procedurę: Dopuszczalność potrącenia wierzytelności wierzyciela z wierzytelnością upadłego na podstawie art. 93 oraz art. 95 p.u. >
Zakaz zakazem, ale .... czy da się go ominąć?
Ograniczenie w potrącaniu roszczeń w postępowaniu upadłościowym jest celowe.
- Ustawodawca jasno wskazuje, że możliwość nieograniczonego dokonywania potrąceń w ramach postępowania upadłościowego mogłaby prowadzić do powszechnego zjawiska obrotu wierzytelnościami w celu uniknięcia obowiązku spłaty zobowiązań. Stąd ograniczono możliwość dokonywania potrąceń wierzytelności nabytej w drodze przelewu (czyli właśnie umowy cesji). Takie potrącenie wierzytelności nabytej w drodze przelewu po wszczęciu postępowania upadłościowego jest niedopuszczalne, ponieważ skutkowałoby zaspokojeniem wierzyciela w sposób uprzywilejowany i byłoby sprzeczne z zasadą równouprawnienia wierzycieli. Samo nabycie więc wierzytelności w trakcie postępowania upadłościowego jest dopuszczalne, ale nie może ono wpłynąć na poprawę sytuacji nabywcy oraz zbywcy wierzytelności. Przy zakwestionowaniu skuteczności potrącenia sytuacja osoby, która nabyła wierzytelność, stanie się gorsza niż przed nabyciem. Będzie ona właścicielem wierzytelności, która jest de facto bezwartościowa. Sama nie będzie mogła jej potrącić, trudno będzie także ją sprzedać, bo raczej nie znajdzie się chętny do jej zakupu - podkreśla Karolina Pilawska, adwokat, partner w Kancelarii Prawnej Pilawska Zorski Adwokaci.
Przypomina ona jednak, że w tym samym prawie upadłościowym jest też art. 94 ust. 1, który mówi, że potrącenie nie jest dopuszczalne, jeżeli dłużnik upadłego nabył wierzytelność w drodze przelewu lub indosu po ogłoszeniu upadłości, albo nabył ją w ciągu ostatniego roku przed dniem ogłoszenia upadłości, wiedząc o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości.
Zobacz linię orzeczniczą: Umorzenie wierzytelności upadłego poprzez potrącenie >
- Z treści przepisu można wywieść a contrario, że potrącenie jest dopuszczalne, jeżeli nabycie wierzytelności przez dłużnika upadłego nastąpiło w drodze przelewu lub indosu w ciągu ostatniego roku przed dniem ogłoszenia upadłości, ale dłużnik upadłego nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości, albo że nabycie wierzytelności przez dłużnika upadłego nastąpiło w drodze przelewu lub indosu wcześniej niż w ciągu ostatniego roku przed dniem ogłoszenia upadłości, bez względu na to, czy dłużnik upadłego wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości - uważa.
Zobacz procedury w LEX: Dopuszczalność potrącenia przez dłużnika upadłego, który nabył wierzytelność w drodze przelewu lub indosu >
Według niej kluczowa jest więc wiedza nabywającego wierzytelność co do przesłanek ogłoszenia upadłości Getin Noble Bank S.A. - Moje doświadczenie pokazuje, że wielu klientów nie wiedziało o tym, że bank jest restrukturyzowany, a co dopiero o tym, że za chwilę zostanie ogłoszone postanowienie o jego upadłości. Z drugiej strony tylko kredytobiorcy frankowi, którzy są na bieżąco z informacjami dotyczących sytuacji finansowej tego banku, zainteresowali się tematem obrotu wierzytelnościami, aby zminimalizować swoje straty wynikające z braku rozliczenia z bankiem. Nie ulega wątpliwości, że każdorazowo sąd będzie badał stan świadomości osoby, która nabyła wierzytelność celem dokonania jej potrącenia - twierdzi.
Weź udział w szkoleniu online: Kredyty frankowe w praktyce - z uwzględnieniem wpływu ogłoszenia upadłości >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
