15 czerwca TSUE wyda wyrok nie tylko w głośnej sprawie frankowej dotyczącej wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, ale i Getin Noble Banku. W tym drugim wypadku chodzi o udzielenie odpowiedzi na pytanie warszawskiego sądu okręgowego: czy kredytobiorca, który nie wpłacił jeszcze rat w wysokości odpowiadającej wypłaconemu kapitałowi, może żądać zawieszenia spłaty rat w trakcie trwania sporu o unieważnienie kredytu?
Wyrok TSUE rozwieje wątpliwości dotyczące zasadności wniosków o zabezpieczenia w sprawach prowadzonych przeciwko Getin Noble Bank S.A. Obecnie sądy różnie orzekają w tej sprawie. Natomiast Getin Noble Bank nie honoruje tych zabezpieczeń (wpłynął już wniosek o upadłość tego banku). Orzeczenie będzie istotne także dla kredytobiorców z innych banków.
Oprócz tego pytania, w TSUE znajdują się też inne pytania prejudycjalne, postawione w związku z restrukturyzacją Getinu po jej wszczęciu.
Czytaj w LEX: Zakres pytania prejudycjalnego >
O co pyta konkretnie sąd?
Sąd Okręgowy w Warszawie zapytał konkretnie TSUE:
- czy w świetle zasady skuteczności i proporcjonalności art. 6 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG ( 1 ) sprzeciwiają się takiej wykładni przepisów krajowych lub orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którymi sąd krajowy może – w szczególności ze względu na ciążące na konsumencie obowiązki rozliczenia się z przedsiębiorcą albo dobrą sytuację finansową przedsiębiorcy – nie uwzględnić wniosku konsumenta o zarządzenie przez sąd środka tymczasowego (zabezpieczenia powództwa) polegającego na zawieszeniu na czas trwania postępowania wykonywania umowy, która prawdopodobnie zostanie uznana za nieważną na skutek usunięcia z niej nieuczciwych warunków umownych?
Swój wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym SO uzasadnił m.in. tym, że środki tymczasowe mają podstawowe znaczenie nie tylko w przypadku zawieszenia egzekucji prowadzonej przeciwko konsumentom, ale również wtedy, gdy podejmują oni czynności prawne w celu wystąpienia o stwierdzenie nieważności określonych warunków umowy. Jednocześnie SO powołał się na postanowienie TSUE z 26 października 2016 r. (sprawy połączone: C-568/14 do 570/14). W tym postanowieniu Trybunał wskazał, że niezgodne z przepisami tej dyrektywy są regulacje krajowe, które uniemożliwiają sądowi krajowemu zawieszenie postępowania egzekucyjnego do czasu zbadania zarzutów podniesionych przez konsumenta co do abuzywności umowy.
Zobacz procedurę w LEX: Złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia >
Zdaniem SO w przypadku, gdy eliminacja nieuczciwych warunków umownych wiąże się ze stwierdzeniem nieważności umowy kredytu, stosowne środki tymczasowe (takie jak zawieszenie obowiązku spłat rat kapitałowo-odsetkowych wynikających z tej umowy na czas trwania postępowania) co do zasady są niezbędne do zapewnienia pełnej skuteczności przyszłego orzeczenia. SO zaproponował, by TSUE udzielił odpowiedzi, zgodnie z którą wykładnia przepisów krajowych oraz orzecznictwo krajowe nie mogą w tego typu sprawach dawać sądowi krajowemu możliwości nieuwzględnienia wniosku konsumenta o zarządzenie przez sąd środka tymczasowego w postaci wstrzymania wykonania umowy.
Czytaj w LEX: Przymusowa restrukturyzacja banku a roszczenia frankowiczów >
W końcu jednolite podejście sądów
Prawnicy nie mają wątpliwości, że czerwcowy wyrok TSUE będzie szczególnie istotny w związku z przymusową restrukturyzacją Getin Noble Banku.
- Część sądów od wpłaty kwoty odpowiadającej kapitałowi uzależniało możliwość udzielenia zabezpieczenia. Działanie takie jest przede wszystkim domeną Sądu Okręgowego w Warszawie - tzw. wydziału frankowego. Tymczasem z treści pytania wynika, że konieczne jest zbadanie, czy odmowa zabezpieczenia nie prowadziłaby do pogorszenia sytuacji konsumenta, który zmuszony byłby do płatności rat w toku procesu - wyjaśnia Maciej Wojciechowski, radca prawny w Xaltum Barczak Rozpara Kancelaria Radców Prawnych.
Zobacz nagranie szkolenia w LEX: Niedozwolone postanowienia umowne w orzecznictwie TSUE ze szczególnym uwzględnieniem kredytów frankowych - nagranie ze szkolenia >
Według niego pewnego rodzaju wskazówką, w którym kierunku może pójść TSUE, jest wyrok tego trybunału z 16 marca 2023 r. w sprawie C-6/22. Wówczas TSUE jednoznacznie wskazał, że sąd nie powinien badać zdolności do rozliczenia się z bankiem z kapitału w przypadku żądania unieważnienia umowy.
Czytaj w LEX: Skutki unieważnienia umowy frankowej. Omówienie wyroku TS z dnia 16 marca 2023 r., C-6/22 (M.B. i in.) >
Idąc tym tropem – nie powinien też brać pod uwagę sytuacji banku (tego, czy kapitał został spłacony czy też nie) badając wniosek o udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie spłaty rat. W takiej wypadku bowiem ekonomiczna możliwość rozliczenia – przy jednoznacznej deklaracji żądania unieważnienia umowy i skorzystania z przepisów ochronnych – nie powinna być czynnikiem warunkującym udzielenie konsumentowi ochrony.
Zobacz procedurę w LEX: Wpływ ogłoszenia upadłości na postępowanie egzekucyjne toczące się przeciwko upadłemu >
Czytaj: Frankowiczom opłaca się zabezpieczyć roszczenia, nawet gdy Getin Noble Bank ich nie honoruje>>
To tylko wyrok w sprawie zabezpieczenia, prawdopodobni nic więcej
Część prawników uważa jednak, że wyrok nie będzie aż tak istotny dla frankowiczów z Getin Noble Bank. - Oczekiwania kredytobiorców dotyczące wyroku TSUE w sprawie C-287/22 i rozwiązania kwestii dopuszczalności udzielania przez polskie sądy zabezpieczeń w czasie trwania restrukturyzacji banku są przedwczesne - twierdzi Karolina Pilawska, adwokat, partner w Kancelarii Prawnej Pilawska Zorski Adwokaci.
Zobacz procedurę w LEX: Wybór podstawy prawnej złożenia reklamacji >
Jak tłumaczy, wyrok, który zostanie opublikowany 15 czerwca, dotyczy bowiem możliwości udzielania zabezpieczeń jako takich. Nie będzie (prawdopodobnie) poruszał tematu restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A., bo nie to jest przedmiotem sporu. Polski sąd kierując pytania prejudycjalne w tej sprawie przede wszystkich chce ustalić, czy może udzielić zabezpieczenia i zwolnić frankowicza z obowiązku płacenia rat w sytuacji, kiedy kredytobiorca ten nie spłacił jeszcze całkowicie kwoty kapitału (suma jego wpłat do banku jest niższa niż kwota udostępnionego kredytu w złotówkach).
Sprawdź w LEX: Jakie będę obowiązki podatkowe po przewalutowaniu kredytu frankowego na mocy ugody z bankiem? >