Umowę można zawrzeć na różne sposoby. Zawsze kluczowym zagadnieniem jest tu złożenie co najmniej dwóch zgodnych oświadczeń woli. Jednak sam sposób dochodzenia do tego celu bywa zróżnicowany. Jedną z dopuszczalnych ścieżek jest zorganizowanie aukcji i przetargu. Aby dobrze zabezpieczyć ich przebieg organizator ma prawo zastrzec obowiązek wniesienia ściśle zdefiniowanego wadium. Podobna możliwość pojawia się w przypadku zamówień publicznych – tu decyzja w przedmiocie wadium pozostaje w gestii zamawiającego. Co warto wiedzieć o tej instytucji prawnej? Jak z niej efektywnie skorzystać?
Czytaj też: Błąd w określeniu terminu nie może skutkować odrzuceniem ofert w przetargu
Uniwersalny mechanizm
Z punktu widzenia zasad funkcjonowania wadium kluczowe znaczenie ma art. 704 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego par. 1 – zawierającym definicję wadium – w warunkach aukcji albo przetargu można zastrzec, że przystępujący do aukcji albo przetargu powinien, pod rygorem niedopuszczenia do nich, wpłacić organizatorowi określoną sumę albo ustanowić odpowiednie zabezpieczenie jej zapłaty.
Z praktycznego punktu widzenia wadium ma największe znaczenie w trzech przypadkach. gdy :
- zwycięzca aukcji lub przetargu nie chce zawrzeć umowy;
- organizator aukcji lub przetargu nie chce zawrzeć umowy;
- ten, kto wniósł wadium nie wygrał aukcji lub przetargu. Stosownie do art. 70 ze zn. 4 par. 2 k.c. jeżeli uczestnik aukcji albo przetargu, mimo wyboru jego oferty, uchyla się od zawarcia umowy, której ważność zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, organizator aukcji albo przetargu może pobraną sumę zachować albo dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia. Natomiast w przypadkach, gdy to organizator aukcji lub przetargu odmawia zawarcia umowy, ich zwycięzca ma prawo żądać zapłaty podwójnego wadium albo naprawienia szkody. Poza tym wadium zawsze podlega zwrotowi, kiedy ten, kto je wniósł nie wygrał aukcji lub przetargu.
Jak wnosi się wadium?
Zarówno decyzja o skorzystaniu z wadium, jak i szczegółowe kwestie związane z jego wnoszeniem – w tym zwłaszcza suma, jaką należy wpłacić bądź zabezpieczyć z tego tytułu – zasadniczo należą do organizatora aukcji lub przetargu. Najlepiej, aby określił on ten zagadnienia w regulaminie wybranej przez siebie procedury mającej doprowadzić do zawarcia umowy. Najczęściej spotykanym w tym obszarze rozwiązaniem jest zobowiązanie uczestnika aukcji lub przetargu do wpłaty określonej sumy na wskazany rachunek bankowy lub przedstawienie stosownego dokumentu zabezpieczenia.
Wniesienie wadium, o ile zostało ono przewidziane przez organizatora, stanowi warunek uczestnictwa w aukcji lub przetargu. Formalności związane z wniesieniem wadium należy więc uregulowań najpóźniej wraz ze złożeniem oferty. Bez tego po prostu nie można stać się uczestnikiem aukcji lub przetargu. Co istotne, problem ten często pojawia się na gruncie zamówień publicznych. W tym obszarze kluczowe znaczenie mają art. 97-98 Prawa zamówień publicznych.
Zamawiający też może zadbać o swoje interesy
Zgodnie z art. 97 ust. 1 p.z.p. zamawiający może, ale nie musi zastrzec obowiązek wniesienia wadium przez potencjalnego wykonawcę składającego swoją ofertę. Jeżeli jednak zamawiający zdecyduje się na takie rozwiązanie – co przeważnie jest dobrym pomysłem, zabezpieczającym jego interesy – ma mniejsze pole manewru niż organizator aukcji lub przetargu w sensie przepisów kodeksu cywilnego. Przede wszystkim w zamówieniach publicznych wysokość wadium nie może przekraczać 3 proc. wartości zamówienia. Poza tym zamawiający ma prawo wybrać spośród czterech form jego wnoszenia. W grę wchodzi tu wadium w pieniądzu; w gwarancjach bankowych; w gwarancjach ubezpieczeniowych oraz w formie specjalnego poręczenia udzielanego przez podmioty wskazane w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Przy czym zamawiający ma prawo skorzystać z jednej lub z kilku form wskazanych tu form.
Zamawiający zatrzymuje wadium przez cały czas trwania okresu związania ofertą. Po wyborze oferty można zatrzymać jedynie wadium wniesione przez tego wykonawcę, który wygrał postępowanie. Jego pozostałym uczestnikom wadium się zwraca – w maksymalnym terminie siedmiu dni licząc od dnia zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. W tym samym terminie wadium musi zostać zwrócone wnoszącemu w przypadku upływu terminu związania ofertą oraz unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia, z wyjątkiem sytuacji gdy nie zostało rozstrzygnięte odwołanie na czynność unieważnienia albo nie upłynął termin do jego wniesienia.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
