- Nabycie obywatelstwa Unii nie może być rezultatem transakcji handlowej – przypomina TSUE w komunikacie podsumowującym wyrok z 29 kwietnia 2025 r. w sprawie C‑181/23.
KE: Obywatelstwo opiera się na więzi
Sprawę zainicjowała skarga Komisji Europejskiej przeciwko Malcie. Chodziło o program obywatelstwa dla inwestorów z 2020 r., umożliwiający nabywanie obywatelstwa maltańskiego w drodze naturalizacji za wyjątkowe zasługi w związku inwestycją bezpośrednią (Maltese Citizenship by Naturalisation for Exceptional Services by Direct Investment).
Komisja Europejska zauważyła, że program ten umożliwia naturalizację pomimo braku rzeczywistego związku między wnioskodawcami a państwem, w zamian za wcześniej określone płatności lub inwestycje. Uznała, że jest to sprzeczne z art. 20 traktatu o funkcjonowaniu UE (ustanawiającym obywatelstwo Unii) oraz art. 4 ust. 3 traktatu o z Maastricht (zasadą lojalnej współpracy Unii i państw członkowskich).
Komisja argumentowała, że państwa członkowskie opierają się na wspólnej podstawowej koncepcji obywatelstwa państwa członkowskiego, zgodnie z którą stanowi ono wyraz rzeczywistej więzi między państwem a jego obywatelami.
Obywatelstwo w zamian za wkład
Malta, podobnie jak wiele innych państw, określa w drodze ustawy, kiedy dana osoba może zostać jej obywatelem. Konieczne jest wykazanie odpowiednio długiego zamieszkiwania w tym kraju oraz znajomość języka (maltańskiego bądź angielskiego). W 2020 pojawiła się jednak krótsza ścieżka do uzyskania obywatelstwa maltańskiego decyzją ministra. Wymagane były do tego zasługi, wnoszone przez naukowców, badaczy, sportowców, ludzi sportu, artystów, artystów wykonawców, inwestorów i przedsiębiorców.
Inwestorzy zagraniczni mogą ubiegać się o naturalizację za wyjątkowe zasługi w związku z inwestycją bezpośrednią. Warunkami były m.in. wniesienie wkładu na rzecz rządu maltańskiego (w wysokości 600 tys. euro lub 750 tys. euro, w zależności od długości zamieszkiwania na wyspie), nabycie i utrzymywanie na Malcie nieruchomości mieszkalnej o określonych parametrach oraz wniesienie 10 tys. euro darowizny na rzecz lokalnej organizacji pozarządowej.
Czytaj także: Kolejny wyrok TSUE wzmacnia pozycję członków zarządu
TSUE: Komercjalizacja statusu obywatela niedopuszczalna
Trybunał orzekł, że ustanawiając i wdrażając taki program, Malta naruszyła prawo Unii.
- Program taki jest bowiem porównywalny z komercjalizacją nadawania statusu obywatela państwa członkowskiego, a co za tym idzie – nadawania statusu obywatela Unii, niezgodnej z koncepcją tego podstawowego statusu wynikającą z traktatów – czytamy w wyroku (punkt 100).
TSUE przypomniał w wyroku, każde państwo członkowskie może swobodnie określić warunki, na jakich przyznaje lub cofa swoje obywatelstwo, ale swoboda ta musi być wykonywana z poszanowaniem prawa UE.
Cena promocyjna: 179.1 zł
|Cena regularna: 199 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 139.29 zł
Trybunał zwrócił też uwagę, że obywatelstwo UE niesie za sobą swobodę przemieszczania się w ramach wspólnej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Jak czytamy w wyroku, opiera się ono na wspólnych wartościach (zawartych w art. 2 traktatu z Maastricht) oraz na wzajemnym zaufaniu, jakim darzą się państwa członkowskie. Każde państwo członkowskie powinno zatem powstrzymać się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby podważać wspólne cele Unii, zgodnie z zasadą lojalnej współpracy.
Z wyroku wynika, że państwo członkowskie nie może nadać swojego obywatelstwa – i faktycznie obywatelstwa europejskiego – w zamian za wcześniej określone płatności lub inwestycje, ponieważ sprowadza się to w istocie do uczynienia z nabycia obywatelstwa zwykłej transakcji handlowej. - Taka praktyka nie pozwala na ustalenie koniecznej więzi solidarności i lojalności między państwem członkowskim a jego obywatelami ani na zapewnienie wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi, a tym samym stanowi naruszenie zasady lojalnej współpracy – podsumowuje TSUE.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
