Powódka R. sp. z o.o. wniosła o nakazanie pozwanemu bankowi w W. złożenia świadczenia o należnej powódce prowizji ze stosunku agencyjnego za siedem lat do 2015 r.. A także - o nakazanie bankowi udostępnienia informacji potrzebnych do ustalenia, czy wysokość należnej prowizji została prawidłowo obliczona – z wyszczególnieniem danych, które miały być podane przez pozwanego.
Zakres żądania
Ponadto powódka zażądała nakazania pozwanemu, reprezentowanemu przez członków zarządu, złożenia przed sądem, pod rygorem odpowiedzialności karnej, zapewnienia o treści zdefiniowanej w pozwie.
Powódka dochodziła więc trzech roszczeń, które dotyczyły:
- złożenia przez dającego zlecenie oświadczenia zawierającego dane o należnej prowizji (art. 761(5) par. 1 k.c.),
- udostępnienia przez bank informacji potrzebnych do ustalenia, czy wysokość tej prowizji została prawidłowo obliczona
-
złożenia przez pozwanego zapewnienia przed sądem, że sporządził te informacje według swojej najlepszej wiedzy (art. 459 par. 2 k.c.).
Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo. Na skutek apelacji powódki, Sąd Apelacyjny w Warszawie częściowo zmienił zaskarżony wyrok i nakazał bankowi udostępnienie powódce wyciągu z ksiąg handlowych za okres od 1 października 2001 r. do 30 kwietnia 2015 r., zawierającego informacje bliżej określone w orzeczeniu.
Czytaj: Poznański sąd pyta TSUE o ochronę roszczeń klientów Getin Banku>>
WZÓR dokumentu w LEX: Wniosek o udzielenie informacji w celu ustalenia prawidłowej wysokości prowizji agenta >
Sąd drugiej instancji ustalił, w zakresie istotnym dla rozpoznania skargi kasacyjnej, że strony od sierpnia 1998 r. do kwietnia 2015 r. były związane umową agencyjną (art. 758 par. 1 k.c.).
W ramach tego stosunku powódka pośredniczyła przy zawieraniu przez pozwanego umów z klientami. Umowy te dotyczyły przede wszystkim kart kredytowych, jednak w ofercie agentki znajdowały się również inne umowy (pożyczki oraz rachunku bankowego).
Roszczenie o zakres informacji
Sąd Apelacyjny stwierdził, że przedmiotem sporu była możliwość skutecznego dochodzenia przez agenta roszczeń informacyjnych służących ustaleniu należnej mu prowizji, także jeśli upłynął już termin przedawnienia roszczeń o zapłatę tej prowizji. A także - zakres informacji potrzebnych do ustalenia, czy wysokość należnej agentowi prowizji została prawidłowo obliczona oraz dopuszczalności umownego wyłączenia prawa do prowizji.
Czytaj w LEX: Umowa agencyjna - komentarz praktyczny >>
Sąd Apelacyjny doszedł do wniosku, że – wbrew stanowisku powódki - z art. 761 par. 1 k.c. nie wynika roszczenie o nakazanie dającemu zlecenie określonego zachowania się, tzn. złożenia oświadczenia zawierającego dane o należnej agentowi prowizji. Ze wzajemnego powiązania unormowań kodeksu należy wnosić, że na drodze postępowania sądowego można skutecznie domagać się od dającego zlecenie wyłącznie danych, o których mowa w art. 761(5) par. 2 k.c., to jest informacji potrzebnych agentowi do ustalenia, czy wysokość należnej prowizji została prawidłowo obliczona.
Czytaj w LEX: Szczurowski Tomasz - Roszczenie informacyjne agenta >>
Czas nie niweluje roszczenia o informację
W uzasadnieniu orzeczenia SN stwierdził, że upływ terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę prowizji nie powoduje, że roszczenia informacyjne z art. 761(5) par. 2 i 3 k.c. stają się „bezprzedmiotowe” i nie mogą być skutecznie dochodzone w postępowaniu sądowym.
Jednocześnie stwierdzono, że roszczenia informacyjne, jako cywilnoprawne roszczenia majątkowe, ulegają przedawnieniu w terminie trzyletnim, właściwym dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 117 w zw. z art. 118 k.c.) – z zastrzeżeniem, że możliwość ich dochodzenia przed sądem jest ograniczona terminem. Agent bowiem może domagać się udostępnienia danych w drodze powództwa wytoczonego w okresie sześciu miesięcy od dnia zgłoszenia żądania dającemu zlecenie.
Zobacz orzeczenia w LX:
- VII AGa 467/18, Ustalenie prowizji agenta. Obowiązek informacyjny dającego zlecenie. - Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie >
- I AGa 194/18, Charakter powództwa z art. 761(5) par. 4 k.c. - Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie >
Od roszczenia informacyjnego unormowanego w art. 761(5) par. 2 i 3 k.c. należy odróżnić istniejący po stronie dającego zlecenie obowiązek złożenia agentowi oświadczenia zawierającego dane o należnej mu prowizji, wskazującego dane stanowiące podstawę do obliczenia wynagrodzenia należnego agentowi (art. 761(5) par. 1 k.c.). Obowiązek ten pełni funkcję odmienną od roszczenia informacyjnego i nie jest zaskarżalny.
Sąd Najwyższy wyjaśnił również, odwołując się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, że prowizja, o której mowa w art. 761 par. 1 in fine k.c., nie jest obligatoryjna. Wskazany ostatnio przepis ma charakter dyspozytywny, a zatem strony umowy agencyjnej mogą postanowić, że tego rodzaju prowizja nie będzie przysługiwała agentowi.
Sygnatura akt II CSKP 2252/22, wyrok Izby Cywilnej SN z 26 stycznia 2023 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
