To największa nowelizacja od czasu wejścia w życie prawa restrukturyzacyjnego w 2016 r. Znaczna część procesów w kancelariach restrukturyzacyjnych musi zostać przemodelowana, aby odpowiadać nowym wyzwaniom. Poniżej kilka istotnych zmian.
Określenie sytuacji pracowników w planie restrukturyzacyjnym
Zasadnym jest konieczność odniesienia się do sytuacji pracowników w razie wdrożenia środków restrukturyzacyjnych. Wartość tych zapisów wydaje się mieć istotne znaczenie głównie dla wierzycieli w ramach dokonywania oceny planu oraz późniejszego głosowania nad propozycjami układowymi.
Sama zmiana jest pozytywna. Zbyt często nadzorcy układu pomijali rzeczywisty wpływ redukcji zatrudnienia na możliwe wyniki finansowe, stawiając znak równości między redukcją zatrudnienia i kosztów, mimo że personel wpływa na możliwości uzyskiwania przychodu, dlatego jego ograniczanie powinno być zrównoważone innymi środkami, w celu zachowania produktywności.
Test zaspokojenia
Nowelizacja wprowadza tzw. test zaspokojenia, odpowiednik testu prywatnego wierzyciela, obejmujący określenie wartości przedsiębiorstwa dłużnika przy założeniu:
- realizacji planu restrukturyzacyjnego i kontynuacji działalności gospodarczej;
- ogłoszenia jego upadłości i sprzedaży przedsiębiorstwa jako całości;
- odstąpienia od sprzedaży przedsiębiorstwa jako całości i sprzedaży poszczególnych składników majątku.
Test zaspokojenia zakłada też zestawienie poziomu zaspokojenia wierzycieli wynikającego ze złożonych propozycji układowych z symulacją potencjalnej upadłości.
Już dziś dobrą praktyką jest sporządzanie zestawienia propozycji układowych i ich skutków dla wierzycieli z drobiazgową symulacją postępowania upadłościowego, co obrazuje perspektywy dla wszystkich zaangażowanych w proces restrukturyzacji.
Warto zwrócić uwagę na konieczność dokonywania wyceny przedsiębiorstwa dłużnika przy założeniu realizacji planu restrukturyzacyjnego. Ustawa milczy co do sposobu jej realizacji. Wydaje się, że miałaby to być wycena dokonana metodą dochodową, bazująca na przyszłych, projektowanych przepływach pieniężnych – założenie takie można wywodzić z zestawienia tej wyceny (działającego podmiotu po restrukturyzacji) z likwidacyjną wartości majątku w upadłości. Konieczne będą szkolenia doradców restrukturyzacyjnych lub korzystania z pomocy podmiotów wyspecjalizowanych.
Z obowiązku sporządzenia testu zaspokojenia zwolnione są sprawy dotyczące mikroprzedsiębiorców.
Czytaj także: Test zaspokojenia: nowy obowiązek ma usprawnić restrukturyzację
Cena promocyjna: 74.7 zł
Cena regularna: 249 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 74.7 zł
Pomocnicza rola nadzorcy i zarządcy w negocjacjach z wierzycielami
Ostatecznie, pozasądowy organ postępowania nie jest pełnomocnikiem dłużnika i do tej pory jego rola w negocjacjach pozostawała dwuznaczna. Nowelizacja precyzuje, że nadzorca ma rolę pomocniczą, może zatem brać w nich udział. Same propozycje muszą jednak wychodzić od uczestników postępowania.
Zmiany w mechanizmie zatwierdzania układu wbrew sprzeciwowi grupy wierzycieli
W przypadku braku większości do przyjęcia układu w każdej grupie wierzycieli, sąd będzie mógł stwierdzić jego przyjęcie na wniosek dłużnika lub za jego zgodą, jeżeli większość grup wierzycieli głosowała za układem. Tzw. mechanizm cross-class cramdown, zakłada możliwość przegłosowania poszczególnych grup interesów przez inne grupy, jest jednak wyjątkowo złożony i jego szczegółowe rozpisanie wymagać będzie od uczestników postępowań restrukturyzacyjnych przeprowadzenia kalkulacji w kilku wariantach.
Wierzytelności zabezpieczone rzeczowo wchodzą do układu z mocy prawa
Jest to zmiana zdecydowanie korzystna. Zobowiązania te, zazwyczaj bankowe, były wykorzystywane jako lewar, umożliwiający uzyskanie znacznej wartości głosu za układem. Możliwym było objęcie ich układem z mocy prawa w razie zaproponowania zwrotu całości należności, co zasadniczo pozostało niezmienne. Warunki gorsze wobec podmiotów uprzywilejowanych mogą mieć miejsce tylko za ich zgodą.
Ograniczenie propozycji spłaty zobowiązań wobec wierzyciela do wysokości wierzytelności
Interesująca jest treść art. 155 ust. 4 pr. rest., zgodnie z którym propozycje układowe nie mogą przewidywać dla żadnego wierzyciela zaspokojenia wyższego niż wysokość jego wierzytelności. Literalna treść przepisu mogłaby prowadzić do wniosku, że nie jest możliwe dodatkowe oprocentowanie należności objętej układem, szczególnie tej, której zwrot jest znacznie odroczony w czasie. Należy jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 150, układ obejmuje również odsetki za okres od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, co może uprawniać do wprowadzenia takich rozwiązań układowych.
Odmowa zatwierdzenia układu w razie naruszenia ochrony najlepszych interesów wierzycieli
Sąd odmówi zatwierdzenia układu, jeżeli którykolwiek wierzyciel, który głosował przeciw układowi, zgłosił zastrzeżenia zawierające uzasadniony zarzut, znalezienia się w wyniku realizacji układu w gorszej sytuacji niż w przypadku przeprowadzenia postępowania upadłościowego albo postępowania egzekucyjnego w przypadku dłużnika, o którym mowa w art. 161a ust. 5, lub niż w przypadku zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego bez przyjęcia układu (kryterium ochrony najlepszych interesów wierzycieli).
Zachodzi konieczność odwołania się do testu zaspokojenia, i jego skrupulatnej weryfikacji przez sąd na etapie rozpatrywania wniosku o zatwierdzenie układu. Doprecyzowano stan pokrzywdzenia wierzyciela, który wprost ma się odnosić do jego sytuacji w upadłości, egzekucji (w przypadku podmiotu wobec którego nie jest możliwe otwarcie postępowania upadłościowego) lub przy braku układu. Może to rodzić uzasadnione trudności praktyczne, ponieważ restrukturyzacja, szczególnie postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU), otwierana jest już w toku egzekucji z nieruchomości, na etapie licytacji.
Obiektywnie, wierzyciel uprzywilejowany takim pierwszeństwem może być pokrzywdzony wskutek zatrzymania czynności egzekucyjnych, jednak samo otwarcie restrukturyzacji i nawet zawarcie układu pozostawać ma w interesie ogółu wierzycieli, właśnie po to, aby wykluczyć jednostkowe działania, nagradzające wierzycieli szybszych i mniej skłonnych do zachowania przedsiębiorstwa dłużnika, czego skutkiem jest utrudnienie odzyskania należności pozostałym uprawnionym
Sąd będzie uprawniony do dokonywania zmian w układzie, jeżeli zmiany te nie naruszają jego postanowień, i na skutek ich wprowadzenia sąd zatwierdzi układ
Długo wyczekiwana zmiana, oceniana jest przez praktyków bardzo pozytywnie. Dotychczas brakowało podstaw prawnych do korygowania nieścisłości lub uzupełniania układu o okoliczności zdawałoby się oczywiste, nawet jeżeli sąd w ramach PZU wyznaczał rozprawę celem rozpatrzenia wniosku.
Usztywnienie i doprecyzowanie dnia układowego w postępowaniu o zatwierdzenie układu
Od momentu wejścia w życie nowelizacji dzień układowy w PZU nie będzie mógł być wyznaczony później niż w dniu obwieszczenia. Skompensowanie tego stanu rzeczy ma miejsce poprzez wydłużenie czasu do złożenia wniosku o zatwierdzenie układu do czterech miesięcy od dnia układowego (obecnie trzy miesiące).
Doprecyzowanie czasu trwania PZU oraz rozszerzenie obowiązków nadzorcy układu w stosunku do wierzycieli
Obecnie na 30 dni przed terminem do złożenia wniosku o zatwierdzenie układu nadzorca zobowiązany jest przesłać wierzycielom instrukcje dotyczące przebiegu głosowania oraz wypełnienia karty do głosowania. Nowelizacja rozszerza ten katalog:
W terminie co najmniej 30 dni przed dniem rozpoczęcia zbierania głosów wierzycieli albo przed zwołaniem zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem nadzorca układu sporządza:
- spis wierzytelności;
- spis wierzytelności spornych;
- plan restrukturyzacyjny;
- test zaspokojenia;
- opinię o możliwości wykonania układu zgodnie z propozycjami układowymi złożonymi przez podmioty, o których mowa w art. 155;
- test prywatnego wierzyciela lub test prywatnego inwestora.
Ma to eliminować zdarzające się ekstremalnie krótkie terminy głosowania, gdy wierzycielom dystrybuowane są propozycje układowe oraz karty do głosowania wraz z istotnymi materiałami postępowania tuż przed głosowaniem lub nawet wraz z jego rozpoczęciem, z jednoczesnym określeniem czasu na wyrażenie swojego stanowiska do dwóch dni. Nowelizacja ma zmobilizować dłużników i nadzorców układu do przedstawiania zgromadzonych materiałów z wyprzedzeniem, umożliwiającym świadome podjęcie decyzji przez uczestników postępowania.
Ekspresowo, nie kompleksowo
Zmiany oceniam pozytywnie, chociaż zwiększą one nakład pracy doradców restrukturyzacyjnych. Wciąż pozostają obszary niedoprecyzowane, a bardzo ważne dla praktyków - m.in. określenie konsekwencji niezłożenia pisma procesowego w terminie z uwagi na powszechną awarię KRZ.
Brakuje rozwiązań nowatorskich, jak chociażby odpowiednik PZU dla konsumentów, czyli przeniesienie układu konsumenckiego do dyspozycji doradców restrukturyzacyjnych, gdzie sąd aktywizowany byłby dopiero na wniosek o zatwierdzenie układu, co znacznie odciążyłoby sądy restrukturyzacyjne.
Wspomniane zmiany muszą jednocześnie zaistnieć i sprawdzić się w systemie KRZ, który może mieć problemy z wdrożeniem odpowiednich ścieżek i rozwiązań. Pozostaje trzymać kciuki, że nie spowoduje to kolejnego wysypu dodatkowych zarządzeń i procesów do „przeklikania”, które pozostają utrapieniem podmiotów trudniących się restrukturyzacją przedsiębiorstw.
Mateusz Jabłoński, adwokat, kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny, Jabłoński i Wspólnicy Kancelaria Restrukturyzacyjna
Czytaj także: Zmiany w prawie restrukturyzacyjnym. Prezydent podpisał ustawę
