W leasingu przez cały okres trwania umowy pojazd pozostaje własnością firmy leasingowej, a leasingobiorca jest jedynie jego użytkownikiem. Zatem decydujący głos w sprawie ubezpieczenia takiego pojazdu należeć będzie do leasingodawcy. Nie oznacza to jednak, że gdy w wypadku czy kolizji ucierpi leasingowany pojazd, odszkodowanie będzie należało się leasingobiorcy w kwocie netto, czyli bez uwzględnienia VAT.
Do rzecznika finansowego wpływają skargi w tej sprawie, gdyż ubezpieczyciele często wypłacają z polisy OC odszkodowanie w kwocie netto w razie szkód częściowych. Szkoda częściowa ma miejsce wtedy, gdy uszkodzony pojazd nadaje się do naprawy, a koszt naprawy nie przekracza wartości pojazdu sprzed szkody.
Czytaj także: Sankcja kredytu darmowego coraz częściej trafia pod lupę rzecznika finansowego
Kluczowa jest zasada pełnego odszkodowania
Ubezpieczyciele, którzy obniżają odszkodowanie o VAT, wychodzą z założenia, że w przypadku pojazdu leasingowanego, to „status podatkowy” jego właściciela, czyli firmy leasingowej, determinuje to, w jakiej wartości zostanie wypłacone odszkodowanie za naprawę takiego pojazdu. Te zakłady ubezpieczeń omijają natomiast całkowicie inne niezwykle ważne aspekty, a mianowicie to, na kogo została faktycznie wystawiona faktura za naprawę pojazdu, jak i kwestie tego, czy użytkownik pojazdu posiada w ogóle status czynnego podatnika VAT, a nie wszyscy leasingobiorcy prowadzący działalność gospodarczą są opodatkowani VAT.
Zdaniem rzecznika finansowego takie podejście jest nieuprawione i prowadzi do naruszenia, określonej w art. 361 par. 2 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), zasady pełnego odszkodowania, która w przypadku szkód likwidowanych z polisy OC sprawcy nabiera fundamentalnego znaczenia. - W przypadku bowiem, gdy faktura za naprawę uszkodzonego pojazdu została wystawiona, nie na firmę leasingową, ale bezpośrednio na użytkownika pojazdu (leasingobiorcę), to wówczas leasingobiorca staje się nabywcą usługi. W takim wypadku to leasingobiorca pojazdu - a nie firma leasingowa - powinien być postrzegany jako strona poszkodowana, która nie może odliczyć VAT od kosztów naprawy samochodu – tłumaczy rzecznik finansowy w publikacji zatytułowanej „Samochód w leasingu a ubezpieczenia”.
W konsekwencji zaś odmowa dopłaty przez zakład ubezpieczeń VAT od faktury za naprawę samochodu powoduje, że wypłacone odszkodowanie nie pokryje w pełni poniesionej straty, co oznacza, że zostanie naruszona wspomniana wyżej zasada pełnego odszkodowania.
Zdaniem rzecznika finansowego bez znaczenia pozostaje okoliczność, że właściciel pojazdu, tj. firma leasingowa, posiada status podatnika VAT. Skoro bowiem faktura za naprawę samochodu zostaje wystawiona bezpośrednio na leasingobiorcę, to tym samym to korzystający, a nie firma leasingowa, jest nabywcą usługi, a nie ujmie w kosztach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej takiej faktury.
Jak tłumaczy dr Kamil Szpyt, radca prawny prowadzący własna kancelarię, wszystko zależy od tego, czy leasingobiorca może odliczyć sobie VAT, czy też nie. Jeżeli ma taką możliwość, to odszkodowanie powinno być mu wypłacone w kwocie netto.
- Jednocześnie należy pamiętać, że podmioty, które korzystają z pojazdu zarówno do celów działalności gospodarczej, jak i celów prywatnych mogą odliczyć jedynie 50 proc. W tej sytuacji odszkodowanie powinno wynosić: kwota netto plus 50 proc kwoty VAT – mówi Kamil Szpyt.
Cena promocyjna: 179.1 zł
|Cena regularna: 199 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 149.25 zł
Poszkodowanym jest leasingobiorca, a nie leasingodawca
Podobne stanowisko do rzecznika finansowego przeważnie zajmują sądy powszechne, które przyznają leasingobiorcy, który faktycznie ponosi ciężar związany z rozliczeniem szkody częściowej w pojeździe, prawo do dochodzenia od zakładu ubezpieczeń zwrotu VAT naliczonego od kosztów naprawy pojazdu. Powyższe stanowisko zaprezentował np. Sąd Okręgowy w Szczecinie w uzasadnieniu do swojego wyroku z 22 sierpnia 2014 r. (sygn. akt: VIII Ga 205/14), wskazując, że jeżeli to korzystający zobowiązany był przyjąć na siebie ciężar związany z rozliczeniem szkody częściowej w pojeździe, to „wobec powyższego nie ulega wątpliwości, że to (...) korzystający w umowie leasingu, a nie finansujący, zobowiązany był do poniesienia kosztów naprawy przedmiotu leasingu, a tym samym nie można przyjąć, aby nie mógł dochodzić ich poniesienia, czy też zwrotu od podmiotu, który obowiązany jest do naprawienia szkody na podstawie art. 822 k.c.”.
Z kolei w uchwale z 11 września 2020 r. (sygn. akt. III CZP 90/19) Sąd Najwyższy orzekł, że: „odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, przysługujące leasingobiorcy w związku z poniesieniem wydatków na naprawę uszkodzonego pojazdu będącego przedmiotem leasingu, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim nie może on obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku zapłaconego”.
Jak wyjaśnia Mariusz Sadowski, radca prawny z Eventum Kancelaria Prawna, poszkodowanym jest przy tym podmiot, który doznał szkody pozostającej w związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym wbrew swej woli. W przypadku szkody majątkowej nie może być on każdorazowo identyfikowany z właścicielem rzeczy, który – w zakresie przyznanym mu przez ustawę – może przenieść swoje uprawnienie do korzystania z rzeczy na inny podmiot. Szkoda majątkowa w sprawie przedstawionej do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu, jak i wielu podobnych sprawach, polega na poniesieniu kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu, zgodnie ze zobowiązaniem wynikającym z umowy leasingu. Szkoda w tym ujęciu powstaje zatem w majątku posiadacza zależnego (leasingobiorcy), a nie właściciela pojazdu.
- Zgodnie z art. 709 (7) par. k.c. obowiązkiem leasingobiorcy jest utrzymywanie rzeczy będącej przedmiotem umowy leasingu w należytym stanie, w tym dokonywanie napraw tej rzeczy. Skoro zatem leasingobiorca zleca zgodnie ze spoczywającym na nim obowiązkiem ustawowym naprawę uszkodzonego na skutek wypadku komunikacyjnego pojazdu mechanicznego i ponosi wydatki z tym związane, to należy go traktować jako poszkodowanego - mówi Mariusz Sadowski.
Przyjęcie odmiennego stanowiska oznaczałoby, że odszkodowanie wypłacone z tytułu szkody częściowej w pojeździe, nie pokryje w pełni poniesionej przez leasingobiorcę straty, co oznacza, że zostanie naruszona zasada pełnego odszkodowania (określona w art. 361 par. 2 k.c.). Podejmując powyższą uchwałę, Sąd Najwyższy przypomniał, że odszkodowanie z ubezpieczenia OC powinno – zgodnie z zasadą pełnej kompensaty wyrządzonej szkody wynikającą z przepisów k.c. - pokryć szkodę w pełnej wysokości. Zdaniem SN leasingobiorca, faktycznie ponoszący koszty naprawy użytkowanego przez siebie – w ramach umowy leasingu – pojazdu, ma zatem prawo do pełnego pokrycia szkody, co oznacza, że wypłacone odszkodowanie powinno obejmować VAT, w zakresie w jakim leasingobiorca nie może go odliczyć.
Zobacz w LEX: Upadłość likwidacyjna leasingobiorcy (korzystającego) a zakres roszczeń stron umowy leasingu > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
