W piątek 27 października 2023 r. w dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowano długo wyczekiwane Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych produktów rzemieślniczych i przemysłowych oraz zmieniające rozporządzenia (UE) 2017/1001 i (UE) 2019/1753.
Od wielu lat na poziomie Unii obowiązuje ochrona oznaczeń geograficznych win i napojów spirytusowych oraz produktów rolnych i środków spożywczych, w tym win aromatyzowanych. Nowe rozporządzenie pozwala objąć ochroną produkty rzemieślnicze (hand-made) i przemysłowe, takie jak: wyroby drewniane, kamienie naturalne, biżuteria, materiały włókiennicze, koronki, szkło, porcelana, sztućce, skóry.
Oznaczenia geograficzne produktów rzemieślniczych i przemysłowych, które posiadają określoną jakość, renomę lub inną cechę charakterystyczną związaną z miejscem produkcji, będą stanowić prawo wspólne, które będzie mogło być wykonywane przez wszystkich kwalifikujących się producentów na określonym obszarze geograficznym pragnących przestrzegać specyfikacji produktu.
Czytaj też: Unijne przepisy o oznaczeniach geograficznych ochronią lokalnych producentów >>
Walka z przywłaszczeniem kulturowym
Jako główny cel rozporządzenia wskazuje się zwiększenie świadomości w zakresie autentyczności produktów, wzmocnienie konkurencyjności oraz wzrost potencjału oznaczeń geograficznych.
W mojej opinii jest to również narzędzie umożliwiające walkę z tak zwanym przywłaszczeniem kulturowym i wykorzystywaniem wytworów małych społeczności i grup przez osoby trzecie, a czasem wielkie korporacje. Wiele produktów wytwarza się dzięki umiejętnościom przekazywanym z pokolenia na pokolenie i wykorzystywaniu lokalnych metod znanych jedynie w konkretnym obszarze geograficznym. Nowe rozporządzenie ma chronić towary wytwarzane przez lokalne społeczności i grupy producentów.
W rozporządzeniu podkreśla się również rolę podtrzymywania i rozwijania dziedzictwa kulturowego i wywodzącą się z tradycji wiedzę fachową.
Aby uzyskać ochronę nazwy produktu na gruncie Rozporządzenia 2023/2411, musi on spełniać łącznie trzy wymogi:
- produkt powinien być zakorzeniony w określonym miejscu, regionie lub kraju lub z niego pochodzić;
- dana jakość, renoma lub inna cecha charakterystyczna produktu powinna być zasadniczo wynikiem jego pochodzenia geograficznego;
- oraz co najmniej jeden etap produkcji powinien odbywać się na tym obszarze geograficznym.
Pochodzenie geograficzne takiego produktu musi być zasadniczym czynnikiem wpływającym na daną jakość, renomę lub inną cechę charakterystyczną.
Procedura rejestracji obejmuje dwa etapy. Pierwszy odbywa się na poziomie krajowym, drugi na poziomie unijnym, ale w drodze odstępstwa możliwe będzie pominięcie poziomu krajowego.
Czytaj w LEX: Produkty nierolne zyskają oznaczenia geograficzne >
Nowe kompetencje dla EUIPO
Zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym, w toku procedury uruchomiona zostanie instytucja sprzeciwu, dzięki której właściwy organ państwa członkowskiego lub państwa trzeciego, czy osoba fizyczna lub prawna mająca uzasadniony interes i siedzibę lub miejsce pobytu w państwie trzecim lub w innym państwie członkowskim będzie mogła podważyć zasadność wnioskowanej ochrony. Pobieżnie procedurę sprzeciwową dla oznaczeń produktów rzemieślniczych i przemysłowych można porównać do procedury rejestracji znaku towarowego, gdyż po publikacji oznaczenie poddawane jest procedurze sprzeciwowej, a po wniesieniu sprzeciwu rozpoczyna się okres ugodowy.
Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) zyskuje nowe kompetencje, jako, że to on ma być organem który będzie realizował procedurę na poziomie unijnym oraz prowadził rejestr oznaczeń. Jeśli ktoś miał do czynienia ze znakami towarowymi UE i działał przed urzędem EUIPO, może spodziewać się, że procedura i rejestr oznaczeń będą przejrzyste, a udostępniane w nim informacje łatwo dostępne i stale aktualizowane.
Regulacja ma zapewnić ochronę przed wytwarzaniem imitacji i niewłaściwym stosowaniem nazwy chronionej jako oznaczenia geograficznego we wszystkich krajach członkowskich.
Przewidziano zakaz rejestracji jako oznaczeń geograficznych nazw produktów, które stały się nazwami zwyczajowymi produktów w Unii, pomimo że dotyczą miejsca, regionu lub kraju, w którym produkt był pierwotnie produkowany lub wprowadzany do obrotu, a także zakaz rejestracji w przypadkach, gdy nazwą jest termin zwyczajowy w Unii, opisujący rodzaj produktu lub jego cechy.
Szeroka ochrona
W rozporządzeniu wskazuje się, że oznaczenia geograficzne wprowadzone do rejestru unijnego będą chronione przed:
- wszelkim bezpośrednim lub pośrednim stosowaniem w celach handlowych oznaczenia geograficznego w odniesieniu do produktów nieobjętych rejestracją, w przypadku gdy produkty te są porównywalne z produktami objętymi rejestracją lub w przypadku, gdy stosowanie danej nazwy wykorzystuje, osłabia lub umniejsza renomę tego chronionego oznaczenia geograficznego lub działa na szkodę tej renomy;
- wszelkim niewłaściwym stosowaniem, imitacją lub przywołaniem nazwy chronionej jako oznaczenie geograficzne, nawet jeżeli prawdziwe pochodzenie produktów lub usług jest podane lub jeżeli chronione oznaczenie geograficzne jest przetłumaczone lub towarzyszą mu określenia, takie jak: „styl”, „typ”, „metoda”, „jak produkowane w”, „imitacja”, „smak”, „aromat”, „jak” lub podobne;
- wszelkimi innymi fałszywymi lub wprowadzającymi w błąd oznaczeniami odnoszącymi się do pochodzenia, charakteru lub podstawowych cech charakterystycznych produktu, które są podane na opakowaniu wewnętrznym lub zewnętrznym, w materiałach reklamowych, dokumentach lub informacjach zamieszczonych na interfejsach internetowych odnoszących się do produktu, a także pakowaniem produktu w pojemniki mogące stwarzać błędne wrażenie co do ich pochodzenia;
- wszelkimi innymi praktykami, które mogłyby wprowadzać konsumenta w błąd co do prawdziwego pochodzenia produktu.
Ochrona oznaczeń geograficznych ma również zastosowanie do każdego wykorzystania nazwy domeny, jeśli będzie one sprzeczne z chronioną nazwą.
Czytaj też w LEX: Systemy prawne ochrony oznaczeń geograficznych produktów rolnych i środków spożywczych >
Doprecyzowano także związek między oznaczeniami geograficznymi a znakami towarowymi. Tym samym, wniosek o rejestrację znaku towarowego, którego stosowanie byłoby sprzeczne z ochroną oznaczeń geograficznych, zostanie odrzucony, jeżeli został on złożony po dacie, w której do Urzędu złożono wniosek o rejestrację oznaczenia geograficznego. Natomiast, wniosek o rejestrację oznaczenia geograficznego zostaje odrzucony w przypadku, gdy z powodu istnienia znaku towarowego, który ma renomę lub jest dobrze znany, nazwa proponowana jako oznaczenie geograficzne mogłaby wprowadzać konsumenta w błąd co do prawdziwej tożsamości produktu.
Po wejściu w życie Rozporządzenia sprawie oznaczeń geograficznych UE w odniesieniu w odniesieniu do produktów rzemieślniczych i przemysłowych, konieczna będzie zmiana przepisów obowiązujących w prawie polskim, w tym wyznaczenie właściwego organu do zarządzania krajowym etapem rejestracji i innymi procedurami dotyczącymi oznaczeń geograficznych produktów rzemieślniczych i przemysłowych, gdyż jak na razie nie wiadomo kto miałby się tym zająć.
Nowe rozporządzenie w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych produktów rzemieślniczych i przemysłowych weszło w życie 16 listopada 2023 r.
Nina Jankowska, rzecznik patentowy, Patpol Kancelaria Patentowa sp. z o.o.
Czytaj też w LEX: Sztobryn Karolina, Niekonwencjonalne znaki towarowe, cz. 1. Zapach i smak >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
