Obecne przepisy o kontroli inwestycji zagranicznych pod względem bezpieczeństwa, porządku lub zdrowia publicznego obowiązują tylko do 24 lipca 2025 r. Przewidują, że organem kontroli właściwym w takich sprawach jest prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Po zmianach przepisy będą obowiązywać już bezterminowo, a organem kontrolnym zostanie minister właściwy w sprawach gospodarki, którym obecnie jest minister rozwoju i technologii (MRiT).
W ten sposób można streścić rządowy projekt nowelizacji ustawy o kontroli niektórych inwestycji oraz ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami Covid-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem Covid-19.
Czytaj też w LEX: Sójka Tomasz, Reaktywne mechanizmy obrony przed wrogim przejęciem w prawie polskim>
Projekt przyjęty bez konsultacji
Projekt został w szybkim tempie uchwalony przez rząd - z pominięciem etapu konsultacji, uzgodnień i opiniowania. Odpowiedzialny za przepisy resort rozwoju uzasadniał to koniecznością zapewnienia ciągłości obowiązywania regulacji, które w przeciwnym razie wygasłyby po 24 lipca br. W dwa dni odbyły się trzy czytania ustawy w Sejmie, a obecnie pracuje nad nią Senat - w środę Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności rekomendowała przyjęcie jej bez poprawek.
Czy jednak konieczność przedłużenia obowiązywania dotychczasowych przepisów – których terminowy charakter nie powinien być wszak zaskoczeniem dla prawodawcy – powinien uzasadniać odebranie kompetencji niezależnemu organowi (prezesowi UOKiK) i przyznanie ich instytucji politycznej (MRiT)?
Polecamy też w LEX: Gac Maciej, Kontrola inwestycji zagranicznych FDI – zgłaszanie transakcji w ujęciu praktycznym>
Cena promocyjna: 104.7 zł
|Cena regularna: 349 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 139.6 zł
UOKiK czy MRiT? Eksperci podzieleni
Dr Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel, radca prawny, partner w kancelarii Hansberry Tomkiel Sp. k., przypomina, że regulacja dotycząca kontrolowania inwestycji zagranicznych przez UOKiK od początku miała charakter terminowy.
- W tym kontekście przekazanie dotychczasowych kompetencji w tym zakresie ministrowi odpowiedzialnemu za gospodarkę nie zmieni zakresu kontroli, która realizowana będzie jednak przez inny organ (MRiT, a nie UOKiK). W mojej ocenie jest to zmiana właściwa – komentuje mec. Krasnodębska-Tomkiel.
- Z jednej strony dobre jest to, że ustawodawca chce stworzyć systemowy, a nie tylko doraźny mechanizm kontroli niektórych inwestycji. Wydarzenia geopolityczne uzasadniają potrzebę państwowej ochrony wrażliwych sektorów gospodarki. Jestem natomiast zdecydowanym przeciwnikiem odbierania kompetencji w tym obszarze prezesowi UOKiK i przekazywania ich ministrowi – uważa natomiast Krzysztof Witek, adwokat z Kancelarii Schönherr Attorneys At Law.
Mec. Krasnodębska-Tomkiel zwraca uwagę, że UOKiK jako regulator rynku nie ma kompetencji w zakresie wpływu inwestycji na zdrowie, bezpieczeństwo i porządek publiczny.
- Oceny tego rodzaju powinny być realizowane przez rząd jako odpowiedzialny za prowadzenie polityki w tych obszarach. UOKiK natomiast powinien pozostać niezależnym organem eksperckim i w zakresie oceny wpływu planowanych transakcji na rynek skoncentrować się na swoich kluczowych kompetencjach, czyli ocenie wpływu koncentracji na konkurencję – argumentuje.
Z drugiej strony mec. Witek przypomina, że prezes UOKiK to organ apolityczny, z dużym doświadczeniem w dziedzinie kontroli inwestycji, wynikającym z jego zadań dotyczących kontroli koncentracji.
- Zwracam uwagę, że nawet terminologia w ustawie o kontroli niektórych inwestycji – gdzie mowa m.in. o podmiocie dominującym – została zaczerpnięta z prawa konkurencji, w którym UOKiK jest właściwszy niż jakiekolwiek ministerstwo. Zdaję sobie sprawę, że prezes UOKiK i tak ma wiele obowiązków; odbieranie mu uprawnień odbieram jednak jako upolitycznienie państwowej kontroli – mówi adwokat. - Powiem więcej: ustawa powinna pójść w przeciwnym kierunku i przyznać prezesowi UOKiK całość uprawnień w zakresie kontroli niektórych inwestycji – także tych, które dziś należą do Ministerstwa Aktywów Państwowych i Ministerstwa Obrony Narodowej – dodaje.
Czytaj także: UOKiK sprawdza, jak Ryanair i Wizzair weryfikują wymiary bagażu
Sporadyczne decyzje
Uprawnienia do kontroli inwestycji zagranicznych – a de facto do ochrony spółek z kluczowych sektorów przed wrogimi przejęciami – UOKiK otrzymał w 2020 r. na podstawie jednej z tzw. tarcz antycovidowych. Początkowo miały obowiązywać przez dwa lata, ale zostały przedłużone po wybuchu wojny w Ukrainie.
Urząd opracował nawet wyjaśnienia proceduralne w sprawie nowego trybu kontroli transakcji, funkcjonującej obok kontroli koncentracji antymonopolowej.
Z rejestru decyzji wynika, że UOKiK sięgał po ten instrument sporadycznie. Wiadomo, że w tym trybie wydawał decyzje w sprawach:
- przejęcia trzech spółek Lotosu (LOTOS SPV 1, Lotos - Air BP Polska i Lotos Asfalt ) przez Saudi Arabian Oil Company i Aramco Overseas Company (DKK-201/2022);
- osiągnięcia przez Raya Holding For Financial Investments S.A.E. z siedzibą w Egipcie (za pośrednictwem spółki zależnej Madova) znaczącego uczestnictwa w spółce Makarony Polskie S.A. z siedzibą w Rzeszowie (DKK-248/2021);
- nabycia przez Meide Group Co., LTD. z siedzibą w Chinach dominacji nad Odlewnią Zawiercie S.A. (DKK-243/2021);
- nabycia przez Changjiu Logistics GmbH z siedzibą w Hamburgu znaczącego uczestnictwa w spółce Adampol S.A. (DKK-42/2021);
- nabycia przez H&F Corporate Investors VIII Ltd. z siedzibą na Kajmanach dominacji nad spółką Centrum Rozliczeń Elektronicznych Polskie ePłatności S.A. (DKK-179/2020).
Uzasadnienie zmian
Autorzy projektu nowelizacji zwracają uwagę, że „nadal utrzymuje się ryzyko związane z wojną na Ukrainie oraz ma miejsce narastająca niestabilność geopolityczna w relacjach międzynarodowych”. W tym kontekście wymieniają konflikt bliskowschodni, napięcie pomiędzy Chinami a Tajwanem, a nawet „żądania terytorialne Stanów Zjednoczonych kierowane pod adresem Kanady lub Danii, a ostatnio wojnę celną”. Zwracają też uwagę, że Komisja Europejska dostrzegła konieczność przeciwdziałania potencjalnie negatywnym konsekwencjom inwestycji zagranicznych dla bezpieczeństwa państw członkowskich, zapowiadając nowelizację rozporządzenia 2019/452.
Czytaj też w LEX: Opalski Adam, Standardy postępowania zarządu spółki publicznej w przypadku próby wrogiego przejęcia>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
