Rejestr fundacji rodzinnych (dalej: RFR) prowadzi tylko jeden Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim – wynika to wprost z art. 4 ust. 2 ustawy z 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej. Rejestr nie jest dostępny online, więc aby uzyskać np. odpis, trzeba złożyć wniosek do sądu i uiścić opłatę 20 zł.
Dla porównania: zwykła fundacja jest rejestrowana w rejestrze stowarzyszeń Krajowego Rejestru Sądowego, który jest prowadzony w systemie teleinformatycznym przez 21 sądów rejonowych. Odpis można pobrać przez internet z Portalu Rejestrów Sądowych bez konieczności wnoszenia opłat.
Archaiczna forma rejestrowania fundacji rodzinnych może mieć poważne konsekwencje. W artykule "Groźny dla firm, niewydolny rejestr. Ministerstwo obiecuje zmiany" pisaliśmy w serwisie Prawo.pl, że banki wymagają od spółek wniesionych do fundacji rodzinnych aktualnych odpisów z rejestru tych fundacji. Niedostarczenie dokumentu grozi konsekwencjami: najpierw bank odmówi świadczenia nowych usług, z czasem może zablokować przelewy z konta, a ostatecznie rozwiązać umowy z przedsiębiorcą, w tym o prowadzenie rachunku i o kredyt. Banki oczekują przesłania dokumentu nawet w siedem dni, tymczasem jego uzyskanie w SO w Piotrkowie Trybunalskim zajmuje miesiąc albo i dłużej.
Czytaj też w LEX: Funkcjonowanie fundacji rodzinnej, od założenia do wykreślenia z rejestru >
Wymogi nie do pogodzenia z praktyką
- Ta praktyka nie wynika z nadmiernej ostrożności banków. To efekt ciążących na bankach obowiązków w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy. Bank musi potwierdzić istnienie klienta, skład organów i zasady reprezentacji w oparciu o wiarygodne i niezależne źródło – czytamy w stanowisku, jakie przekazał nam Wojciech Kapica, radca prawny z Zespołu Prawo-Legislacyjnego Związku Banków Polskich.
Mecenas przywołuje też standardy europejskiego nadzoru bankowego, które opisują, w jaki sposób pozyskiwać i weryfikować dane klienta zarówno przy otwarciu relacji, jak i w trakcie jej trwania.
- Klient nie jest w stanie pogodzić tych wymogów z praktyką działania rejestru. Bank nie może zrezygnować z dokumentu bez ryzyka naruszenia standardów zgodności. W konsekwencji dochodzi do blokad, które dotykają zwykłej obsługi płatności i kredytów – podsumowuje mec. Kapica.
Czytaj też w LEX: Postępowanie rejestrowe w sprawie ujawnienia fundacji rodzinnej w rejestrze fundacji rodzinnych >
Sędzia Urszula Sipińska-Sęk, prezes Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim przyznaje, że problem istnieje.
- Głównym źródłem opóźnień w procedurze wydawania odpisów z RFR są z jednej strony braki kadrowe w Sekcji Rejestrowej Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim, która jako jedyna w Polsce prowadzi RFR, z drugiej zaś papierowy charakter tej procedury – wskazuje prezes sądu.
Cena promocyjna: 252 zł
|Cena regularna: 280 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 196 zł
Rejestr fundacji - elektroniczny zamiast analogowego
ZBP postuluje rozwiązanie: elektroniczny RFR z natychmiastowym dostępem do urzędowego odpisu.
- Bank potwierdza dane w czasie rzeczywistym. Klient nie traci ciągłości obsługi. Państwo ogranicza koszty po stronie sądów i instytucji finansowych – wylicza jego zalety Wojciech Kapica. - Taki rejestr powinien udostępniać odpis podpisany elektronicznie, który da się zweryfikować w automatycznym obiegu.
Za elektronizacją rejestru opowiada się też sędzia Sipińska-Sęk. Jak przypomina, w maju br. SO w Piotrkowie Trybunalskim pozytywnie zaopiniował propozycję Ministerstwa Sprawiedliwości, aby umożliwić składanie wniosków online oraz pobieranie odpisów i zaświadczeń z rejestru w formie elektronicznej. Dodaje jednak, że w ocenie sądu rejestrowego planowana zmiana nie realizuje głównego postulatu, jakim jest stworzenie w miejsce dotychczas istniejącego systemu informatycznego - systemu teleinformatycznego, który umożliwi samodzielne pobieranie wydruków internetowych z RFR mających moc dokumentów urzędowych.
- Dopiero taka zmiana znacząco zmniejszy liczbę składanych wniosków o wydawanie odpisów z rejestru, a w konsekwencji realnie odciąży pracowników Sekcji Rejestrowej, skracając tym samym czas oczekiwania na odpis z rejestru – uważa prezes sądu.
Sprawdź też w LEX: Jak fundacja rodzinna powinna zaewidencjonować wniesienie udziałów w spółce na pokrycie funduszu założycielskiego? >
Ministerstwo Sprawiedliwości poinformowało serwis Prawo.pl, że prowadzi prace legislacyjne nad zmianą rozporządzenia z 18 maja 2023 r. w sprawie rejestru fundacji rodzinnych. Projekt został wpisany do wykazu prac legislacyjnych ministra pod numerem B883, a prace nad nim są w końcowej fazie uzgodnień wewnątrzresortowych.
- Procedowana zmiana ww. rozporządzenia umożliwi prezentowanie zawartości jawnego rejestru fundacji rodzinnych na stronie internetowej Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim i pobierania samodzielnych wydruków z informacją pozyskaną z rejestru fundacji rodzinnych – zapowiada resort sprawiedliwości.
Urzędnicy przytaczają też projektowane brzmienie par. 30a. 1 rozporządzenia, zgodnie z którym informacje z rejestru odpowiadające treści odpisu albo zaświadczenia udostępnia się również w postaci elektronicznej, na stronie podmiotowej sądu rejestrowego, w formie wydruku komputerowego do samodzielnego pobrania.
Czytaj też w LEX: Dziedziczenie praw udziałowych na przykładzie dziedziczenia przez fundację rodzinną >
Wymogi techniczne i kadrowe
Związek Banków Polskich proponuje dalej idące zmiany. Uważa, że przy projektowaniu elektronicznego rejestru należy precyzyjnie określić zakres jego jawności (niezbędne dane byłyby dostępne publicznie, a szersze dane - udostępniane na wniosek). Konieczna jest spójność informacji między różnymi rejestrami i jasna odpowiedzialność za ich aktualność. Prawodawca powinien zadbać też o wysoki poziom dostępności (dla osób ze specjalnymi potrzebami) oraz jednoznaczne mechanizmy weryfikacji podpisów.
- To jest wykonalne technicznie i organizacyjnie. Nie wymaga przebudowy modelu prawnego fundacji rodzinnej. Wymaga decyzji o cyfryzacji rejestru i wdrożeniu nowoczesnych narzędzi udostępniania danych – podkreśla mec. Kapica.
Jak zwraca uwagę, Elektroniczny RFR z możliwością pobierania odpisów online jest dziś elementem infrastruktury bezpieczeństwa finansowego.
- Wprowadzenie takiego rejestru to decyzja, którą należy podjąć bez zwłoki. Obecny model papierowy nie nadąża za ryzykiem i tempem współczesnych usług finansowych – podsumowuje.
Sędzia Urszula Sipińska-Sęk dodaje, że do momentu wdrożenia zmian legislacyjnych, jedyną szansą na usprawnienie procedury wydawania odpisów z rejestru jest wzmocnienie kadrowe Sekcji Rejestrowej SO w Piotrkowie Trybunalskim.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
