Skuteczność systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu AML/CFT (ang. Anti Money Laundering/Combating the Financing of Terrorism) w ocenie NIK była w badanym okresie (styczeń 2022- czerwiec 2024) niewystarczająca.

Stwierdzone mankamenty to m.in.

  • wielomiesięczne opóźnienia w opracowaniu dokumentów strategicznych;
  • nieprawidłowości dotyczących rządowych prac legislacyjnych;
  • brak kontroli w stowarzyszeniach i fundacjach.

- NIK krytycznie oceniła procedowanie informacji o podejrzanej działalności, późno wszczynane i długo trwające postępowania administracyjne dotyczące nakładania kar pieniężnych oraz brak skutecznych działań w związku ze wzrostem ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu po agresji Rosji na Ukrainę i wiążącego się z tym zwiększonego przepływu gotówki – czytamy w komunikacie podsumowującym kontrolę.

Dokumenty po terminie

Przykładem opóźnień jest opracowanie ponad dwa lata po terminie drugiej edycji KOR, czyli krajowej oceny ryzyka. Z kolei projekt strategii AML/CFT generalny inspektor informacji finansowej opracował po 13 miesiącach od jej podpisania przez ministra finansów. NIK krytycznie oceniła brak realizacji znacznej części wyznaczonych w strategii działań.

Zastrzeżenia dotyczą też przewlekłości postepowań. Izba stwierdziła znaczny upływ czasu od wpływu części zawiadomień o podejrzanych transakcjach i podejrzanej działalności do dnia ich zakwalifikowania do dalszej analizy, a także od zakończenia kontroli do wszczęcia przez generalnego inspektora informacji finansowej (GIIF) postępowań administracyjnych w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej. W trzech przypadkach nastąpiło przez to częściowe przedawnienie karalności zidentyfikowanych naruszeń.

Brak warunków i nadzoru nad kantorami

- Minister finansów nie zapewnił w kontrolowanym okresie odpowiednich warunków organizacyjno-technicznych, tj. właściwych zasobów kadrowych oraz informatycznych, umożliwiających realizację zadań GIIF w sposób efektywny i skuteczny – czytamy.

Z raportu wynika też, że kantory internetowe nie były objęte kontrolą AML/CFT ani przez prezesa Narodowego Banku Polskiego, ani Komisję Nadzoru Finansowego. Dopiero pod koniec 2024 r. propozycję zmiany w tym zakresie ujęto w projekcie dotyczącym rynku kryptoaktywów, przygotowanym przez ministra finansów (chodzi o tzw. lex Cinkciarz). Projekt niedawno został przekazany do Sejmu.

Czytaj także: ​Rząd przyjął projekt ustawy o rynku kryptoaktywów

Gotówka z Ukrainy

GIIF, w ocenie izby, "nie podjął skutecznych działań w związku ze wzrostem ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu na skutek agresji Rosji na Ukrainę i wynikającej z tego masowej migracji ludności ukraińskiej do Polski oraz towarzyszącego temu zjawisku przepływu gotówki".

GIIF prowadził co prawda analizy dotyczące napływu środków z Ukrainy i współpracował z ukraińskim odpowiednikiem, a problem przepływu gotówki został uwzględniony w krajowej ocenie ryzyka (KOR). NIK ocenia jednak, że wzrost ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu wymagał podjęcia działań "polegających na sporządzeniu rekomendacji i wytycznych dla wskazanych podmiotów".

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.