17 kwietnia 2019 r. Parlament Europejski oraz Rada UE przyjęły Dyrektywę w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (dalej jako: „dyrektywa”). Termin jej wdrożenia upłynął 7 czerwca 2021 r. Brak stosownej legislacji krajowej bezpośrednio przekłada się na sytuację polskich twórców.

Nie ulega wątpliwości, iż dyrektywa silnie akcentuje zasadę godziwego wynagrodzenia twórcy, w szczególności w szybko przeobrażającym się dzięki nowym technologiom świecie. Rozwój nowych technologii z całą pewnością poszerza pola, na których może być może być eksploatowany utwór, a co za tym idzie, zwiększa możliwości zarobkowe twórców. Jak zauważył unijny ustawodawca, wciąż brakuje pewności zarówno dla podmiotów uprawnionych, jak i użytkowników, w odniesieniu do niektórych sposobów korzystania, w tym transgranicznych sposobów korzystania, z utworów i innych przedmiotów objętych ochroną w środowisku cyfrowym.

Czytaj w LEX: Laskowska-Litak Ewa, Komentarz do dyrektywy o prawach autorskich w ramach jednolitego rynku cyfrowego >

Krajowe przepisy muszą uwzględniać przyszłe przemiany, tak aby z jednej strony nie hamować rozwoju technologii, a z drugiej zapewnić wysoki poziom ochrony prawa autorskiego i praw pokrewnych.

Czytaj także:
Prof. Markiewicz: Prawo o wynagrodzeniach za eksploatację w internecie ryzykowne gospodarczo>>
​Prof. Markiewicz: Wynagrodzenia twórców odpowiednie i proporcjonalne  – czyżby?
 

Film, jako utwór audiowizualny

Obecnie obowiązujące przepisy ustawy  - Prawo autorskie nie uwzględniają w sposób oczywisty eksploatacji utworu audiowizualnego w Internecie. Filmy i seriale są bowiem utworami audiowizualnymi, których sposób eksploatacji określa art. 70 ustawy Prawo autorskie. Eksploatacja utworu audiowizualnego w Internecie nie została jednoznacznie i wprost wymieniona w przywołanym artykule, co powoduje, że nie ma podstaw do pobierania z tego tytułu dodatkowego wynagrodzenia.

Czytaj w LEX: Szaroma Marta, Korzystanie z utworów i innych przedmiotów objętych ochroną w cyfrowej i transgranicznej działalności dydaktycznej w świetle art. 5 dyrektywy 2019/790 >

Brak ujęcia wprost eksploatacji utworu audiowizualnego w Internecie rodzi dyskusje czy w ogóle możemy mówić o tym polu eksploatacji. Nawet jeśli przyjmiemy, że taka była intencja krajowego ustawodawcy, to w odniesieniu do dodatkowego wynagrodzenia zamiar ten musi być wprost wyartykułowany. To powoduje, że twórcy odnoszących sukcesy filmów i seriali nie mogą uzyskać tantiem z tytułu emisji w serwisach streamingowych.

Pilotażowy program Netflix-a

Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby serwisy streamingowe same wynagradzały twórców utworów audiowizualnych.

Czytaj w LEX: Giesen Beata, Godziwe wynagrodzenie twórców i wykonawców w ramach umów o eksploatację w świetle dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/790 >

Pod koniec 2022 r. Netflix ogłosił pilotażowy program dodatkowych wynagrodzeń dla twórców lokalnych produkcji, które cieszą się wysoką oglądalnością. Projekt ten z powodzeniem realizowany jest w innych krajach europejskich. Warunki i zasady dodatkowych wynagrodzeń będą ustalane w umowach z producentami, którym zgodnie z ustawą Prawo autorskie przysługują autorskie prawa majątkowe do utworu audiowizualnego.

Autorka: Agata Witkowska, radca prawny w PATPOL LEGAL PIRÓG I WSPÓLNICY

Czytaj też w LEX:

Kupiec Mateusz, Amerykański fair use i japoński non-enjoyment – drogowskazy dla europejskich rozwiązań prawnych w zakresie TDM? >

Kantorowski Piotr, Marketing treści na tle wybranych ustaw >

Ghazal Nicholas, Cyfryzacja i udostępnianie zbiorów przez instytucje dziedzictwa kulturowego w świetle przepisów dyrektywy o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym >

 

Zabawy z prawem autorskim dawne i nowe ebook

Ryszard Markiewicz

Sprawdź